Σύμφωνα με την ενημέρωση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, το έργο “Προστασία και ανάδειξη του Κάστρου Καλαμάτας” ξεκίνησε να υλοποιείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία το φθινόπωρο του 2018, μετά την ένταξή του στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, προϋπολογισμού 150.000 ευρώ.
Στο πλαίσιο του έργου υλοποιήθηκε η αρχιτεκτονική μελέτη για την ανάδειξη και τον φωτισμό της περιοχής της εισόδου του Κάστρου, που εκπονήθηκε από την ΕΦΑ Μεσσηνίας και εγκρίθηκε με την υπ αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ /ΤΒΜΑΧΜΑΕ/26141/153609/7551/23333/13-10-2015 απόφαση. Επιπλέον εκπονήθηκε και η μελέτη για τον συνολικό περιμετρικό φωτισμό των τειχών του μνημείου, η οποία θα ακολουθήσει τη διαδικασία των εγκρίσεων και αναμένεται να υλοποιηθεί εντός του 2021.
Το Κάστρο Καλαμάτας δεσπόζει σε λόφο που υψώνεται απότομα στη βόρεια πλευρά της πόλης και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της. Ο συγκεκριμένος λόφος έχει εξαιρετικά στρατηγική σημασία, καθώς αφενός εποπτεύει την εύφορη μεσσηνιακή πεδιάδα και αφετέρου ελέγχει τα ορεινά περάσματα του Ταϋγέτου προς τη λακωνική ενδοχώρα. Επάνω και γύρω από τον λόφο προσδιορίζεται και η θέση της πόλης των αρχαίων Φαρών. Το Κάστρο στη σημερινή του μορφή ανάγεται στην περίοδο της Φραγκοκρατίας (13ος αι.), ενώ έχει δεχθεί επεμβάσεις και ενισχύσεις τόσο από τους Ενετούς (τέλη 17ου αι.) όσο και από τους Οθωμανούς. Την επίπεδη κορυφή του περιτρέχει κατά τον άξονα Β-Ν το τείχος του εσωτερικού περιβόλου, ενώ μία δεύτερη ευρύτερη αμυντική γραμμή αναπτύσσεται στην ευπρόσβλητη ανατολική του πλευρά. Η πορεία του τείχους των δύο οχυρωματικών περιβόλων ακολουθεί τη φυσική διαμόρφωση του εδάφους. Τα τείχη είναι κατακόρυφα και δεν σώζονται οι επάλξεις. Στη ΒΑ γωνία του εσωτερικού περιβόλου, στο πιο απόκρημνο σημείο του λόφου, είναι κτισμένος ο οχυρός πύργος - καταφύγιο.
Με βάση την ενημέρωση από την ΕΦΑ Μεσσηνίας, μετά την απαλλοτρίωση και κατεδάφιση του ελαιοτριβείου πρώην ιδιοκτησίας Σπυρίδη και την ολοκλήρωση του έργου ανάδειξης και φωτισμού της περιοχής, επιτεύχθηκε η ανάπλαση του ενιαίου πλέον περιβάλλοντος χώρου της πύλης του Κάστρου και των τειχών της νοτιοανατολικής πλευράς του εξωτερικού περιβόλου και η εκ νέου διαμόρφωση της πρόσβασης σ’ αυτό. Οι επεμβάσεις έγιναν με στόχο τη διευκόλυνση των επισκεπτών και κυρίως των εμποδιζόμενων ατόμων, τον επαναπροσδιορισμό της διαδρομής προς την πύλη του μνημείου, ώστε αυτή να συμβάλει στην κατανόηση της αρχιτεκτονικής της διάρθρωσης, την αναβάθμιση του χαρακτήρα της περιοχής και την αναψυχή των επισκεπτών. Μεταξύ άλλων κατασκευάστηκε και ένας περιορισμένης κλίμακας χώρος με έδρανα, στον οποίο θα λαμβάνουν χώρα διαλέξεις και παρουσιάσεις στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων, καθώς και μικρής κλίμακας καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Η εξυγίανση/στερέωση του τείχους της Ν.Α. πλευράς και η ανάδειξη και ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου της πύλης αποκαθιστά το φρουριακό χαρακτήρα του Κάστρου και αναβαθμίζει αισθητικά το μνημείο και την ευρύτερη περιοχή του. Ο φωτισμός συμβάλλει στην ανάδειξη των αρχιτεκτονικών ιδιαιτεροτήτων της οχύρωσης, στη δημιουργία εμβληματικών εικόνων ορατών στον πολεοδομικό ιστό της πόλης αλλά και στη νέα είσοδο προς αυτήν, που διαμορφώθηκε μετά την ολοκλήρωση της νέας περιφερειακής οδού.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Εκπόνηση αρχιτεκτονικής μελέτης: Δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά προϊσταμένη ΕΦΑ Μεσσηνίας. Χριστίνα Πιερροπούλου αρχιτέκτων μηχανικός ΕΦΑΜΕΣ. Βαρβάρα Βαλάκου αρχιτέκτων μηχανικός ΕΦΑΜΕΣ.
Εκπόνηση μελέτης φωτισμού: Γιώργος Παναγιωτόπουλος ηλεκτρολόγος μηχανολόγος.
Υλοποίηση έργου: Γενική επιμέλεια: Δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά προϊσταμένη ΕΦΑΜΕΣ.
Γενικός συντονισμός/σχεδιασμός υλοποίησης/επίβλεψη: Δήμητρα Πίκουλα πολιτικός μηχανικός, προϊσταμένη Τμήματος Αρχαιολογικών Εργων & Μελετών ΕΦΑΜΕΣ.
Επίβλεψη υλοποίησης: Δημήτρης Κουβαράς αρχιτέκτων μηχανικός ΕΦΑΜΕΣ.
Ομάδα επίβλεψης: Δρ. Μιχάλης Κάππας προϊστάμενος Τμήματος Βυζαντινών & Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων ΕΦΑΜΕΣ, Ευτύχης Μπιτσάνης αρχιτέκτων μηχανικός ΕΦΑΜΕΣ.
Φωτισμοί: Γιώργος Παπανικολάου ηλεκτρολόγος ΕΦΑΜΕΣ.
Τοπογραφική τεκμηρίωση: Βασίλης Πάνου/Γιώργος Ηλιόπουλος τοπογράφοι μηχανικοί ΕΦΑΜΕΣ.
Διοικητική υποστήριξη: Αγγελική Γεωργακοπούλου προϊσταμένη Τμήματος Διοικητικής και Οικονομικής Υποστήριξης ΕΦΑΜΕΣ.
Υπόλογος: Σταύρος Νηφάκος λογιστής ΕΦΑΜΕΣ.
