Ο κ. Παπαχελάς εξάγοντας συμπεράσματα από την τραγωδία της Κύπρου το 1974 επειδή στο τιμόνι της Ελλάδας βρέθηκαν τυχάρπαστοι άνθρωποι, τόνισε την «ανάγκη να διαβάζουμε καλά τους συμμάχους μας, τους αντιπάλους μας και τους μεγάλους παίκτες, να μην παρασυρόμαστε από ενθουσιασμούς από εφήμερες χίμαιρες για μαγικές λύσεις που συνήθως δεν υπάρχουν» Ο κ. Παπαχελάς επεσήμανε επίσης τη    «σημασία των μηχανισμών, η σημασία των θεσμών, ειδικά την ώρα των μεγάλων κρίσεων» τονίζοντας ότι «Τίποτα δεν μπορεί να αφήνεται στην τύχη». Επίσης δήλωσε εμφατικά "Είμαστε πολύ πίσω σαν κράτος και στην τήρηση αρχείων και στη διαφάνεια και αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να θεραπευτεί» γιατί μέχρι τώρα μαθαίνουμε την ελληνική Ιστορία μέσα από τα αρχεία των ξένων κρατών

ΣΥΡΙΓΟΣ: "ΘΕΕ ΜΟΥ, ΠΟΙΟΙ ΕΙΧΑΝ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΙΣ ΤΥΧΕΣ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ;"

Ο υπουργός Παιδείας    Άγγελος Συρίγος πριν βραβεύσει τον κ. Παπαχελά είπε: 

«Με ιδιαίτερη χαρά θα μιλήσω για το βιβλίο του Παπαχελά, διότι το θεωρώ από ιστορικής πλευράς και πρέπει να ομολογήσω ότι διαφωνώ εδώ με τον όρο ερευνητική δημοσιογραφία, είναι καθαρή επιστημονική έρευνα αυτό το οποίο έχει γίνει.    Το θεωρώ το πιο σημαντικό βιβλίο που έχει βγει την περασμένη χρονιά το οποίο αποτυπώνει με ενάργεια και με πολλά νέα στοιχεία το τι συνέβη την περίοδο 1967 - 1974.

Λίγο νεότερος από τον κύριο Παπαχελά, έχω και εγώ σημαδευτεί από τις εξελίξεις του 1974. Είναι τότε που συνηδηποίησα τι συνέβαινε γύρω μου, συνειδητοποίησα τον πολιτικό κόσμο,    συνειδητοποίησα πολλά πράγματα και πρέπει να ομολογήσω ότι το βιβλίο μου έδωσε μια καθαρή εικόνα της Ελλάδας μέσα από το πρίσμα όχι της Ελλάδος, αλλά ευρύτερα και του κόσμου και των Αμερικανών. Γιατί το βιβλίο έχει το πλεονέκτημα ότι δείχνει πως σκέφτονται και οι άλλοι για μας, όχι πως νομίζουμε εμείς ότι σκέφτονται οι άλλοι για μας.    Είναι εξαιρετική δουλειά και πραγματικά τον συγχαίρω για την επιμονή του, όπως και για τα συγκλονιστικά στοιχεία που    βγάζει.    Επι    παραδείγματι αυτή η 38λεπτη συνεδρίαση στην οποία πριν την εισβολή, μάλλον πριν την επιστράτευση συζητούνται πράγματα, είναι συγκλονιστική    άμα την διαβάσεις διαβάσεις. Και λες εκείνη την ώρα, λες σεβασμιότατε: (σ.σ. απευθύνεται στο μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο) Θεέ μου, ποιοι είχαν στα χέρια τις τύχες αυτής της χώρας; "

Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΙΤΣΙ

Ο Αλέξης Παπαχελάς ξεκίνησε την ομιλία του μιλώντας για τις ρίζες του στο Διαβολίτσι, γενέθλιο χωριό του Καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου και τόπο καταγωγής του υφυπουργού Αγγελου Συρίγου: «Μεγάλωσα ακούγοντας πολλά για τον τόπο μου, καθώς η καταγωγή μου είναι από το Διαβολίτσι. Ποτέ όμως δεν είχα την τύχη να το επισκεφθώ όντας παιδί.    Ούτε ο πατέρας μου, νομίζω είχε έρθει    μια δυο - φορές. Για    κάποιον περίεργο λόγο αυτό το νήμα είχε κοπεί. Κάποια στιγμή το χίλια..., τώρα δεν θέλω να πω την ηλικία μου ακριβώς, αλλά εν πάση περιπτώσει, παλιά όταν σπούδαζα στην Αμερική είχα έρθει με μερικούς φίλους ξένους και αποφάσισα να τους κάνω τον γύρο της Πελοποννήσου. Κάποια στιγμή είπα θα σας και στο χωριό μου.

Πήγα στο Διαβολίτσι, δεν υπήρχε τότε τηλεόραση, δεν ήμουν δημοσιογράφος δεν με ήξερε κανείς από παιδί όπως είπα ο πατέρας μου δεν με είχε πάει ποτέ. Έκατσα σε ένα καφενείο, δεν είπα σε και κανέναν το όνομά μου και κάποια στιγμή ήρθε μια κυρία με ένα τσεμπέρι και μου λέει, " εσύ είσαι Παπαχελάς". Ομολογώ ότι βούρκωσα γιατί δεν το 'ξέρε κανείς και αν έχω μια στιγμή που είναι στο μυαλό μου , την στιγμή που ανακαλύπτω κάποιες ρίζες που πολύ ήθελα να έχω και δεν είχα, ήταν αυτή η στιγμή και ήταν μια στιγμή σημαντική για μένα.»

 "ΜΑΝΑΡΙ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΣΟΥ, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΞΕΧΝΑΣ"

Στη συνέχεια ο κ. Παπαχελάς μίλησε για τη γνωριμία του με τον αείμνηστο καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλο: «Τα έφερε έτσι η ζωή, αρκετά χρόνια αργότερα να γνωρίσω έναν άνθρωπο που όλοι σας τιμάτε και αυτή η κοινωνία τιμά, τον Βασίλη Κωνσταντακόπουλο, έναν άνθρωπο με τον οποίο δεθήκαμε, έναν άνθρωπο τον οποίο και τον αγάπησα και τον εκτίμησα.    Ηταν πραγματικά ξεχωριστός και πάνω από όλα σεμνός. Και θυμάμαι πάντα βέβαια    να μου λέει "Μανάρι τον τόπο σου, δεν πρέπει να το ξεχνάς"    Ηταν μια κλασική φράση. Έτυχε να δεθούμε και μια στενή φιλία και με τον γιο του, τον Αχιλλέα, ο οποίος κρατάει αυτή την παράδοση και κράταγε ζωντανή και την ανάμνηση οικογένειας για τον τόπο. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι σημαντικό.

Επίσης, χαίρομαι που σήμερα τιμάτε έναν άνθρωπο που καταλαβαίνω ότι είναι σημαντικός στα δρώμενα της πόλης, τον Παναγιώτη Φωτέα. Ευχαριστώ καταρχήν την οικογένειά του για την προσφορά και καταλαβαίνετε πως είναι ένας άνθρωπος βέβαια που δυστυχώς κόπηκε νωρίς το νήμα της ζωής του και αι η προσφορά που θα μπορούσε να έχει στα πράγματα της πόλης και του Νότου".

ΕΡΕΥΝΑ 25 ΧΡΟΝΩΝ

Μιλώντας στη συνεχεία για το βιβλίο ο κ. Παπαχελάς είπε: "Το βιβλίο αυτό αποφάσισα να το ξεκινήσω αν θέλετε πριν από 25 περίπου χρόνια. Νομίζω θυμάμαι τη στιγμή που ξεκίνησε αυτή η εμπειρία που ήταν ένα ταξίδι, περίπλοκο, δύσκολο θα έλεγε κανείς. Ήταν όταν έκανα ντοκιμαντέρ και είχα    πάει στα κατεχόμενα, ήμουν    στην Κερύνεια και θυμάμαι κάναμε το κλείσιμο    του ντοκιμαντέρ.

Ήμουνα μπροστά στην πόρτα  του παλιού  φρούριου της Κερύνειας, είναι το πρώτο που έπεσε αμέσως μετά την εισβολή το 1974, και σκέφτηκα κλείνοντας την πόρτα να πω στο κλείσιμο του ντοκιμαντέρ ότι εδώ άνοιξε η κερκόπορτα από την οποία μπήκαν οι Τούρκοι το 1974. Εκείνη τη στιγμή, παράλληλα άκουγα τη φωνή του μουεζίνη. Ήταν μια πολύ έντονη στιγμή γιατί είχα διαβάσει πολύ,    θα ζήσει αρκετά με ανθρώπους    που είχαν ζήσει από πρώτο χέρι όλο αυτό.

Και ήταν η μέρα που είπα ότι θα ήθελα κάποια στιγμή να είμαι ένας από τους ανθρώπους που θα καταλάβουν πως άνοιξε αυτή η πόρτα. Νομίζω ότι το βιβλίο αυτό αυτό επιχειρεί όπως είπε και ο φίλος Αγγελος Συρίγος".

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Συνεχίζοντας την ομιλία του ο κ. Παπαχελάς επεσήμανε τα συμπεράσματα της έρευνας και του βιβλίου: «Ενα βασικό συμπέρασμά μου είναι ότι οι μεγάλες καταστροφές σε αυτό τον τόπο έρχονται πάντα στην ώρα των μεγάλων διχασμών.    Αυτό είναι κάτι που το έχουμε ζήσει ξανά και ξανά στη νεότερη ιστορία μας και όχι μόνο στη νεότερη ιστορία μας. Και το έχουμε πληρώσει ακριβά. Δεν μιλώ όμως μόνο για το διχασμό μέσα στην ίδια την Ελλάδα. Μιλάω για το διχασμό ανάμεσα σε Έλληνες μέσα στον ίδιο τον Ελληνισμό.

Ένα κλασικό παράδειγμα το οποίο αναλύω στο βιβλίο είναι αυτές οι φοβερές διαμάχες, οι απίστευτοι βυζαντινισμοί στη σχέση της Αθήνας με τη Λευκωσία.

Είναι μια παγίδα που καθώς μπαίνουμε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο στην Ανατολική Μεσόγειο και στη σχέση μας με την Τουρκία δεν θα πρέπει να ξαναπέσουμε. Θα πρέπει να έχουμε καθαρές κουβέντες, να έχουν μια κοινή γραμμή, μια καθαρή εξήγηση και μια βεβαιότητα ότι κανείς δεν οδηγεί κανέναν σε καμία περιπέτεια. Είμαστε όλοι μαζί στο ίδιο καράβι, Ελλάδα και Κύπρος.

Ενα δεύτερο (σ.σ. συμπέρασμα) , στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Συρίγος, είναι η ανάγκη να διαβάζουμε καλά τους συμμάχους μας, τους αντιπάλους μας και τους μεγάλους παίκτες, να μην παρασυρόμαστε από ενθουσιασμούς από εφήμερες χίμαιρες για μαγικές λύσεις που συνήθως δεν υπάρχουν. Βλέπουμε στο βιβλίο τι παθαίνει κανείς αν διαβάσει λάθος τη σκακιέρα. Όσο άρρωστη μπορεί να είναι η ανάμιξη ξένων δυνάμεωνστη χώρα, τόσο επικίνδυνο είναι να υπερεκτιμήσεις τη δική σου ισχύ και τη δική σου επιρροή. Και να υπερεκτιμήσεις τη σημασία που έχεις εσύ για αυτές τις μεγάλες δυνάμεις. Γι αυτό λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να το κρίνεις αυτό, όχι μέσα τα δικά σου μεγεθυντικά γυαλιά, αλλά με πολύ κρύο μυαλό και κρύα ψυχή, να το πω έτσι.

Είδαμε ακόμα που οδηγεί ο τυφλός ακραίος πατριωτισμός. Ειδικά σε μια χώρα που της τ αρέσει πάρα πολύ από την    εποχή του Αλκιβιάδη να μοιράζεται σε προδότες και πατριώτες.    Μια χώρα που παθιάζεται πρόωρα και άσκοπα για στόχους που κανονικά απαιτούν υπομονή και όπως είπα, καθαρό μυαλό.

Είπα και κάτι άλλο, στο οποίο φαίνεται πολύ καθαρά μέσα από το βιβλίο: Η σημασία των μηχανισμών, η σημασία των θεσμών, ειδικά την ώρα των μεγάλων κρίσεων.    Τίποτα δεν μπορεί να αφήνεται στην τύχη. Τίποτα δεν μπορεί να αποφασίζεται με περιστασιακούς συνομιλητές σε σκοτεινά δρομάκια    και καθαρά προσωπικά κριτήρια. Οι σοβαρές χώρες δεν λειτουργούν έτσι ή τουλάχιστον δεν πρέπει να λειτουργούν έτσι.

Σε πιάνει πραγματικά η    ψυχή σου όταν διαβάζεις και ακόμα περισσότερο όταν ακούς το Πολεμικό Συμβούλιο,    και ακούς τις φωνές του Ιωαννίδη,    των επιτελών του δήθεν πρωθυπουργού Ανδρουτσόπουλου, όταν τους ακούς να μιλάνε και καταλαβαίνεις ποιοι είχαν τις τύχες της χώρας στα χέρια τους εκείνη την ώρα,    Δεν υπήρχε κανένας μηχανισμός, δεν υπήρχε κανένα επιτελείο,    δεν υπήρχαν μυστικές υπηρεσίες, δεν υπήρχε υπουργείο Εξωτερικών, δεν    υπήρχε τίποτα. Ηταν απλά    τυχάρπαστοι άνθρωποι που έπαιρναν αποφάσεις    στον αέρα.   

Ζωτική όμως είναι και η διαφάνεια. Μπορεί κανείς να διαφωνεί με την αμερικανική πολιτική. Διαφωνούμε σε πολλά. Δεν μπορεί όμως παρά να σεβαστεί το γεγονός ότι η Αμερική διατηρεί αρχεία για κρίσιμες περιόδους και πως πολλά από αυτά είναι ανοιχτά μετά από ένα διάστημα και για τον ειδικό που κάνει κάποια έρευνα αλλά και για τον πολίτη που θέλει να μάθει περισσότερα.

Με τρομάζει πόσα λιγότερα θα ξέραμε δική μας ιστορία, εάν δεν υπήρχαν τα ξένα αρχεία. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Είμαστε πολύ πίσω σαν κράτος και στην τήρηση αρχείων και στη διαφάνεια και αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να θεραπευτεί."

Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ

Για την πορεία του στη δημοσιογραφία ο κ. Παπαχελάς στη συνέχεια της ομιλίας του: «Οταν ήμουν πολύ μικρός του 1974 και    γινόντουσαν πράγματα γύρω μου, τα οποία δεν καταλάβαινα και τα οποία μου κινούσαν την περιέργεια. Ίσως εκεί αποφάσισα να γίνω δημοσιογράφος, δεν το ξέρω ήμουν πολύ μικρός για για να το θυμάμαι. Ξέρω όμως    ότι αυτό που ένιωσα ήταν η ανάγκη να πάω πιο βαθιά στην Ιστορία.    Ο δημοσιογράφος, όπως συχνά λένε, είναι    ο άνθρωπος ο οποίος προσπαθεί να γράψει την ιστορία, ο βιαστικός άνθρωπος που προσπαθεί να γράψει την ιστορία πριν αυτή στεγνώσει αρκετά.

Πρέπει να σας πω ότι λατρεύω αυτή τη δουλειά, τις λίγες αλλά και πολύτιμες στιγμές που νιώθεις όταν ξεκλειδώνεις κάποιον που δε θέλει να μιλήσει, όταν δεις μια φωτογραφία, ένα έγγραφο, μια κασέτα όπως το Πολεμικό Συμβούλιο που μερικές φορές μπορεί να αλλάξει την ανάγνωση της ιστορίας.    Είναι αυτές οι πολύτιμες στιγμές, όπως όταν έχει κάποιον μαζί σου που πήρε μια κρίσιμη απόφαση πολλά χρόνια διστάζει να μιλήσει και εσύ περιμένεις τον αφήνεις και τελικά σου λέει την αλήθεια.    Είναι τέτοιε στιγμές που έχουμε κάνει μαζί στο μονοπάτι αυτό της τις έρευνες.    Δεν ήταν ένα ταξίδι εύκολο πρέπει να πω.    Δεν ήταν να ταξίδι χωρίς κόστος, αλλά είναι κάτι το οποίο δεν μετανιώνω, σε καμιά περίπτωση.    Σε μια άλλη δουλειά μπορείς να μιλήσεις με τρομοκράτες τα ξημερώματα με μητροπολίτες το απόγευμα,    με πολιτικούς επόμενη μέρα και να αλλάξει συνεπώς καταστάσεις σε θέματα τα οποία ψάχνεις.

Κλείνοντας την ομιλία ο κ. Παπαχελάς επεσήμανε πως το βιβλίο είναι αφιερωμένο σε δυο ήρωες της Κύπρου: "Θα ήθελα να πω ότι αυτό το βιβλίο όμως είναι αφιερωμένο σε κάποιους ανθρώπους, οι οποίοι πραγματικά έδωσαν πολλά στον τόπο και για κάποιο περίεργο λόγο έμειναν θαμμένοι σε μια ένοχη σιωπή για πάρα πολλά χρόνια

Στην παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα είχαν την καλοσύνη να είναι μαζί μας δυο τέτοιοι άνθρωποι. Ο ένας ήταν ο Δημήτρης Αλευρομάγειρας, ένας άνθρωπος που έδωσε σκληρές μάχες στα περίχωρα της Λευκωσίας για να μην προχωρήσουν Τούρκοι. Ένας άλλος άνθρωπος Δημήτρης Μητσάτσος ο οποίος έχει χάσει το χέρι του σε μια επιχείρηση στην Κύπρο το    1964. Για ολόκληρες δεκαετίες η ελληνική Πολιτεία    δεν αναγνώριζε τον ηρωισμό αυτού του ανθρώπου αυτό. Ηταν θύματα μιας ένοχης σιωπής η οποία επικράτησε μετά το 1974. Ηταν μια ένοχη σιωπή η οποία    ελπίζω σε ένα βαθμό να σπάσει αυτό το βιβλίο.    Θεωρώ ότι δεν έχουμε πια να φοβηθούμε τίποτα. Θεωρώ ότι ήρθε η ώρα να μάθουμε την αλήθεια να μάθουμε από αυτήν, να ξεπεράσουμε τις ανοιχτές πληγές, να ξεπεράσουν τα σύνδρομα, να ανοίξουμε τα αρχεία μας να κοιταχτούν στον καθρέφτη και να βεβαιωθούμε ότι ποτέ ξανά δεν θα κρατήσουν τις τύχες αυτού του τόπου μικροί    άνθρωποι που δυστυχώς πήραν μεγάλες αποφάσεις σε πολύ κρίσιμες στιγμές."

Ακολουθεί το βίντεο της παρουσίαση του βιβλίου"Ενα σκοτεινό δωμάτιο 1967 - 1974" και τν συζήτηση για το ρόλο του δικτάτορα Δημήτρη Ιωαννίδη και των Αμερικανών στην τουρκική εισβολή του 1974 μεταξύ του δημοσιογράφου Αλέξη Παπαχελά και του υφυπουργού Παιδείας Αγγελου Συρίγου: