«Η μελετώμενη συγκρότησις συλλαλητηρίου των παγοπλήκτων κατεθορύβησεν, ως ήτο επόμενον, τας αρχάς αι οποίαι καθ όλην την χθεσινήν ημέραν ευρίσκοντο εις αέναον κίνησιν. Τόσον ο κ. Νομάρχης όσον και ο Διοικητής της Χωροφυλακής κ. Παπαπαναγιώτου έσχον αλλεπαλλήλους συνεργασίας μετά των αρμοδίων υπηρεσιών των προς λήψιν των ενδεικνυομένων μέτρων διά την αντιμετώπισιν της καταστάσεως.
Χθες την πρωίαν επεσκέφθη τον κ. Παπαπαναγιώτου εις το γραφείον του ο εκπρόσωπος του Αγροτικού παραρτήματος Καλαμών κ. Οικονόμου και του εζήτησε την άδειαν όπως επιτραπή η συγκρότησις συλλαλητηρίου των παγοπλήκτων εν Καλάμαις. Αλλ' ο κ. Παπαπαναγιώτου όχι μόνον δεν τους παρέσχε την αιτηθείσαν άδειαν, αλλά και του εδήλωσε ότι δεν είναι διατεθειμένος να επιτρέψη την ανάμειξιν του Αγροτικού Κόμματος εις τα ούτω συγκροτηθησόμενα συλλαλητήρια.
Ο κ. Παπαπαναγιώτου τα ίδια εδήλωσεν αργότερον και προς τον Γενικόν Σύμβουλον του Αγροτικού Κόμματος κ. Τσικλητήραν.
Αργότερον όμως παρέσχε την αιτηθείσαν άδειαν με τη διαφορά ότι οι συγκεντρώσεις θα γίνουν εν κλειστώ χώρω και αφού προηγουμένως ειδοποιηθή ίνα παραστή και ο ίδιος.
Παρά τα ανωτέρω είμεθα εις θέσιν να γνωρίζωμεν εξ απολύτως εγκύρου πηγής ότι τα αποφασισθέντα καθ' όλην την ύπαιθρον συλλαλητήρια θα συγκροτηθούν οπωσδήποτε, έστω και αν αντιδρούν ωρισμένοι κύκλοι» (525).
Ταυτόχρονα εξαγγέλλεται συλλαλητήριο των σταφιδοπαραγωγών επαρχίας Μεσσήνης και Καλαμάτας στην Ανδρούσα για το μεσημέρι της 17ης Απριλίου «καθότι οι παραγωγοί ευρίσκονται εις τελείαν απόγνωσιν λόγω του ότι ουδέν μέτρον μέχρι τούδε ελήφθη». Πρωταγωνιστικό ρόλο φαίνεται ότι παίζουν ο Θόδωρος Κορμάς και το τμήμα του Αγροτικού Κόμματος της περιοχής Μεσσήνης που ελέγχει, ενώ την επιτροπή του συλλαλητηρίου αποτελούν οι Παύλος Κρουστούρης, Βασίλειος Χριστόπουλος, Δημήτριος Μανουδάκης, Κων/νος Παγάνης, Γεώργιος Κωστάκης, Ευστάθιος Βλασταράς, Κων/νος Φιλιππόπουλος, Βασιλειος Κοντόπουλος» (526).
Η αγανάκτηση φουντώνει και ο Τσικλητήρας προτείνει «πορεία των πεινασμένων» στην Αθήνα, ενώ φήμες φέρουν υπό παραίτηση βουλευτές και γερουσιαστές αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματα των παραγωγών: «Το ζήτημα των παγοπλήκτων εισήλθεν από χθες εις την οξυτέραν του φάσιν. Καθ' όλην την Μεσσηνίαν και ιδίως εις τας Κοινότητας των επαρχιών Μεσσήνης και Πυλίας συγκροτούνται αλλεπάλληλαι συσκέψεις των επιτροπών αγώνος, διά την καλυτέραν ει δυνατόν διοργάνωσν των συλλαλητηρίων τα οποία εκτός της εννοίας της αυξήσεως της αποζημιώσεως εις 2.000 δραχμάς κατά χιλιόλιτρον θα έχουν και το χαρακτήρα της καθολικής εντόνου διαμαρτυρίας κατά της εν γένει πολιτικής της κυβέρνησης.
Ηδη μεταξύ των παγετοπλήκτων παραγωγών ολοκλήρου του Νομού Μεσσηνίας προπαγανδίζεται μετά φανατισμού από της χθες το σύνθημα της πορείας των πεινασμένων προς τας Αθήνας, το οποίον έρριψεν ο Γενικός Σύμβουλος του Αγροτικού Κόμματος κ. Τσικλητήρας. Το σύνθημα τούτο γίνεται δεκτόν μετ' ενθουσιασμού υφ' όλων των παγετοπλήκτων σταφιδοπαραγωγών, οίτινες έχουν την γνώμην ότι μόνον δι' αυτού του τρόπου θα δυνηθούν να επιβάλλουν εις την κυβέρνησιν τας δικαίας αξιώσεις των, αι οποίαι είναι και αξιώσεις των παγετοπλήκτων ολόκληρης της Πελοποννήσου.
Καθ' α είμεθα εις θέσιν να γνωρίζομεν εξ εγκυροτάτης πηγής οι βουλευταί και γερουσιασταί του Νομού μας έχουν την απόφασιν να υποβάλλουν ομαδικώς τας παραιτήσεις των εις ην περίπτωσιν η κυβέρνησις δεν ήθελαν ικανοποιήση απολύτως τας αξιώσεις των παγετοπλήκτων καταβάλλουσα εις αυτούς ως αποζημίωσιν το ποσόν των 2.000 δραχμών το χιλιόλιτρον. Ο κυβερνητικός βουλευτής μάλιστα κ. Κωστόπουλος εις σχετικήν συνομιλίαν την οποίαν έσχομεν μετ' αυτού αργά το εσπέρας μας εδήλωσεν ότι τόσον αυτός όσον και οι λοιποί κυβερνητικοί και αντικυβερνητικοί βουλευταί και γερουσιασταί θα υποβάλλουν ομαδικώς τας παραιτήσεις των, εάν η κυβέρνησις δυναμένη δεν αποζημιώση τους παγόπληκτους προς 2.000 δραχ. κατά χιλιόλιτρον.
Προς τους αγρότας ολοκλήρου του Νομού διανέμονται σήμερον μακροσκελέσταται προκηρύξεις υπογραφόμεναι παρά των κ. κ. Λούλη Τσικλητήρα και Π. Χριστόπουλου. Δι' αυτών εξηγείται η απαγόρευσις συγκροτήσεως του συλλαλητηρίου εν Καλάμαις και συνιστάται εις τους παγετόπληκτους να συνεχίσουν τον αγώνα μέχρις εσχάτων» (527).
Στην ιδέα του Τσικλητήρα επιτίθεται η “Σημαία” αναφέροντας ότι η «πορεία των πεινασμένων εις Αθήνας» μεταφραζόμενη δίνει την εντύπωση ότι σημαίνει «πορεία των επαναστατικών στρατευμάτων εις Αθήνας». Και γράφει μεταξύ άλλων: «Οταν τα πνεύματα των παγοπλήκτων είναι εξημμένα -και δικαίως- είναι κινδυνώδες να τους ομιλώμεν περί αμύνης μέχρις εσχάτων και περί πορείας των πεινασμένων εις Αθήνας» (528).
Οι παραγωγοί σε εξέγερση, Στρατός και Χωροφυλακή σε επιφυλακή και μεγάλες συγκεντρώσεις σε Ανδρούσα και Βελή (Μεσοπόταμο) με πρωταγωνιστές αντιστοίχως το Θοδ. Κορμά και τον Λούλη Τσικλητήρα: «Η κατάστασις εις την ύπαιθρον δεν παρουσιάζεται απολύτως ήσυχος. Βεβαίως ουδείς κίνδυνος διασαλεύσεως της τάξεως εμφανίζεται μέχρις στιγμής. Πλην όμως τα πνεύματα των αγροτών ευρίσκονται εν διαρκή ανησυχία εξ αφορμής της αμφιβολίας ήτις συνέχει τον καταστραφέντα αγροτικόν πληθυσμον περί της τύχης αυτού και των κτημάτων του λόγω της έλλειψης των μέσων προς συντήρησιν και συνέχισιν της καλλιέργειας. Δεν αποκλείεται όθεν ο φόβος της δημιουργίας εκτρόπων εάν τα κυβερνητικά μέτρα δεν είναι άμεσα και σωστικά.
Οι παγόπληκτοι επιμένουν εις την άποψίν των όπως αποζημιωθούν προς 2.000 δραχ. το χιλιόλιτρον ουχί υπό του ΑΣΟ, αλλά κατ' άλλον τρόπον ευρισκόμενον υπό της κυβερνήσεως και όπως ενισχυθούν αμέσως υπό της Αγροτικής Τραπέζης προς συνέχισιν της καλλιέργειας. Εις τας απόψεις των δ' αυτάς είναι αποφασισμένοι να επιμείνουν ανενδότως. Τας συστάσεις της κυβερνήσεως και των αρχών περί ηρεμίας δεν εννοούν ν' αποδεχθούν, διότι πιστεύουν ότι εάν ησυχάσουν και δεν εξακολουθήσουν την έντονον εκδήλωσιν του πόνου των, όχι μόνον δεν θα ικανοποιηθούν εις τας δικαίας απαιτήσεις των, αλλά θα ματαιωθούν τα εξαγγελθέντα κυβερνητικά μέτρα, λησμονουμένων των δοθεισών υποσχέσεων.
Εκ των ανωτέρω αντιλήψεων ορμώμενοι ήρχισαν από χθες να πραγματοποιούν εις διάφορα κέντρα ομαδικάς συγκεντρώσεις, καθ' ας εκτός των άλλων εκδηλούν τον πόνον και την δυσφορίαν των διά την αδικαιολόγητον κατ' αυτούς απαγόρευσιν της συγκροτήσεως συλλαλητηρίων εις Μεσσήνην και Καλάμας. Ούτω χθες εγένοντο δύο μεγάλαι συγκεντρώσεις εις την Ανδρούσαν και εις το Βελή της Βουφράδος. Σήμερον οι συγκεντρώσεις θα εξακολουθήσουν εις άλλα αγροτικά κέντρα και αύριον θα γίνουν ταυτοχρόνως εις Πύλον, Γαργαλιάνους, Θουρίαν και αλλαχού. Βεβαιούται μάλιστα ότι προς τας συγκεντρώσεις των Μεσσηνίων παγοπλήκτων θα συγχρονισθούν και οι παρόμοιοι εν Ηλεία και ιδίως εις Πύργον.
Κατά τας πληροφορίας μας οι παγόπληκτοι δεν φαίνονται ατυχώς διατεθειμένοι να συμμορφωθούν προς την απαγορευτικήν διαταγήν της συγκροτήσεως συλλαλητηρίων εν Καλάμαις και Μεσσήνη. Επιμένουν ότι πρέπει ν' αφεθούν ελεύθεροι να εκφράσουν τον πόνον των και να διατυπώσουν τας αξιώσεις των, άλλως τε αυτοί οι ίδιοι εγγυώνται διά την διατήρησιν της τάξεως και την μη δημιουργία εκτρόπων. Η επιμονή των αύτη δεν αποκλείεται να τους οδηγήση κατά χιλιάδες την μεν πρωίαν της Κυριακής εις Μεσσήνην, το δε απόγευμα εις Καλάμας. Ισως μάλιστα δεν ισχύσουν αι προτροπαί των ηγουμένων της αγροτικής κινήσεως όπως συμμορφωθούν οι παγόπληκτοι προς την απαγορευτικήν διάταξιν και μη θελήσουν να παρακούσουν προς τα κελεύσματα των αρχών.
Εκδηλωτικόν των τοιούτων διαθέσεων των παγοπλήκτων είναι ότι χθες εις πολλά χωρία έκρουον τους κώδωνας των εκκλησιών καλώντας τους χωρικούς εις συναγερμόν. Κατά τας επακολουθείσασας συγκεντρώσεις, εξεδηλούτο η πρόθεσις όλων όπως την Κυριανήν κατέλθουν εις Καλάμας. Μερικοί μάλιστα οίτινες συνέστησαν ότι πρέπει να υπακούσουν εις τας αρχάς εγιουχαρίσθησαν υπό του πλήθους.
Τας ανωτέρω πληροφορίας περί προθέσεως των παγοπλήκτων όπως εισέλθουν εις Καλάμας, έχουν ως φαίνεται και αι ενταύθα αρχαί. Διότι ως πληροφορούμεθα, διετάχθη όπως σήμερον και αύριον οι στρατιώται και οι άνδρες της Χωροφυλακής είναι εν επιφυλακή.
Καθ' α είμεθα εις θέσιν να γνωρίζομεν εις την καλουμένην εν τω Εμποροβιομηχανικώ Επιμελητηρίω Καλαμών την 26ην τρέχοντος σύσκεψιν των προέδρων κοινοτήτων, των προέδρων συνεταιρισμών, των εμπόρων και των επαγγελματιών δεν πρόκειται να μετάσχουν πλείστοι των προέδρων των συνεταιρισμών, ούτε των Ενώσεων. Συγκεκριμένως μάλιστα ο πρόεδρος της Ενώσεως Μπάστα κ. Βενιζέλος κινείται προς την κατεύθυνσιν αυτήν. Επίσης κατά πληροφορίας μας δεν θα μετάσχουν οι πλείστοι των προέδρων των κοινοτήτων Οιχαλοανδανείας και Μεσσήνης και ουδείς εκ της Πυλίας. Πιστεύουν ότι η σύσκεψις αύτη εις ουδέν έχει να ωφελήση.
Χθες περί την 2.30 απογευματινήν εις την Ανδρούσαν συνεκεντρώθησαν πλέον των χιλίων παγοπλήκτων της γύρω περιφερείας. Προς τους συγκεντρωθένας ωμίλησαν οι κ. κ. Νικ. Παναγιωτόπουλος και Θ. Κορμάς. Εν τέλει ενεκρίθη ψήφισμα το οποίον διεβιβάσθη τηλεγραφικώς εις την κυβέρνησιν και τον Τύπον. Διά του ψηφίσματος ζητείται:1) Αμεσος αποστολή των δευτεροβάθμιων επιτροπών προς διαπίστωσιν της καταστροφής. 2) Αμεσος αποζημίωση προς 2.000 δραχ. κατά χιλιόλιτρον υπό του ΑΣΟ, ενισχυομένου υπό τραπεζιτικού δανείου χορηγηγηθησομένου υπεγγυότητι εισπραχθησμένου εις χρήμα παρακρατήματος παραχθησμένης σταφίδος. 3) Χορήγησις καλλιεργητικών δανείων εις τους μη εξοφλήσαντες κατά το παρελθόν τα δάνεια. 4) Χορήγησις μακροπροθέσμων δανείων επί μιαν 20ετίαν και μετατροπή καθυστερουμένων καλλιεργητικών Αγροτικής Τραπέζης εις μακροπρόθεσμα διά των καταθέσεων των Νομικών προσώπων. 5) Εξεύρεσις τρόπου αποζημιώσεως συκοπαραγωγών και αμπελοκτημόνων καταστραφέντων και τούτων παντελώς. 6) Χορήγησις αλεύρων επί πιστώσει και κατάργησις του δασμού του σίτου εις τας παγοπλήκτους περιφερείας. 7) Αναστολή της βεβαιώσεως και εισπράξεως πάσης φορολογίας επί μίαν τριετίαν. 8) Αναστολή πάσης εκτελέσεως κατά ωφειλετών επί τριετίαν. 9) Απευθύνουν έκκλησιν προς όλας τας οργανώσεις εργατικάς, επαγγελματικάς όπως ενισχύσουν τον αγώνα προς ικανοποίησιν των δικαίων αξιώσεών των.
Εις το χωρίον Βελή της Βουφράδος συνεκεντρώθησαν χθες το απόγευμα όλοι οι παγετόπληκτοι της περιφερείας Βουφράδος και Πύλου. Η συγκέντρωσις ήτο επιβλητική προσελθόντων πλέον των τριών χιλιάδων. Προς αυτούς ωμίλησε ο Γενικός Γραμματεύς του Αγροτικού Κόμματος κ. Λούλης Τσικλητήρας και εν τέλει ενεκρίθη παρόμοιο με το ανωτέρω ψήφισμα όπερ διεβιβάσθη προς την κυβέρνησιν και τον Τύπον» (529).
(525) “Σημαία” 16/4/1931
(526) “Σημαία” 16/4/1931
(527) “Σημαία” 17/4/1931
(528) “Σημαία” 18/4/1931 – Το κείμενο είναι γραμμένο από τον διευθυντή της εφημερίδας Γεώργιο Μαράκα φανατικό αντικομμουνιστή, ο οποίος εκφώνησε και το λόγο στην πρώτη επέτειο της 4ης Αυγούστου επαναλαμβάνοντας αυτά που έγραφε. Ετσι αφού εκθείασε το δικτατορικό καθεστώς Μεταξά, ανέφερε ότι ο πολιτικός κόσμος “υπέθαλψε τη δημαγωγίαν και την οχλοκρατίαν, ώστε η χώρα να ευρίσκεται εις διηνεκή ανωμαλίαν” συνέχισε ως εξής: “Ενθυμείστε όλοι τα περίφημα συλλαλητήρια άτινα προσελάμβανον χαρακτήραν μονονουχί στασιαστικόν. Θα ενθυμείσθε τας λεγομένας πορείας πείνης” (“Σημαία” 5/8/1937). Ο γιος του Γάιος Μαράκας ήταν στέλεχος του ΕΑΜ στην Κατοχή και κατά μαρτυρία του ήταν αυτός που υπέκλεψε το αμφιλεγόμενο σύμφωνο Ντόρια – Παπαδόγγωνα.
(529) “Σημαία” 18/4/1931
