Τα ζητήματα που ανακύπτανε στο δρόμο της πάλης δεν ξέρανε να τα αντιμετωπίσουν με πολιτική ευλυγισία και αγωνιστική μεθοδικότητα. Με μια λέξη δεν είχαν ιδέα τι θα πει στρατηγική και ταχτική αντιμετώπιση των τότε κοινωνικών προβλημάτων. Ο τρόπος που τ' αντικρούανε ήταν απολίτικος και μονοκόμματος. Εκτός από την έξω τόπου και χρόνου προπαγάνδα (αθεΐα, θεωρία της απλυσιάς κ.λπ.) τους απασχολούσε κυρίως η επίδειξη επαναστατικών φράσεων, κομμουνιστικού μένους, κομμουνιστικής αυτοπροβολής και ελάχιστα τους ενδιέφερε το πρόβλημα, η ουσία του προβλήματος. Δεν ήξεραν και δεν ήθελαν να μπουν στο θέμα με όμορφο "αχρωμάτιστο", επαγωγικό τρόπο. Στα μάτια του κόσμου ήτανε το "κόκκινο πανί" και έκαναν το παν για να μην το διαψεύσουν.
Ο τρόπος αυτός της "επαναστατικής" δουλειάς αποξένωνε τους κομμουνιστές από τη μάζα και πολλές φορές τους έφερνε σε σύγκρουση και τους αποδοκίμαζε ο λαός. Μια χαρακτηριστική περίπτωση δημόσιας αποδοκιμασίας του ΚΚΕ που έγινε στο πρόσωπο του Τάσου είναι η εξής:
Τα χρόνια 1930-1931 ήτανε χρόνια επαναστατικού αναβρασμού και μεγάλων μαζικών κινητοποιήσεων σ' όλες τις σταφιδικές περιφέρειες της Πελοποννήσου. Τα Συνέδρια, οι δημόσιες συγκεντρώσεις, τα συλλαλητήρια, διεδέχοντο το ένα τ' άλλο και ένας επαναστατικός, σχεδόν πολεμικός πυρετός, φλόγιζε τους σταφιδοπαραγωγούς του Μωριά. Τόσο ηλεκτρισμένες και ψυχολογικά ώριμες ήτανε οι αντικειμενικές συνθήκες ώστε αν ο υποκειμενικός παράγων, δηλαδή το κόμμα, ήταν ώριμες, μπορούσε και κοινωνική ανατροπή ακόμη να επιχειρήσει.
Μερικά από τα μεγαλύτερα και πιο μαχητικά συλλαλητήρια έγιναν στην επαρχία Μεσσήνης, στο Νησί. Το Νησί δεν ήταν μόνο το κέντρο της μεγαλύτερης σταφιδικής περιοχής αλλά και το κέντρο των πιο μεγάλων σταφιδοπατέρων (Τερζάκης, Βενιζέλος κ.λπ.). Στο πρώτο λοιπόν από τα συλλαλητήρια αυτά που ήταν συγκεντρωμένοι χιλιάδες αγρότες με μαύρες σημαίες, μίλησαν κατά σειρά τρεις-τέσσερις σταφιδοπατέρες και μετά ανέβηκε στο βήμα ένα αγωνιστικό άστρο πρώτου μεγέθους που τότε ανέτελλε, ο νεαρός δικηγόρος Θόδωρος Κορμάς. Το πλήθος σαν θάλασσα φούσκωνε, μάζευε και ξεσπούσε, ανάλογα με τα ηχηρά λόγια, τα επαναστατικά συνθήματα και τις υποσχέσεις των ρητόρων. Ο Κορμάς με το νευρώδη χαρακτήρα του και τη χειμαρρώδη ομιλία του υπερέβαλε τους αγροτοπατέρες και κέρδισε τις συμπάθειες της μάζας που πραγματικά τον αποθέωσε. Ο αλησμόνητος Θόδωρος δεν μίλησε τότε εκ μέρους κανενός κόμματος ούτε άλλου οργανισμού. Μίλησε από έμφυτη λατρεία προς τους αγρότες και από τη φυσική επαναστατική ροπή του να υπερασπίσει τους αδικημένους.
Σε μια στιγμή που τα πλήθη αλάλαζαν και επευφημούσαν τον ομιλητή, ο Τάσος που φορούσε ένα ψαθάκι (ντρίτσα) -μόδα της εποχής- σαλτάρησε σ' ένα τραπέζι κι' εντελώς απρόοπτα, απροπαράσκευα και αψυχολόγητα αρχίζει με τούτα τα λόγια: "Κάτω οι μπουρζουάδες! Κάτω οι λαοπλάνοι δικηγοράκηδες με τα παπιγιόν και τις χρυσές καρφίτσες". Δεν πρόλαβε να πει τίποτ' άλλο, γιατί το πλήθος εξερράγη οργισμένο εναντίον του "ασεβούς" που αποπειράθηκε να χάλαση την ιερότητα της στιγμής. Τον κατέβασαν τραβηχτόν, του 'σπασαν τη ντρίτσα, του 'σκισαν το σακκάκι και θα πάθαινε νίλα αν δεν έμπαιναν στη μέση μερικοί δικοί του που τον διευκόλυναν κι έσυρε σαν βρεμένη γάτα! Το είχε συμβεί; Γιατί αυτή η άγρια αποδοκιμασία;
Στους εργάτες κομμουνιστές της εποχής εκείνης υπήρχε μια προκατάληψη εναντίον των διανοουμένων και μάλιστα όταν αυτοί δρούσαν έξω από τις εντολές και τη δική τους καθοδήγηση. Η κομμουνιστική οργάνωση της Καλαμάτας που δεν είχε αποθεραπευθεί από τις αρρώστιες του Αρχειομαρξισμού, του Σταλινισμού και της φαλτσέτας, είχε προτείνει στο νεαρό δικηγόρο Κορμά να οργανωθή στο κόμμα, αλλά εκείνος είχε απορρίψει την πρόταση. Τούτο θεωρήθηκε πράξη "αντιδραστική" και έκτοτε, κάθε λόγος ή δράση του γύρω από τα κοινωνικά θέματα εκρίνοντο ύποπτα και εκ των προτέρων καταδικαστέα (Δυστυχώς η προκατάληψη αυτή, κάπως βελτιωμένη, καταδίωκε τον αξέχαστο Θόδωρο σχεδόν ως τον τάφο - κατακρεουργήθηκε μετά τη Βάρκιζα από τους χίτες). Επηρεασμένος λοιπόν και ο Τάσος από την αντίληψη αυτή που την εκδήλωναν φανερά μερικοί σούπερ "κομμουνιστές" που τον περιστοίχιζαν στο συλλαλητήριο, παραμέρισε τον κύριο στόχο που ήταν το ανάλγητο Κράτος και ο ληστής ΑΣΟ και σκόπευσε τον Κορμά, αυτόν τον "εξαγορασμένο λαοπλάνο που πήγαινε να πουλήσει τους αγρότες"! Πραγματική ιλαροτραγωδία!
Αν, βέβαια, τον άφηναν να μιλήσει, οι εκδηλώσεις του πλήθους θα ήταν εντελώς αντίθετες. Αντί για χολή θα του πρόσφερνε μάννα. Γιατί φυσικά ο Τάσος ήξερε να κερδίζει τη συμπάθεια. Θα απλωνόταν με μαεστρία στο θέμα, θα το ανέλυε καλύτερα, καθαρότερα, θα 'δειχνε πως είναι γνήσιος και πιστός φίλος, θα συνάρπαζε τη μάζα. Ομως το φοβερό λάθος ήταν ότι άρχισε ανάποδα. Λάθος τακτικής. Υποτίμησε τα αισθήματα της μάζας. Υστερα λάθος συμπεριφορά: Εκείνοι που τον συνόδευσαν ήταν οπαδοί της θεωρίας της εξαθλίωσης και της κόκκινης γραβάτας. Και μόνη η παρουσία τους δίπλα στον ομιλητή προεξοφλούσε την αποτυχία. Δεν ανάπτυξε πρώτα το θέμα και στην πορεία να κριτικάρη ή και να ξεσκεπάση -αν είχε στοιχεία- τους άλλους ομιλητές ώστε να κερδίση την εύνοια της μάζας. Εντελώς απρόoπτα και χωρίς καλά-καλά η μάζα να ξέρει ποιος είναι και τι ήθελε να της πη, πρόσβαλε, με τις πρώτες λέξεις, το ίνδαλμα -εκείνης της στιγμής- το Θόδωρο Κορμά. Και τι ήταν ο δύστυχος Κορμάς; Ενα φτωχό κι αγνό αγροτόπαιδο. Ενας νέος επιστήμονας που ξεχείλιζε από επαγγελματικές φιλοδοξίες κι ασυγκράτητη ορμή για κοινωνική δράση. Είχε πάρει την άδεια άσκησης της δικηγορίας και φορούσε ένα καλό κουστουμάκι με παπιγιόν και μια χρυσή καρφίτσα στο πουκάμισό του. Αυτό ήταν! Η εμφάνιση αυτή και η γύρω του δημιουργημένη προκατάληψη σόκαραν τον Τάσο που αντί να εναρμόνιση την ομιλία του και να επιδιώξει συνεργασία μαζί του, τον είδε σαν "εχθρό" του λαού και "μπουρζουά"! Τέτοια, πολλά εκείνη την εποχή. Ο Τάσος ντρεπόταν αργότερα γι' αυτό το πάθημά του» (352).
Την ίδια ημέρα με το μεγάλο συλλαλητήριο στο Νησί, πραγματοποιείται συλλαλητήριο στην Αμαλιάδα όπου κατά τον φιλοκυβερνητικό “Νεολόγο” παίρνουν μέρος 6.000 σταφιδοπαραγωγοί, στο οποίο υιοθετούνται οι θέσεις του Πανσταφιδικού Συνεδρίου Πύργου: «Την 9ην πρωινήν συνεκεντρώθησαν εις την αίθουσαν του “Πανθέου” πλέον των 6 χιλιάδων σταφιδοπαραγωγών και περιχώρων, προς τους οποίους ωμίλησαν οι κ. κ. Παπακανέλλος, Σιμιτζής, Σπάγκος, Βασιλόπουλος και Φάσος, εκθέσαντες τους κινδύνους τους οποίους διέρχεται σήμερον η σταφιδοπαραγωγή και τονίσαντες ότι η έκπτωσις των τιμών πλήττει καιρίως τα συμφέροντα του σταφιδοπαραγωγικού κόσμου. Εν μέσω επευφημιών ενεκρίθη το κάτωθι ψήφισμα προς τον κ. Πρόεδρον της κυβερνήσεως:
“Λαός Αμαλιάδος, περιχώρων και Κάμπου, πρωτοβουλία συνεταιριστικών οργανώσεων, συνελθών σήμερον Κυριακήν 3 Αυγούστου εις πάνδημον συλλαλητήριον, προ της κρατούσης οικονομικής κρίσεως εις τας τάξεις των παραγωγών και επικειμένου του ορισμού των πλεονασμάτων σταφίδος ψηφίζει:
Υιοθετεί αποφάσεις Β' Πανσταφιδικού Συνεδριου Πύργου, δηλαδή:
Καθορισμόν τιμής πλεονασμάτων προσεχούς εσοδείας δραχμές 3.000 διά περιφέρειάν μας και ενεχύρου δραχ. 2.500 με τόκον 5%.
Μείωσιν εγγείου φορολογίας και αναστολήν υπολοίπου διά μίαν τριετίαν.
Αρσιν τέλος λήγοντος σταφιδικού έτους πάντων πλεονασμάτων και κατάργησιν μεταφοράς εις νέας εσοδείαν.
Συνέχισιν ανακουφίσεως εξαγομένου σταφιδοκάρπου δι' ελαττώσεως εξαγωγικών βαρών, ναύλων, κομίστρων κ.λπ. εξόδων διοικήσεως ΑΣΟ και ουχί μόνον αναλώμασι τιμής παραγωγών.
Να σταλή νέα επιτροπή προς εξέτασιν των χαλαζοπλήκτων οίτινες ευρίσκονται εν εξεγέρσι δι' άδικον εκτίμησιν ζημιών.
Εμπιστευόμεθα προσωπικήν υμών εκτέλεσιν παρόντος, χάρις εγκαινιασθείσαν γεωργικήν πολιτικήν κυβερνήσεως”.
Η επιτροπή του συλλαλητηρίου μεταβάσα ακολούθως εις το Δημαρχείον όπου ευρίσκετο ο Νομάρχης Ηλείας κ. Μπάλκος, παρεκάλεσε όπως συγκεντρωθούν κάτωθι αυτού τα πλήθη, διαβεβαιώσασα συγχρόνως ότι η τάξις θα τηρηθεί. Ο κ. Μπάλκος υπείκων εις τας διαβεβαιώσεις της επιτροπής επέτρεψε την συγκέντρωσιν, ολόκληρος δε ο προς του Δημαρχείου χώρος κατελήφθη μετ' ολίγον υπό του πλήθους. Αμα τη συγκεντρώσει, η Επιτροπή επέδωκε προς τον κ. Νομάρχην το ψήφισμα, παρακαλέσασα όπως διαβιβασθή τούτο εις τον κ. Πρόεδρον της Κυβερνήσεως.
Ακολούθως το πλήθος ηξίωσεν όπως ίδη τον Νομάρχην, όστις εξήλθεν εις τον εξώστην και συνέστησεν εις τους συγκεντρωθέντας να διαλυθούν ησύχως με την διαβεβαίωσιν ότι η κυβέρνησις θα μελετήση σοβαρώς την διευθέτησιν του ζητήματος των σταφιδοπαραγωγών και θα πράξη παν το ανθρωπίνως δυνατόν διά την ευνοϊκήν αυτού λύσιν. Ωσαύτως συνέστησεν να αποφεύγονται αι έκτροποι εκδηλώσεις, ζητοκραυγάσας υπέρ του Εθνους και της Αμαλιάδος.
Παρατεταμένα χειροκροτήματα και ζητοκραυγαί εκάλυψαν τους τελευταίους λόγους του κ. Νομάρχου, μεθ' ο το πλήθος διελύθη ησύχως» (353).
Την ίδια ημέρα γίνεται συλλαλητήριο στα Κρέσταινα: «Κατά νυκτερινάς πληροφορίας και εις Κρέσταινα συνεκροτήθη χθες συλλαλητήριον, των σταφιδοπαραγωγων ζητησάντων όπως υιοθετηθούν οι αποφάσεις του Β' σταφιδικού συνεδρίου Πύργου» (354).
(Συνεχίζεται)
(352) Αρχείο Τάση Κουλαμπά - Ο Αρίστος Αποστολόπουλος γεννήθηκε στην Πιλαλίστρα το 1916 και αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Μεσσήνης. Ασχολήθηκε με το αγροτικό κίνημα και πήρε μέρος στα σταφιδικά γεγονότα του 1935 και το συνέδριο στον Πύργο το 1936. Πήρε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και στην Κατοχή μαζί με το Φ. Αποστολόπουλο και άλλους κυκλοφόρησε την πρώτη αντιστασιακή εφημερίδα (στην αρχή χειρόγραφη) "Ελευθερία" που ήταν όργανο της "Εταιρείας Νέων Φιλικών". Καπετάνιος στον ΕΛΑΣ, πήρε μέρος στην αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση εργάσθηκε ως αρχισυντάκτης στις εφημερίδες "Ελεύθερος Μωριάς", "Λαϊκή Νίκη", "Ελεύθερη Μεσσηνία". Για τη δράση του γνώρισε διώξεις και αργότερα εργάστηκε στις αθηναϊκές εφημερίδες "Νέα" και "Βήμα".
(353) “Νεολόγος” Πάτρας 4/8/1930
(354) “Νεολόγος” Πάτρας 4/8/1930
