Μόνον όταν λοιπόν η πολιτική εξουσία περιέλθει στο κόμμα των εργαζομένων αυτών της υπαίθρου, που είναι οι περισσότεροι, στο κόμμα το αγροτικό, τότε μόνον θα παύση κάθε εκμετάλλευσις που γίνεται σήμερα, εκμετάλλευσις οικονομική, ηθική, κοινωνική, εκμετάλλευσις τέτοια που τους οδηγεί μέρα με την ημέρα σε μια εντελή απαθλίωση και εξουθένωση και από απόψεως ατόμων και από απόψεως κοινωνικής τάξεως. Το γκρέμισμα της κρατούσης ολιγαρχίας του πλούτου ήτις δεν είναι πλέον ανεκτή μέσα στας σημερινάς κοινωνίας ως έχουν αύται διαμορφωθεί, είναι το πρόγραμμά του και ο σκοπός του. Του κεφαλαίου του συνειδητού και τυραννικού που καταπιέζει τις εργαζόμενες μάζες και τις οδηγεί στην αναρχία και τον κομμουνισμό, έρχεται το αγροτικό κόμμα εχθρός και τιμωρός» (578).
Στο μεταξύ στο Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας που ελέγχει η αριστερή πτέρυγα διεξάγεται έντονη συζήτηση για το θέμα των συμμαχιών και το θέμα τίθεται στη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του κόμματος καθώς η ομάδα Γαβριηλίδη απορρίπτει τη συνεργασία με τον πρώην πρωθυπουργό και πολλές φορές υπουργό Γεώργιο Καφαντάρη και προκρίνει τη συνεργασία με το νεότευκτο Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας του Γιάννη Πασαλίδη (579).
Στη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου τίθεται και το ζήτημα της καταδίκης της φασιστικής οργάνωσης ΕΕΕ ή των “χαλυβδοκράνων” όπως τους αποκαλούσαν, ο Τσικλητήρας τάσσεται υπέρ της καταδίκης αλλά το Συμβούλιο διχάζεται: «Κατά την απογευματινήν συνεδρίασιν ετέθη προς συζήτησιν ο καθορισμός της στάσεως του Αγροτικού Κόμματος έναντι των εθνικών οργανώσεων και των χαλυβδοκράνων. Οι κ. κ. Γαβριηλίδης, Τανούλας και Τσικλητήρας επετέθησαν υβρίσαντες τας εθνικάς οργανώσεις και τους χαλυβδόκρανους οίτινες είπον αποτελούν φασιστικήν οργάνωσιν εχθράν του Αγροτικού Κόμματος, το οποίον είναι αριστερόν. Πολλοί όμως σύμβουλοι αντέκρουσαν και εν τέλει απεφασίσθη όπως το Αγροτικόν Κόμμα μη εκδηλωθή κατά των ΕΕΕ και των χαλυβδοκράνων» (580).
Με αφορμή τις συζητήσεις αυτές η “Σημαία” εξαπολύσει νέα επίθεση: «Οταν οι Σταμπολίνσκηδες της Θεσσαλονίκης έχουν το θράσος να διακηρύττουν ότι μόνον μετά στοιχείων αριστεριζόντων δύνανται να συμπράξουν, όταν εις τα σπλάχνα του νεότευκτου κόμματος υπάρχουν δεδηλωμένοι κομμουνισταί, έχομεν το δικαίωμα να διακηρύττωμεν ότι οι λεγόμενοι αρχηγοί του Αγροτικού Κόμματος είναι μεταμφιεσμένοι κομμουνισταί επιδιώκοντες την μπολσεβικοποίηση των αγροτικών μαζών και εις τούτου κυρίως αποβλέποντες» (581).
Με την προσέγγιση αυτή διαφωνεί το “Θάρρος” που στο κύριο άρθρο αναφέρει μεταξύ άλλων: «Δεν πρέπει να φαινώμεθα υπερβολικοί. Η εμφάνισις κινήσεως αγροτικής, αυτή καθ' εαυτήν εξεταζομένη δεν αποτελεί ούτε κομμουνισμόν υπό μάσκαν, ούτε προετοιμάζει ανατροπήν του κοινωνικού καθεστώτος. Η εμφάνισις του αγροτισμού αποτελεί απλώς μίαν συνέπειαν της απογοητεύσεως του αγροτικού κόσμου από τα λοιπά κόμματα. Λυπηρόν βέβαια ότι οι ηγέται της κινήσεως αυτής δεν φαίνεται να έχουν έναν ανώτερον παλμόν, ο οποίος θα απετέλη το κίνητρον διά την δημιουργίαν μιας καταστάσεως σοβαράς και παγίας» (582).
Καυστική απάντηση στη “Σημαία” δίνει ο Ηλίας Γ. Σπηλιώτης και καταλήγοντας γράφει: «Απ' άκρου εις άκρον της Μεσσηνίας όπως άλλως και της λοιπής Ελλάδος της αγροτικής πρέπει να αρχίσει ομοθυμαδόν το αγροτικόν κίνημα. Πρέπει οι αγρόται να αποκτήσουν την αγροτικήν συνείδησιν τελείως, να αποσπαθούν ολότελα της καταθλιπτικής εξουσίας της κεφαλαιοκρατίας, να αποτελέσουν το μεγάλο αγροτικό κόμμα με τας μεγάλας και υγιείς αρχάς του και ηνωμένοι πλέον και χειραφετημένοι κάτω από την πράσινην σημαίαν των να τραπούν ειρηνιστικά προς διεκδίκησιν των δικαίων των» (583).
Και μέσα σε αυτό το κλίμα εμφανίζεται μια ανακοίνωση του δικηγόρου Νικόλαου Π. Παναγιωτακόπουλου ως εκπροσώπου του Αγροτικού Κόμματος στην επαρχία Μεσσήνης που καλεί τους αγρότες να γραφτούν σε αυτό και «δηλοί εντόνως προς διάψευσιν κακόβουλων διαδόσεων ότι το Αγροτικό Κόμμα ουδεμίαν σχέσιν έχει προς τον κομμουνισμόν, ον ουδαμώς αναγνωρίζει και αντιτίθεται» (584). Από την ανακοίνωση δεν μπορεί να συναχθεί συμπέρασμα για το αν ο Παναγιωτακόπουλος ήταν στην ίδια ομάδα με Βενιζέλο-Σπηλιώτη ή στην αντίπαλη.
Στη συζήτηση παρεμβαίνει ο παλαίμαχος αγροτιστής Βασίλης Κωστόπουλος που εμφανίζεται επιφυλακτικός σχετικά με το Αγροτικό Κόμμα και γράφει ανάμεσα στα άλλα: «Η αγροτική κίνησις εν Ελλάδι σημαντικώς ήδη τροποποιήσασα το πολιτικόν πρόγραμμα του 1923 -και πολύ δικαίως- εξελίσσεται με κατεύθυνσιν καταλήψεως της πολιτικής εξουσίας με πρόγραμμα καθαρώς σοσιαλιστικόν. Αναγκαίως η τοιαύτη γραμμή ούσα γραμμή και της πολιτικής κατευθύνσεως του συντηρητικού εργατικού κόμματος καθιστά ενιαίον το μέτωπον του αγροεργατικού αγώνος απέναντι των αστικών κομμάτων. Αλλά προς την επιτυχίαν των ανθρωπιστικών αυτών πολιτικών αγώνων απαιτούνται προ παντός ηθικαί δυνάμεις μέγισται αι οποίαι εκπηγάζουν από την πίστην προς τους αγώνας, ην πίστην γεννά η γνώσις των μεγάλων οικονομικών ζητημάτων και της θεραπείας τούτων, δηλαδή η συνειδητή κατάστασις. Και τούτο είναι που μας κάμνει να βλέπομεν με κάποιον δισταγμόν εις την κίνησιν αυτήν. Οι σημειωθέντες διχασμοί μέσα εις την αρξαμένην κίνησιν και κατά τα πρώτα βήματα της εμφανίσεώς της μας κάμνει να πιστεύωμεν ότι η υποκειμενικότης μερικών αγωνιστών εκυριάρχησε των αντικειμενικών κατευθύνσεων. Το οποίον σημαίνει ανυπαρξίαν συνειδητής καταστάσεως η οποία προδικάζει την αποτυχίαν του μεγάλου αγώνος υποβοηθούσα τας προς τούτο ενεργείας. Εμφανείς και παρασκηνιακάς, των αστικών κομμάτων. Ημείς οίτινες πρώτοι εμφανίσαμεν την πρασίνην σημαίαν, ως σύμβολον του αγροτικού κόμματος εν Μεσσηνία ηναγκάσθημεν διά σειράς άρθρων να καταγγείλωμεν την τοιαύτην πορείαν εν Πελοποννήσω κατά περυσινά σταφιδικά συλλαλητήρια, τονίσαντες μάλιστα τότε ότι παρέλκει η τοιαύτη εμφάνισις του αγροτικού κόμματος διότι δεν διαφέρει των αστικών κομμάτων. Τα πράγματα ατυχώς επαλήθευσαν τας προβλέψεις μας εκείνας. Το συμπέρασμα είναι όμως ότι οι αξιούντες να καθοδηγήσωσι τας αγροτικάς μάζας εις τον πολιτικόν αυτόν αγώνα πρέπει προ παντός να πιστεύσουν εις αυτόν. Και διά να πιστεύσουν πρέπει να αποξενώσουν εαυτούς των υποκειμενικών υπολογισμών και μικρολογιών, διότι εν εναντία περιπτώσει το ναυάγιον είναι εξώφθαλμον δεδομένου μάλιστα όντως ότι η αποτυχία της συνεταιριστικής κινήσεως εν Μεσσηνία έχει γόνιμον έδαφος προς κατασυκοφάντησιν του αγώνος» (585).
Σε αυτό το κλίμα συνεχίζεται η αντιπαράθεση με συχνά δημοσιεύματα και ενώ οι πληροφορίες θέλουν να γίνονται παρασκηνιακές συζητήσεις για την ενοποίηση των δύο κομμάτων που είχαν προκύψει από τη διάσπαση του προηγούμενου χρόνου στο πλαίσιο των ζυμώσεων για ένα μεγάλο κόμμα των αγροτών, εμφανίζεται ο Θόδωρος Κορμάς ο οποίος με αφορμή δημοσίευμα της εφημερίδας “Μεσσηνία” επιτίθεται με σφοδρότητα σε Βενιζέλο και Τσικλητήρα, και μάλιστα με βαρύτατους χαρακτηρισμούς. Σε μακροσκελές άρθρο του κατά του Αγροτικού Κόμματος του οποίου αποτελούν στελέχη οι δύο αγροτιστές, γράφει ως «Εχουν κάποιο μωρό παιδάκι από του Γλιάτα, ονόματι Ιωάν. Βενιζέλον, που νομίζει ότι το αγροτικόν κόμμα, όπως το έχουν διδάξει και άλλοι, ως τσαμπουρολόγημα “συνεταιρισμών”, και που το έμαθαν να πιπιλίζει τρεις λέξεις “πολιτικο-κοινωνικο-οικονομικά” και τον γνωστόν διά τας κομμουνιστικάς του αρχάς εις όλα τα αστυνομικά τμήματα της Μεσσηνίας Λούλη Τσικλητήρα» (586).
Ο καιρός περνάει, ο λιγοστός σταφιδόκαρπος που σώθηκε μαζεύεται σε μικρό χρονικό διάστημα, ο Σεπτέμβρης μπαίνει και οι αποζημιώσεις δεν φαίνονται στον ορίζοντα, ενώ οι πληροφορίες θέλουν να “μαγειρεύονται” οι εκτιμήσεις των δευτεροβάθμιων επιτροπών ώστε να μειωθούν οι ζημιές. Οι πρώτες κινητοποιήσεις μετά από 5 μήνες αναμονής και υποσχέσεων, έρχονται: «Προχθές Κυριακήν συνήλθον εις ογκώδες συλλαλητήριον οι σταφιδοπαραγωγοί των Κοινοτήτων Οιχαλίας, Λουτρού, Φίλια, Ανδανίας και Μάλτας προκειμένου να λάβουν αποφάσεις, κατόπιν της γνωσθείσης ειδήσεως ότι τροποποιούνται μειωτικώς οι αριθμοί των εκτιμήσεων των ζημιών, γενομένων υπό των δευτεροβαθμίων επιτροπών. Το συλλαλητήριον υπήρξε ογκώδες, μετά το πέρας δε τούτου συνετάγη το κάτωθι ψήφισμα διαμαρτυρίας το οποίον απεστάλη αρμοδίως:
Σύμπαντες σταφιδοπαραγωγοί Κοινοτήτων Οιχαλίας, Λουτρού, Φίλια, Ανδανίας, Μάλτας συνελθόντες σήμερον συλλαλητηριακώς εκ γνωσθείσης ειδήσεως ότι γεωπόνοι δευτεροβαθμίων επιτροπών κρυφίως συνεδριάζοντες εις γραφεία οργανισμού τροποποιούσι μειωτικώς αριθμούς σταφιδοπαραγωγής, αλλοιούντες δεδομένα επιτροπών, προς εξίσωσιν παραγωγής προς δεδομένους αριθμούς υποκαταστήματος Μελιγαλά, διαμαρτύρονται ολοψύχως κατά τοιαύτης αναρμόστου συμπεριφοράς υπαλλήλων, ενεργούντων παρά συνείδησιν υπό καλεύσματα ανωτέρων των, αξιούσι δημοσίευσιν αληθινών πινάκων εκτιμήσεως δεδομένου ότι απομένει διέξοδος τριτοβαθμίου επιτροπής εις οργανισμόν και μη αδικηθώσι σταφιδοπαραγωγοί περιφερειών, οποίων πινάκων παραμένουσι αδημοσίευτοι, δι' αφαιρέσεως υπερβάλλοντος ποσού εξισώσεως, βαρύνοντος ολόκληρον σταφιδοπεριφέρειαν παρά μόνον αυτών.
Επιτροπή Κοινοτήτων: Χαντζόπουλος, Τζαναδάμης, Σταθουλόπουλος, Ηλιάδης, Γιαννόπουλος.
Είμεθα εις θέσιν να γνωρίζομεν ότι ο αναβρασμός των ανωτέρω Κοινοτήτων έχεις φθάσει εις το κατακόρυφον πάντες δε οι σταφιδοπαραγωγοί απειλούσι να κατέλθουν εις τα άκρα εις ην περίπτωσιν δεν δημοσιευτούν οι αριθμοί των εκτιμήσεων υπό των αρμοδίων. Υπήρχον σχετικώς πληροφορίαι ότι εις το συλλαλητήριον τους ανωτέρω θα μιμηθούν και αι άλλαι Κοινότητες του Νομού Μεσσηνίας οι ιθύνοντες των οποίων προσέρχονται εις συνεννοήσεις μεταξύ τους προς συγκρότησιν ενός ογκώδους συλλαλητηρίου, καθόσον υποθέτουν ότι και αυτών οι αριθμοί των εκτιμήσεων θα έχουν αλλοιωθή προς βλάβην των» (587).
Υπάρχει όμως και μια γενικευμένη δυσφορία για τα μέτρα του ΑΣΟ σχετικά με τη νέα παραγωγή: «Κατά πληροφορίας μας μεταξύ των σταφιδοπαραγωγών του Νομού επικρατεί μεγάλη δυσφορία, όσον αφορά και τα μέτρα άτινα ελήφθησαν εσχάτως υπό του ΑΣΟ, προς προστασίαν της σταφιδοπαραγωγής. Ούτοι έχουν την γνώμιν ότι το συμβούλιον του ΑΣΟ εξετίμησε κακώς τα δεδομένα και δεν έλαβε καθ' ολοκληρίαν υπ' όψει του τας υποδείξεις της σταφιδοπαραγωγής τας αναπτυχθείσας κατ' επανάληψιν εις τα διάφορα υπομνήματα και τα συνέδρια Πύργου και Καλαμών.
Ολα αυτά οι σταφιδοπαραγωγοί τα αποδίδουν εις την κρατικοποίησιν του ΑΣΟ, όπως κατέστη εσχάτως ούτος διά του ψηφισθέντος νεαρού Νόμου περί τροποποιήσεως του καταστατικού και εναντίον αυτού κυρίως σκέπτονται να στραφώσι. Εν πάσει περιπτώσει είναι γεγονός ότι μεταξύ των σταφιδοπαραγωγών εις τους οποίους πρέπει να προστεθή ότι προσετέθησαν και οι συκοπαραγωγοί, επικρατεί μεγάλη δυσφορία διά τα ληφθέντα υπό του ΑΣΟ μέτρα, ως και διά τας καταβαλλομένας προσπαθείας όπως τροποποιηθώσιν μειωτικώς οι αριθμοί των ζημιών των παγετοπλήκτων» (588).
(578) “Σημαία” 23/7/1931
(579) “Μακεδονία” 7/8/1931
(580) “Μακεδονία” 9/8/1931 – Επρόκειτο για φασιστική οργάνωση η οποία πριν λίγες ημέρες είχε πυρπολήσει το συνοικισμό Κάμπελ όπου έμεναν φτωχοί Εβραίοι. Οργάνωνε επιθέσεις εναντίον κομμουνιστών, συνδικαλιστών και Εβραίων. Τα μέλη της φορούσαν στολές και ήταν εξοπλισμένα με γκλομπ και άλλα φονικά εργαλεία, είχαν συνεργασία με το “βαθύ κράτος” και το καλοκαίρι του 1933 οργάνωσαν πορεία από τη Θεσσαλονίκη προς την Αθήνα κατά τα μουσολινικά πρότυπα. Ο δημοσιογράφος της “Μακεδονίας” Ν. Φαρδής ήταν μεταξύ των στελεχών της ΕΕΕ. Τα μέλη και στελέχη των χαλυβδόκρανων” ενσωματώθηκαν αργότερα στους μηχανισμούς της δικτατορίας του Μεταξά.
(581) “Σημαία” 12/8/1931
(582) “Θάρρος” 13/8/1931
(583) “Θάρρος” 18/8/1931 – Την ίδια περίοδο αρθρογραφούσε υπέρ του Αγροτικού Κόμματος και ο Θ. Ι. Σπηλιώτης
(584) “Σημαία” 22/8/1931
(585) “Θάρρος” 1/9/1931
(586) “Θάρρος” 12/9/1931
(587) “Θάρρος” 1/9/1931
(588) “Σημαία” 1/9/1931
