Εδώ τελείωσε η ιστορία και άρχισε η περιπέτεια με φυλακίσεις και εξορίες αυτών που συνελήφθησαν. Εχει ενδιαφέρον όμως να δούμε και το σχολιασμό των τοπικών εφημερίδων ο οποίος συγκλίνει στον αντικομμουνισμό αλλά με σοβαρές διαφορές.
Η «Σημαία» βλέπει σημεία και τέρατα έτοιμα να κατασπαράξουν το αστικό καθεστώς και σχολιάζει με χοντροκομμένο αντικομμουνισμό:
«Αι έρευναι παρά της Αστυνομίας έφερον εις την δημοσιότητα την ύπαρξιν εν Καλάμαις σημαντικής κομμουνιστικής εστίας. Τα ληφθέντα μέτρα κρίνονται σκόπιμα και προληπτικά της κακής προθέσεως και των δεινών αποτελεσμάτων μιας κομμουνιστικής απόπειρας διά βίαιαν ανατροπήν του καθεστώτος. Η αναρχία, και η αναστάτωσις η οποία θα προκληθή από ένα παρόμοιον εγχείρημα έστω και περιορισμένον εις αποτυχίαν εκ των προτέρων, θ' αποτελέση πλήγμα κατά της κρατικής απαξίας και της ιδιωτικής οικονομίας. Από της απόψεως ταύτης η ενέργεια της αστυνομίας παρέχει ανακούφισιν και εδραιώνει το κοινό συναίσθημα της ασφάλειας» (407).
Στο «Θάρρος» θεωρούν πως όλα αυτά είναι υπερβολές και συνιστούν διαφορετική αντιμετώπιση των προβλημάτων επιρρίπτοντας ευθύνες κατά των κυβερνώντων, επισείοντας τον κίνδυνο της αναρχίας δηλαδή του γενικού ξεσηκωμού πέρα από τους κομμουνιστές:
«Επ' ευκαιρία του ανακαλυφθέντος αρχείου του ενταύθα κομμουνιστικού τμήματος και πληροφοριών τινών εξογκωμένων αι οποίαι εγράφησαν εδημιουργήθη εις κύκλους τινάς η εντύπωσις ότι οι κίνδυνοι ανατροπής του κοινωνικού καθεστώτος δεν εμφανίζονται πλέον ως σκιώδεις. Τούτο αποτελεί πλάνην οικτράν. Πλάνην η οποία υποβοηθεί τους ελάχιστους οπαδούς των άκρων σοσιαλιστικών ιδεών, οι οποίοι εν Ελλάδι κατά το πλείστον παρανοούν και τας αρχάς ακόμη τας αριστεράς τας οποίας ισχυρίζονται ότι ακολουθούν. Η δημιουργία αυτής της ψευδαίσθησης αποτελεί προπαγάνδαν υπέρ του κομμουνισμού. Εις την Μεσσηνίαν γενικώς διά τους γνωρίζοντας τα πράγματα ούτε υπήρξε ποτέ σοβαρά κομμουνιστική κίνησις, αλλ' ούτε ήτο δυνατόν να υπάρξη. Δεν είναι ούτε το έδαφος ευνοϊκόν διά την ανάπτυξιν ιδεών, εις ας δεν πιστεύουν εις βάθος οι ισχυριζόμενοι ότι έχουν τας ιδέας, ούτε αι γενικαί προϋποθέσεις τοιαύται ώστε να είναι εύκολος ο προσηλυτισμός πιστών.
Απόδειξις ότι απεκαλύφθη ολόκληρον το αρχείον του εδώ τμήματος και εξ αυτού δεν προκύπτει τίποτε το σοβαρόν. Θα εγράφομεν μάλιστα ότι αυτή η αποκάλυψις αποδεικνύει τη βασιμότητα των όσων προηγουμένως εγράψαμεν. Διότι αν επρόκειτο περί σοβαρού τινός, ούτε έντυποι ανοησίαι θα υπήρχον ούτε εις οικίαν πολίτου μη κομμουνιστού θα υφίστατο εκτεθειμένον το περίφημον αυτό αρχείον, ούτε την ύπαρξίν του θα εγνώριζον οι δυσηρεστημένοι και διαγραφέντες από την δύναμιν του δήθεν κομμουνιστικού κόμματος, διά να καταδώσουν το πράγμα εις την Αστυνομίαν.
Συνεπώς θα εθελοτυφλούσαν όσοι θα εδημιούργουν κινδύνους εκεί όπου δεν υπάρχουν παρά αστειότητες. Αλλά και θα εξυπηρέτουν ακόμη την υπόθεσιν του κομμουνισμού. Διότι ωρισμέναι άκραι ενέργειαι υπερακοντίζουν τον σκοπόν.
Ισως θα μας προβληθή η ερώτησις: Αλλ' η προπαγάνδα εις την ύπαιθρον μεταξύ των γεωργών; Οι γεωργοί όχι μόνον οι Μεσσήνιοι, όχι μόνον οι Ελληνες, αλλ' οι γεωργοί όλου του κόσμου δεν είναι εύκολον να προσηλυτισθούν εις τον κομμουνισμόν. Διότι είναι φύσει συντηρητικά στοιχεία. Ακόμη και εις την Σοβιετικήν Ρωσίαν, όπου υπήρχον οι δουλοπάροικοι μουζίκοι, την αντίδρασιν της δικτατορίας του προλεταριάτου αποτελούν οι καλλιεργητές της γης. Επειτα τι έχουν με την εφαρμογήν των άκρων σοσιαλιστικών ιδεών να διεκδικήσουν σήμερον οι Μεσσήνιοι και γενικώς οι Ελληνες αγρόται; Υπάρχουν εις την Μεσσηνίαν τσιφλίκια ή έστω υπάρχει μεγάλη αγροτική ιδιοκτησία; Κάθε άλλο. Τι θα χρειασθεί λοιπόν ο κομμουνισμός εις τους αγρότας;
Αυτή είναι η πραγματικότης. Αν σήμερον εις τας μεγάλας μάζας του λαού υπάρχει δυσφορία μη αποκρυπτομένη, αν οι γεωργοί δυστυχούν, αν απειλήθησαν ένοπλα συλλαλητήρια, όλα αυτά δεν είναι αποτελέσματα προπαγάνδας ανθρώπων ελαχίστων που δεν έχουν την δύναμιν έστω και αν έχουν την θέλησιν να προπαγανδίσουν. Η δυσφορία δημιουργείται από την επιδείνωσιν του προβλήματος της ζωής, από την παγκόσμιον κρίσιν των προϊόντων, από την δημιουργίαν μεταπολεμικών έξεων σπατάλης και ακόμη από την τραγικήν διάψευσιν των πλουσίων προεκλογικών υποσχέσεων του κυβερνώντος κόμματος που υπεσχέθη ότι θα κάμει αγνώριστον την Ελλάδα.
Αποτελεί αφέλειαν να πιστευθεί ότι εργάται της καταστάσεως είναι κομμουνισταί και να δημιουργηθούν μάρτυρες και ήρωες, σοβαροποιουμένης της κινήσεως που είναι και θα είναι ανάξια πάσης κριτικής. Διότι αν κινδυνεύη ο τόπος μας από κάτι επιδεινουμένης της γενικής καταστάσεως δεν κινδυνεύει από τον κομμουνισμόν. Κινδυνεύει από κατάστασιν πολύ χειροτέραν. Από την αναρχίαν. Ο κίνδυνος θα προληφθή με αντίδρασιν των ιθυνουσών τάξεων απέναντι των εκδηλώσεών της. Αλλά προ παντός θα προληφθεί αποτελεσματικώς όταν οι κυβερνώντες θα αφήσουν την απέραντον αισιοδοξίαν των και θα αποφασίσουν να κυβερνήσουν το Κράτος χρηστώς, κατά τρόπον κοινοβουλευτικόν» (408).
Στην τερατολογία των δημοσιευμάτων απαντά με ανακοίνωση η Αχτιδική Οργάνωση Καλαμάτας: «Η Αχτιδική Οργάνωση Καλαμών ύστερα από τις διενεργηθείσες μαζικές συλλήψεις στην πόλη και τον δημιουργηθέντα σκόπιμο θόρυβο του τοπικού αστικού Τύπου όπως και της αστυνομίας με τις ανακοινώσεις της που -όπως συνήθως- κατέβαλαν προσπάθειες να παρουσιάσουν την όλη υπόθεση ως "μυστηριώδη" κλπ., δηλώνει, σχετικά με τα κατασχεθέντα "έγγραφα", πως αυτά είναι τα εξής: "Ενας πολύγραφος, δύο οκάδες χαρτί λευκό, ένα πρότυπο προκήρυξης που θα κυκλοφορούσε δημόσια, 8 βιβλία τόσο μυστηριώδη ώστε πολλά να κυκλοφορούν στα αστικά βιβλιοπωλεία ελεύθερα, όπως "Η Κατήχηση του χωριού"» (409).
Οι διώξεις όμως δεν σταματούν εδώ. Οπως φαίνεται εξελίσσεται ένα ολόκληρο σχέδιο με σκοπό την αποδιοργάνωση του ΚΚΕ στην ύπαιθρο. Πριν την εκδίκαση της έφεσης του Τάση Κουλαμπά και των άλλων κομμουνιστών που καταδικάστηκαν με το ιδιώνυμο, σημειώνονται αιματηρές συγκρούσεις (31 Οκτωβρίου) με τις οποίες κορυφώνεται η διαμάχη για τη χάραξη του δρόμου Καλαμάτα-Πύλος: «Η από μακρού χρόνου υφισταμένη διένεξις μεταξύ των κατοίκων της Κοινότητος Χατζή αφ' ενός και πολλών άλλων Κοινοτήτων της επαρχίας Πυλίας αφ' ετέρου, απέληξε δυστυχώς εις την κήρυξιν εμφυλίου πολέμου, τα πρώτα αποτελέσματα του οποίου αιματηρά όντα, συνεκλόνισαν βαθύτατα ολόκληρον την Μεσσηνίαν [...].
Η επαρχία Πυλίας είχε χωρισθεί εις δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Εις το στρατόπεδον εκείνων οι οποίοι υπεστήριζαν ότι η οδός Καλαμών-Πύλου πρέπει να διέλθη μέσω Χατζή (οι κάτοικοι της Κοινότητπος Χατζή) και το στρατόπεδον των άλλων (Μίσκα, Καζάρμα, Ρωμύριον, Χαλαμπρέζα, Σωληνάριον, Αγιος Ηλίας, Καμπάσης, Βελής, Γκρούστεσι κ.λπ.) οίτινες αντιθέτως υπεστήριζαν ότι η ανωτέρω οδός δέον να μη διέλθη μέσω Χατζή, διότι και πολυδάπανος θα καθίστατο εν τοιαύτη περιπτώσει, και επιζήμια εις τα συγκοινωνιακά συμφέροντα των κοινοτήτων εκείνων, διά τας οποίας και κυρίως θα εγένετο.
Μετά την απόφασιν του υπουργείου Συγκοινωνίας, η εταιρεία Μακρή διέταξε τους μηχανικούς της όπως κατερχόμενοι εις Μεσσηνίαν χαράξουν την οδόν Καλαμών-Πύλου μέσω Χατζή. Οι άλλοι, οι υποστηρίζοντες δηλαδή την άποψιν ότι δεν πρέπει να διέλθη μέσω Χατζή, ευθύς ως επληροφορήθησαν ότι οι μηχανικοί της εταιρείας Χατζή διετάχθησαν να ενεργήσουν χάραξιν μέσω Χατζή, συνεκεντρώθησαν νύκτωρ εις το χωρίον Καζάρμα, και οπλισμένοι έφιπποι και πεζή κατηυθύνθησαν προς το χωρίον Χατζή. Εκεί παρόντες τους μηχανικούς τους ηνάγκασαν βιαίως να εγκαταλείψουν το έργον της χαράξεως και να επιστρέψουν εις την βάσιν των άπρακτοι.
Ούτως είχον τα πράγματα, ότε η εταιρεία Μακρή πιεζομένη φαίνεται από της ανάγκης, διέταξεν τους μηχανικούς της να επιχειρήσουν και πάλιν την χάραξιν της εθνικής οδού μέσω Χατζή. Και προς ασφάλειαν τόσον των μηχανικών, όσον και των συνεργείων της, εζήτησε και έλαβεν ενίσχυσιν στρατιωτικήν εκ δέκα ή δεκαπέντε χωροφυλάκων.
Αλλ' οι άλλοι, αποφασισμένοι όντες οπωσδήποτε να ματαιώσουν την χάραξιν της οδού μέσω Χατζή συνεκεντρώθησαν προχθές την 11ην πρωινήν έξωθι του χωρίου Πετρίτσιον, οπόθεν θα διήρχετο το συνεργείο της χαράξεως και ανέμενον οπλισμένοι.
Την 11ην π.μ. το συνεργείον διήλθε πράγματι εκ της θέσεως αυτής, ότε αιφνιδίως δέχεται την επίθεσιν υπερδιακοσίων περίπου χωρικών των Κοινοτήτων Γκρούστεσι, Μεσοποτάμου, Βελή και Πετριτσίου, αξιούντων την εγκατάλειψιν της εργασίας χαράξεως. Και οι μηχανικοί διακόψαντες την εργασίαν των προ της απειλής των χωρικών, παρέδωσαν τα χρήσιμα διά την χάραξιν της οδού όργανα εις το πλήθος, το οποίον όμως το απόγευμα αφού έλαβε την διαβεβαίωσιν ότι η χάραξις δεν θα προχωρήση, τα επέστρεψεν.
Ιδού πως αναφέρει τα διατρέξαντα ο Αστυνομικός ο Σταθμάρχης Χατζή προς την Διοίκησιν Χωροφυλακής:
“Περί ώραν 11ην διακόσιοι κάτοικοι των χωρίων Γκρούστεσι, Μεσοποτάμου και Πετριτσίου επετέθησαν κατά των συνεργείων χαράξεως οδού Καλαμών-Πύλου, με σκοπόν να κακοποιήσουν τους μηχανικούς και καταστρέψουν μηχανήματα. Επεμβάσα δύναμις χωροφυλάκων συνεκράτησε μαινόμενον πλήθος κατά μηχανικών και συνεργείων, της σχετικής εργασίας διακοπείσης. Η τάξις απεκαταστάθη. Αλλά προς πρόληψιν ταραχών, ζητούμεν ενίσχυσιν.
Ζερβός
Ανθυπασπιστής”.
Κατόπιν τούτου η Διοίκησις Χωροφυλακής, διέταξε προχθές την νύκτα το Βον Αστυνομικόν Τμήμα όπως αναχωρήση διά Χατζή ισχυρά δύναμις χωροφυλάκων, η οποία και έφθασεν την 2αν πρωινήν του Σαββάτου.
Κατόπιν της διαβεβαιώσεως των μηχανικών ότι η χάραξις θα σταματήση, η νύκτα της Παρασκευής προς Σάββατον διήλθεν σχεδόν ηρέμως. Αγρυπνούσαν όμως τόσον οι κάτοικοι του χωρίου Χατζή τεσσαράκοντα ή πεντήκοντα τον αριθμόν, προστατεύοντες μετά της αστυνομικής δυνάμεως τα συνεργεία και τους μηχανικούς, όσον και οι κάτοικοι των Κοινοτήτων Λούτσα, Πετριτσίου και Γκρούστεσι διά να εξαναγκάσουν τα συνεργεία να αποχωρήσουν. Κανένας, και από τα δύο στρατόπεδα, δεν έκλεισε μάτι. Οπλισμένοι δε όπως ήσαν όλοι, έδιδον την εντύπωσιν δύο αντιθέτων στρατοπέδων αναμενόντων την πρωίαν διά ν' αρχίσουν την μάχην.
Και η μάχη δεν ήργησεν.
Οταν οι μηχανικοί προστατευόμενοι υπό της αστυνομίας και των κατοίκων της Κοινότητας Χατζή, ήρχισαν περί την 10ην ή 11ην πρωινήν της χθες να χαράσσουν την οδόν, ήρχισε πυρ.
Τις ήρξατο χειρών αδίκων δεν εγνώσθη εισέτι. Διότι ως εννοείται, ούτε ανακρίσεις διενεργήθησαν, ούτε και είναι δυνατόν να εξακριβώση κανείς επί του ασφαλούς, τις πρώτος επετέθη εναντίον του άλλου.
Το γεγονός όμως είναι τούτο μόνον. Οτι αντηλλάγησαν εκατέρωθεν υπεραρκετοί πυροβολισμοί, εκ των οποίων ετραυματίσθησαν πολλοί, και ότι διεσαλεύθη η τάξις.
Ο αστυνομικός σταθμάρχης Χατζή, ιδού πως αναφέρει διά τηλεγραφήματός του τα ανωτέρω γεγονότα προς τον Εισαγγελέαν και την Διοίκησιν Χωροφυλακής Μεσσηνίας:
“Σήμερον 10ην πρωινήν θέσιν Λούτσα Πετριτσίου, υπερδιακόσιοι χωρικοί ένοπλοι επετέθησαν πυροβολούντες κατά συνεργείων διαχαράξεως εθνικής οδού Μεσσήνης-Πύλου, με σκοπόν φονεύσωσι μηχανικούς και αφοπλίσωσι πολιορκηθείσαν δύναμιν χωροφυλακής. Επηκολούθησε συμπλοκή, αποτέλεσμα της οποίας ήτο ο τραυματισμός τεσσάρων ταραχοποιών εξ ων δύο σοβαρώς. Η τάξις απεκαταστάθη προσωρινώς συνεχιζομένης ήδη εργασίας συνεργείων υπό την επίβλεψιν Χωροφυλακής.
Και αυτά μεν τηλεγραφεί ο διοικητής του τμήματος Χατζή. Αλλ' ιδιωτικαί πληροφορίαι όμως εκ Χατζή, παριστούν τα πράγματα, εντελώς διαφορετικά. Ούτω κατά τας πληροφορίας μας, η τάξις διεσαλεύθη, η δε Χωροφυλακή είναι ανίκανος αριθμητικώς να συγκρατήση έναν όγκον ανθρώπων οπλισμένων.
Κατά τας αυτάς πληροφορίας, οι ανήκοντες εις το αντίθετον των Χατζαίων στρατόπεδον, κατόπιν των φόνων των συμπατριωτών των βαδίζουν προ το Χατζή με σκοπόν όπως θέσουν πυρ εις τας οικίας, εκδικούμενοι των φόνον συντρόφων των. Υπάρχουν ακόμη σοβαροί φόβοι γενικότερων ταραχών, διότι τα πνεύματα είναι πολύ εξημμένα.
Αλλαι πληροφορίαι ληφθείσαι ενταύθα αργά την νύκτα, ανέφερον ότι οι τραυματισμένοι και οι φονευμένοι είναι πολύ περισσότεροι απ αυτούς που λέγεται. Ούτω οι τραυματίαι υπερβαίνουν οκτώ, οι δε νεκροί τους τρεις. Αλλαά την είδησιν ταύτην αναγράφομεν μετά πάσης επιφυλάξεως.
Κατά την γενομένην συμπλοκήν εγνώσθη ότι ετραυματίσθησαν μάλλον σοβαρώς οι Λάμπρος Ζέρβας ετώ 60 εκ Βελή (νοσηλεύεται εις την κλινικήν του κ. Μάντζαρη μεταφερθείς το εσπέρας ενταύθα), Ηλίας Καρακασίλης και άλλοι των οποίων τα ονόματα δεν ανακοινούνται. Επίσης εφονεύθησαν οι Χρ. Κοντός και Παν. Βαλσαμούνης εκ Βελή.
Εκ των μηχανικών ή των ανδρών του συνεργείου ουδείς έπαθε τι. Η αστυνομία ανίκανος ούσα να επιβάλη την τάξιν εις ουδεμίαν σύλληψιν προέβη» (410).
(406) «Θάρρος» 24/9/1930
(407) «Σημαία» 23/9/1930
(408) «Θάρρος» 23/9/1930
(409) «Ριζοσπάστης» 25/9/1930
(410) «Σημαία» 2/11/1930
