Ο κ. Αλεξανδρής υπεσχέθη ότι άμα ως συγκεντρωθούν οι κατάλογοι των εκτιμήσεων, αίτινες θα συγκεντρωθούν εντός των ημερών, θα αρχίση χορηγουμένη η αποζημίωσης.

Ακολούθως η επιτροπή επεσκέφθη τον υπουργόν της Εθνικής Οικονομίας, προς τον οποίον επανέλαβαν ό,τι και εις τον συνάδελφόν του υπουργόν της Γεωργίας. Ο κ. Βουρλούμης απαντών εδήλωσεν ότι εντός των ημερών θ' αρχίσει η χορήγησις του ημίσεως της αποζημιώσεως εις τους παγετοπλήκτους σταφιδοπαραγωγούς, του υπολοίπου κρατουμένου υπό της Αγροτικής για τα δάνεια των παραγωγών.

Εις την παράκλησιν της επιτροπής όπως εφαρμοσθή το κλιμακωτόν σύστημα αποζημιώσεως, ο κ. Βουρλούμης εδήλωσεν ότι επειδή πολλαί εκτιμητικαί επιτροπαί εβεβαίωσαν ως ζημία ποσά εξυψωμένα, ο ΑΣΟ θα μειώση ποσοτικώς τις εκτιμήσεις ταύτας, μετά δε τούτο εάν εκ του ποσού των 168 εκατομμυρίων δραχμών των ορισθέντων διά την αποζημίωσιν των παγετοπλήκτων, υπάρχει περίσσευμα, θα δοθή εις τους υποστάντας ολοσχερήν καταστροφήν» (597).

Η αγανάκτηση των σταφιδοπαραγωγών φουντώνει, ενώ αρχίζει και η δεύτερη φάση του συνεδρίου Ζευγολατιού: «Νυκτεριναί πληροφορίαι εκ της υπαίθρου Μεσσηνίας παρουσιάζουν την κατάστασιν εκτάκτων ανησυχαστικήν. Οι σταφιδοπαραγωγοί φαίνονται διατεθειμένοι να κατέλθουν συλλαλητηριακώς και εις τας Καλάμας ακόμη, προκειμένου να επιτύχουν την ταχείαν και ακριβοδίκαιαν αποζημίωσίν των και να διαδηλώσουν εξ άλλου την αηδίαν των διά την αυτοχρήμα εμπαικτικήν στάσιν της Κυβερνήσεως εις το ζήτημα των πατεγοπλήκτων. Συγκεκριμένως, από του απογεύματος της χθες ήρχισαν να διεξάγωνται σύντονοι συνεννοήσεις μεταξύ των σταφιδοπαραγωγών της Ανω και Κάτω Μεσσηνίας, διά την ενιαίαν τρόπον τινά εμφάνισιν όλων των παγετοπλήκτων σταφιδοπαραγωγών και συκοπαραγωγών κατά το συγκροτηθησόμενον λίαν προσεχώς συλλαλητήριόν των.

Επιβλητικότατον εις εμφάνισιν προβλέπεται το σημερινόν συνέδριον εν Ζευγολατιώ εις το οποίον ως γνωστόν εκλήθησαν όπως παραστούν και οι βουλευταί και γερουσιασταί της επαρχίας Μεσσήνης, οι κ. κ. Τερζάκης, Δρόσος, Καραμάνος, Ζάκκας, Κανάσης, Δουβαράς και πολλοί άλλοι ακόμη αντιπρόσωποι του ΑΣΟ και του γραφείου προστασίας ελληνικών σύκων. Κατά πληροφορίας μας, υπό του συνεδρίου θα ληφθή η απόφασις όπως η αποζημίωσις των παγετοπλήκτων καθορισθή εις 1.800 δραχμάς, διαρρυθμιστή δε ο τρόπος της εκτιμήσεως των ζημιών εις τα συκόδενδρα κλπ. Αι αποφάσεις αύται θα δοθούν προς εκτέλεσιν εις τους κοινοβουλευτικούς αντιπροσώπους της επαρχίας Μεσσήνης, με την ρητήν εντολήν όπως τας εκτελέσουν εντός ωρισμένης προθεσμίας. Είναι ενδεχόμενον επίσης, εάν επικρατήσουν οι αδιάλλακτοι, να ληφθή και η απόφασις περί οργανώσεως ενός Παμμεσσηνιακού συλλαλητηρίου» (598).

Παράλληλα γίνεται γνωστό ότι ο ΑΣΟ απορρίπτει το αίτημα για προκαταβολή: «Χθες την μεσημβρίαν συνήλθε εις πολύωρον συνεδρίασιν η διοικούσα επιτροπή του ΑΣΟ, συνεζήτησε δε επί μακρόν και μετά της αντιπροσωπείας των παραγωγών Πελοποννήσου [...]

[...] Δια το ζήτημα της αποζημιώσεως των παγετοπλήκτων εκρίθη ότι δεν συντρέχει λόγος βίας και επισπεύσεως της καταβολής των αποζημιώσεων διότι και τα προηγούμενα έτη δεν εγένετο ποτέ πληρωμή ζημιών προ της παρελεύσεως του πρώτου δεκαπενθημέρου του Οκτωβρίου. Επομένως η όλη εργασία της συγκεντρώσεως των πινάκων των τριτοβαθμίων επιτροπών θα διεξαχθή μετά της πρεπούσης επιμελείας επί τη βάση δε αυτών ο ΑΣΟ θ' αποστείλει προς τα εν Πελοποννήσω υποκαταστήματα της Εθνικής Τραπέζης τας καταστάσεις των κατά περιφερείας αποζημιωθησομένων σταφιδοπαραγωγών» (599).

Η κατάσταση γίνεται όλο και περισσότερο εκρηκτική, καθώς παρεμβαίνει προσωπικά ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος, απειλώντας με πειθαρχικές διώξεις τους δημοσίους υπαλλήλους που ήταν μέλη των εκτιμητικών επιτροπών καθώς σε ανταπόκριση από την Αθήνα η “Σημαία” αναφέρει: «Κατά την χθεσινήν συνεργασίαν του κ. πρωθυπουργού μετά του κ. Βουρλούμη εγένετο λόγος διά το ζήτημα της παραγωγής και ιδιαιτέρως διά το σταφιδικόν ζήτημα. Σχετικώς ανεφέρθη εις τον κ. Βενιζέλον ότι ωρισμέναι επιτροπαί επιφορτισμέναι να καθορίσουν κατά περιφερείας την έκτασιν των καταστροφών της σταφιδοπαραγωγής εκ των παγετών υπέπεσαν εις μεγάλας υπερβάσεις καθορίσασαι το ποσοστόν της καταστροφής κατά πολύ ανώτερον της πραγματικής. Εις τινάς μάλιστα περιφερείας καθορίσθη το ποσοστόν της καταστροφής ανώτερον της συνολικής εσοδείας της περιφερείας. Ούτω εις μίαν περιφέρειαν της οποίας ο μέσος όρος φθάνει τα 16 εκατομμύρια, η επιτροπή απεφάνθη ότι η καταστροφή ανέρχεται εις 24. Ο κ. Βενιζέλος έδωκε κατόπιν τούτου εντολήν όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι οι αποτελούντες μέλη των εν λόγω επιτροπών παραπεμφθούν εις υπηρεσιακά συμβούλια με το ερώτημα των απολύσεων, προσαχθούν δε είτα εις δίκην» (600).

Με μικρές δυνάμεις και τα στελέχη υπό διωγμό, σε φυλακές και εξορίες, το ΚΚΕ παρεμβαίνει από το “Ριζοσπάστη” με πρωτοσέλιδο άρθρο που έχει τίτλο “Αντί αποζημίωσης γδάρσιμο των κατεστραμμένων σταφιδοπαραγωγών”: «Αν κάνουμε ένα πρόχειρο υπολογισμό της ληστείας που θα γίνει φέτος στους εργαζόμενους σταφιδοπαραγωγούς και της αποζημίωσης που θα πάρουν. Παίρνοντας ως βάση ότι η φετεινή παραγωγή θα είνε 170 εκατομμύρια λίτρες, έχουμε την εξής ληστεία:

Παρακράτημα που αφαιρεί ο ΑΣΟ, χωρίς να δίνει δεκάρα, αν και φέτος μπορεί να εξαχθεί όλη η σταφίδα. Το υπολογίζουμε με τρέχουσα τιμή 3.500 δρχ. το χιλιόλιτρο, 20% παρακράτημα από 170 εκ. λιτρών παραγωγής είναι 34 εκ. λίτρες προς 3.500 μας κάνουν 119 εκατομ. δραχμές.

Εξαγωγική εισφορά επί 136 εκ. λιτρών που θα εξαχθούν στο εξωτερικό. Ορίστηκε φέτος 1.200 δρχ. το χιλιόλιτρο, μας κάνουν 163 εκ. δρχ.

Εν όλω ληστεία φανερή 282 εκ. δραχ.

Αποζημίωση: Κατά το Βουρλούμη η αποζημίωση που θα δοθεί ανεβαίνει σε 168 εκ. δρχ. Επομένως έχουμε κλεψιά 114 εκ. δρχ. Αυτά τα 114 εκατομμύρια δραχμές, την κλεψιά, θα τα μοιραστούν το κράτος με 50 εκ. Φόρο, οι Χαρίλαοι οινοβιομήχανοι αρπάζοντας σ' εξευτελιστική τιμή τη σταφίδα και η Εθνική Τράπεζα από το δάνειο με 13% τόκο που δίνει για αποζημιώσεις των σταφιδοπαραγωγών.

Αλλά και τα 168 εκατομ. δεν θα τα πάρουν όλα οι εργαζόμενοι χωρικοί. Πρώτα θα εισπράξει τα χρέη η Αγροτική Τράπεζα και είναι ζήτημα αν θα μοιραστούν στα χέρια των παραγωγών 50 εκατομ. Απ' αυτά το μεγαλύτερο μέρος θα πάρουν οι πλούσιοι χωρικοί και οι έμποροι μεγάλοι σταφιδοκτηματίες, που έχουν πολλά στρέμματα σταφίδα.

Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί άμα τους αφαιρεθούν και τα χρέη της τράπεζας δεν θα έχουν να πάρουν τίποτε στο χέρι.

Αυτή είνε η περίφημη αποζημίωση που δίνει ο σωτήρας Βενιζέλος, και με την οποία συμφώνησε ο άλλος σωτήρας Τσαλδάρης και συμφωνεί με μερικές “τροποποιήσεις” υπέρ των πλούσιων χωρικών το αγροτοφασιστικό κόμμα των πλούσιων χωρικών: Μόνο το Κομμουνιστικό Κόμμα αγωνίζεται για:

- Αποζημίωση ολοκληρωτική των εργαζομένων χωρικών (για κάθε κατεστραμμένο χιλιόλιτρο να πληρωθεί αποζημίωση σύμφωνα με την τρέχουσα τιμή της σταφίδας 3.500 δραχμές και όχι 1.200 δραχμές).

- Η αποζημιωση των φτωχών σταφιδοπαραγωγών να μην είνε κατώτερη από 10 χιλιάδες δραχμές έστω και αν δεν έχουν ανάλογη κατεστραμμένη σταφίδα. Να μην δοθεί ούτε πεντάρα στους σταφιδοκτηματίες.

- Να μην δοθεί ούτε πεντάρα για χρέη στην Αγροτική Τράπεζα από τις αποζημιώσεις, ν' ακυρωθούν όλα τα χρέη των εργαζομένων σταφιδοπαραγωγών.

- Να καταργηθεί το παρακράτημα και η εξαγωγική εισφορά αφού μάλιστα φέτος μπορεί να πουληθεί ολόκληρη η σταφίδα στο εσωτερικό. Να καταργηθεί ο ΑΣΟ, οργανισμός των εκμεταλλευτών τραπεζιτών και βιομηχάνων.

- Να πληρωθούν οι αποζημιώσεις από το αποθεματικό του ΑΣΟ και από το Κράτος που στο 1923 έκλεψε εκατοντάδες εκατομμύρια με τη διαφορά συναλλάγματος. Ν' απαλλαγούν οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί από κάθε φόρο.

- Να δοθεί ολοκληρωτική αποζημίωση από το κράτος στους εργαζόμενους χωρικούς και για άλλα κατεστραμμένα προϊόντα τους, αμπέλια, οπωρικά κλπ.»(601).

Το συνέδριο στο Ζευγολατιό συνέρχεται και πάλι με τη συμμετοχή “υπερδιακοσίων” αντιπροσώπων συνεταιρισμών και προέδρων Κοινοτήτων των Δήμων Ανδανείας και Οιχαλίας, ενώ παραβρίσκονται και παίρνουν το λόγο αντιπρόσωποι και άλλων περιοχών όπως ο Περικλής Βενιζέλος και ο Παναγιώτης Σταυρόπουλος, οι οποίοι μιλούν στους συγκεντρωμένους όπως επίσης και ο Ηλίας Μαράκας που ηγείται της κίνησης στην περιοχή αυτών των δήμων ως επικεφαλής της Ενωσης Ζευγολατιού. Από τους προσκληθέντες πολιτικούς της κυβέρνησης ο γερουσιαστής Δ. Κάβουρας στέλνει επιστολή, ο βουλευτής Π. Στυλιανόπουλος παραβρίσκεται και μιλάει, ενώ απουσιάζει ο βουλευτής Θαν. Κριμπάς. Ο Δ. Κάβουρας εμφανίζεται συγκαταβατικός, αναφέρεται σε ενέργειες που έχει κάνει αλλά δηλώνει ότι «ατυχώς η εν γένει οικονομική κατάστασις, αι υπερβολικαί εκτιμήσεις των επιτροπών αίτινες αναβιβάζουσιν την παραγωγήν ιδία της επαρχίας Μεσσήνης εις το τριπλάσιον, η άρνησις της Εθνικής Τραπέζης να χορηγήση επαρκές δάνειον κ.λπ. δυσχεραίνει την κατάστασιν και προεκάλεσεν τας εντόνους διαμαρτυρίας προς το υπουργείον και τον ΑΣΟ των λοιπών σταφιδοφόρων περιοχών. Εν τούτοις δεν παύω να εκλιπαρώ να επιτύχω την καλλιτέραν δυνατήν αποζημίωσιν, ήτις ως αντιλαμβάνομαι τα πράγματα θα ήτο ευτύχημα αν έφθανε τας δρχ. 1.500 το χιλιόλιτρον και εγένετο αναλογικώς των ποσοστών της ζημίας εκάστης περιφερείας».

Ο Στυλιανόπουλος με την τοποθέτησή του προκάλεσε την οργή των παρισταμένων, καθώς δήλωσε ότι «η κυβέρνησις είναι η ιδία υπεύθυνος διά τας πράξεις της και δεν είναι δυνατόν να ακούη και να υιοθετή τας γνώμας των διαφόρων ανευθύνων. Διά της πολιτικής της επί του σταφιδικού ζητήματος νομίζει ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των παραγωγών. Εις απόδειξιν δε σας υπενθυμίζω την ίδρυσιν της Αγροτικής Τραπέζης». Η διαμάχη συνεχίζεται και μετά την ομιλία του Στυλιανόπουλου στη συζήτηση που γίνεται για την έκδοση του ψηφίσματος, στην οποία παίρνει και αυτός μέρος. Μετά τις δηλώσεις του «εδημιουργήθη μια κατάστασις εκτάκτως σοβαρά και περισσότερον έκρυθμος. Οι σταφιδοπαραγωγοί ι συγκεντρωμένοι καθ' ομάδας κάτωθι της οικίας ένθα συνήλθεν το συνέδριον, εσχολίαζαν λίαν δυσμενώς τας δηλώσεις αυτάς». Ενώ οι παραγωγοί προειδοποιούν για ένοπλα συλλαλητήρια: «Χαρακτηριστικόν της αγωνίας και της νευρικής καταστάσεως εις ην διατελεί ο αγροτικός κόσμος της επαρχίας Μεσσήνης, λόγω της εμπαικτικής στάσεως της κυβερνήσεως έναντι των ζητημάτων των αποζημιώσεων, είναι και το γεγονός ότι ηπειλήθη η συγκρότησις ενόπλων συλλαλητηρίων και η κάθοδος των αγροτών εν Καλάμαις συν γυναιξί και τέκνοις με μαύρας σημαίας. Οι αγρόται έχουν επίσης αμετάτρεπτον την απόφασιν όπως εις την περίπτωσιν καθ' ην δεν γίνουν αποδεκτά τα αιτήματά τους, ζητήσουν από τους βουλευτάς και γερουσιαστάς ίνα υποβάλλουν πάραυτα τας παραιτήσεις των. Αυτή άλλως τε ήταν και η έννοια της συνομιλίας του κ. Μαράκα μετά του βουλευτού Μεσσήνης κ. Στυλιανοπούλου, όστις επροτίμησεν αντί άλλης απαντήσεως να τηρήση σιγήν ιχθύος».

Στο ψήφισμα το οποίο εγκρίθηκε από το συνέδριο αναφέρονται τα εξής: «Συνελθόντες σήμερον 17ην Σεπτεμβρίου οι πρόεδροι Κοινοτήτων και συνεταιρισμών της περιφερείας Ανδανοοιχαλίας ως και πλείστοι ειδικοί εις τα σταφιδικά και συκικά ζητήματα ασχολούμενοι, συνεζήτησαν περί του ικανοποιητικού της αποζημιώσεως των παγοπλήκτων σταφιδοπαραγωγών και συκοπαραγωγών. Μετά την πιστοποίησιν υπό πλείστων αγορητών της αθλίας οικονομικής θέσεως των παραγωγών και του ανεπαρκούς της αποζημιώσεως υπό τους σημερινούς όρους, το συνέδριον αποφασίζει:

Οπως η αποζημίωσις ορισθή εις δύο χιλιάδας δραχμάς το χιλιόλιτρον και όπως προς τούτο η κυβέρνησις μη επιμείνει εις την είσπραξιν της εγγείου φορολογίας καθ' όσον αύτη ουδέ οικονομικήν βάσιν έχει, καθισταμένη δε εις άκρον άδικος εις σημερινάς δυσκόλους στιγμάς σταφιδοπαραγωγής, και αυξήση κατά το ασήμαντον ποσόν την φορολογίαν του ποσίμου οινοπνεύματος κατά 6 δραχμάς το κοίλον ανύδρου και κατά 2 δραχμάς του φωτιστικού τοιούτου.

Οπως η αποζημίωσις των σύκων και μετά την αφαίρεσιν οιωνδήποτε εξόδων μη είναι κατωτέρα των 4 δραχμών κατ' οκάν, τιμή ήτις μόλις εξαρκεί διά τα καλλιεργητικά και λοιπά έξοδα, δεδομένου μάλιστα ότι θεσπισθείσα διά τον ειδικόν τούτον σκοπόν 30λεπτος φορολογία είναι ικανή να εξυπηρετήση το απαιτηθησόμενον προς τούτο ποσόν δανείου

Εξουσιοδοτεί το προεδρείον όπως εις περίπτωσιν μη αποδοχής των δικαίων και ζωτικών αυτών αιτημάτων, καλέση τους σταφιδοπαραγωγούς, ίνα δι' εντόνου συλλαλητηρίου διαμαρτυρίας διεκδικήσωσιν ταύτα. Ο πρόεδρος    Παρασκευόπουλος» (602).

(597) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 16/9/1931

(598) “Σημαία” 17/9/1931

(599) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 17/6/1931

(600) “Σημαία” 17/9/1931

(601) “Ριζοσπάστης” 18/9/1931

(602) “Σημαία” 18/9/1931 – Κριμπάς και Στυλιανόπουλος ήταν βουλευτές Μεσσήνης και οι δύο του κόμματος των Φιλελευθέρων, όπως και ο γερουσιαστής Κάβουρας.

Το κοίλον ήταν μονάδα μέτρησης όγκου που αντιστοιχούσε σε ορισμένος βάρος για ορισμένα προϊόντα υγρά ή στερεά.