Στις 16 Απριλίου ο υπουργός Οικονομικών Γ. Μαρής ανακοινώνει πως έστειλε επιστολή στο Διεθνή Οικονομικό Ελεγχο με την οποία κάνει γνωστό πως η χώρα από την 1η Μαΐου κηρύσσει προσωρινό χρεωστάσιο ακόμη και για τους τόκους των δανείων, ενώ αποσυνδέεται η δραχμή από το χρυσό και ακολουθεί σημαντική υποτίμηση.
Στα μέτρα που φημολογούνται ότι περιλαμβάνονται στη νέα οικονομική πολιτική είναι και το συναλλαγματικό παρακράτημα της σταφίδας και των σύκων, με τη δικαιολογία της εξασφάλισης συναλλάγματος για τις εισαγωγές σιταριού, γεγονός που προκαλεί έντονες αντιδράσεις στη Μεσσηνία:
“Θα ήτο θρασύτης ακατονόμαστος και αληθινή πρόκλησις κατά των Πελοποννησίων, εάν το εκ της πωλήσεως της σταφίδος εισαχθησόμενον συνάλλαγμα δεν αφίετο ελεύθερον αλλα υπεβάλλετο εις περιορισμούς διά της μεθόδου του κονσόρτσιουμ. Η Πελοπόννησος ολόκληρος, κατ' εξοχήν δε η Μεσσηνία από τριετίας δεινοπαθεί, αγωνιά και κινδυνεύει να πεινάση. Κατεστράφη κατ' επανάληψιν εκ του πάγου, της χαλάζης, εκ του περονοσπόρου, εξ άλλων καιρικών δυσμενών συνθηκών, εκ των εξευτελιστικών τιμών, αντί των οποίων επωλήθη η σταφίς εν έτει 1930. Είναι βουτηγμένη εις τα χρέη. Κολυμβά εις την δυστυχίαν και παλεύει απελπισμένως κατά της δυσμένειας της τύχης και των σφαλμάτων, άτινα διεπράχθησαν εις βάρος της. Κατά ποίαν λογικήν λοιπόν θα ήτο δυνατόν ν' αποτολμηθή τοιαύτη επιβουλή κατά των Πελοποννησίων σταφιδοπαραγωγών; Ημείς τουλάχιστον δυσκολευόμεθα να πιστεύσωμεν ότι είναι δυνατόν να διαπραχθή τοιούτον αδίκημα κατά των σταφιδοπαραγωγών. Οι Μεσσήνιοι σταφιδοπαραγωγοί, βουτηγμένοι εις τα χρέη και αντιμετωπίζοντας τας νέας βιωτικάς συνθήκας, αι οποίαι διαμορφούναι διά της ανατιμήσεως των διαφόρων ειδών της ζωής, δεν είναι δυνατόν ν' ανεχθούν δεσμευτικά μέτρα, διά των οποίων θα επεβάλλετο εις οιονδήποτε περιορισμόν το σταφιδικόν συνάλλαγμα. Θα είναι πολύ μωροί και ηλίθιοι οι σταφιδοπαραγωγοί μας, αν στέρξουν αδιαμαρτυρήτως εις την δέσμευσιν του σταφιδικού συναλλάγματος, εφ' όσον γνωρίζουν ότι στο εγγύς παρελθόν εχορηγήθη συνάλλαγμα διά την εισαγωγήν ειδών εξυπηρετούντων μόνον την ματαιοδοξίαν των αρρένων και θηλέων χρυσοκανθάρων της χώρας. Οι σταφιδοπαραγωγοί μαρτυρήσαντες και τυραννηθένες επί σειράν ετών, ακόμη δε και τώρα αντιμετωπίζοντες μίαν κατάστασιν εξαιρετικώς δύσκολον, έχουν ανάγκην ν' αναπνεύσουν, έχουν ανάγκην να εκπληρώσουν τας υποχρεώσεις των, έχουν ανάγκην να περισυλλέγουν, έχουν τέλος ανάγκην να ζήσουν. Θα είναι πολύ τολμηρός εκείνος, όστις θα τους ηρνείτο το δικαίωμα της ζωής. Το σταφιδικόν συνάλλαγμα πρέπει να παραμείνει ελεύθερον χωρίς ουδ' ελάχιστον ποσοστόν αυτού να παρακρατηθή. Πάσα δέσμευσις αυτού δεν είναι δυνατόν να τύχη της επιδοκιμασίας του σταφιδικού κόσμου της Πελοποννήσου. Η κυβέρνησις οφείλει να σταθμίση μετά περισκέψεως τα πράγματα και μη καταφέρη νέον πλήγμα κατά της τάξεως των σταφιδοκτημόνων. Ομολογούμεν ότι έως τώρα δεν έχομεν απτήν απόδειξιν, εμφαίνουσα τοιαύτας αντισταφιδικάς προθέσεις της κυβερνήσεως. Αλλ' οι ψίθυροι, οι ύποπτοι ψίθυροι δεν λείπουν. Μας εμβάλλουν εις υπόνοιας και μας κάμνουν να φοβούμεθα ότι κάτι τεκταίνεται σχετικώς με το σταφιδικόν συνάλλαγμα. Είμεθα υποχρεωμένοι να διακηρύξομεν ότι οι Μεσσήνιοι σταφιδοπαραγωγοί δεν είναι διατεθειμένοι να επιδοκιμάσουν οιαδήποτε δέσμευσν του συναλλάγματος. Οι Μεσσήνιοι έχουν δικαίωμα να ζήσουν. Αυτό το δικαίωμα θα το υπερασπιστούν εντός των ορίων της νομιμότητας” (697).
Την ίδια ημέρα το “Θάρρος” δημοσιεύει ανάλυση συνεργάτη για το θέμα και την επόμενη σχολιάζει:
“Η καθιέρωσης ενός παρόμοιου συστήματος πλήττουσα καιριώτατα την παραγωγήν και δημιουργούσα μιαν κατάστασιν απογνώσεως μεταξύ των αγροτικών πληθυσμών, καταντά απολύτως άδικος και αδικαιολόγητος, όταν αναλογισθή κανείς ότι πρόκειται να ξεπεραστεί η σημερινή δυσχέρεια περί την συγκράτησιν της τιμής του άρτου εις χαμηλάς τιμάς, εις βάρος μόνης της αγροτικής τάξεως της χώρας μας, της πενομένης και δυστυχούσης σήμερον περισσότερον πάσης άλλης τοιαύτης. Οι Μεσσήνιοι σταφιδοπαραγωγοί και συκοπαραγωγοί από την καθιέρωσιν του μέτρου αυτού πρόκειται να ζημιωθούν κολοσσιαία ποσά. Εις αυτήν την κατάφωρον αδικίαν θέλομεν να ελπίζωμεν ότι δεν θα εμμείνουν οι κυβερνώντες μέχρι τέλους. Διότι το εναντίον θα εσήμαινεν χρεωκοπίαν της ηθικής εννοίας του Κράτους και θα εσκόρπιζε μεταξύ των αγροτικών μαζών την απόγνωσιν, η οποία ως γνωστόν τίποτε το καλόν δεν είναι δυνατόν να προοιωνίζει” (698).
Τελικά ανακοινώνεται η επιβολή συναλλαγματικού παρακρατήματος σε κλίμα έντονης δυσφορίας, ενώ συζητείται και το ενδεχόμενο κινητοποιήσεων:
“Ολόκληρος ο σταφιδικός κόσμος της περιφερείας μας διατελεί εν αναστατώσει, συνεπεία του καθορισθέντος ποσοστού παρακρατήσεως του συναλλάγματος 25% διά την σταφίδα και 20% διά τα σύκα.
Οι αγρόται μας των οποίων τα συμφέροντα πλήττονται ούτω καιρίως, επ' ουδενί λόγω είναι διατεθειμένοι ν' ανεχθώσιν μιαν τοιαύτην κατάφωρον αδικίαν, γενομένην εις βάρος των, τοσούτον μάλλον καθ' όσον τα χαρούπια της Κρήτης, τα οποία εξάγονται κατ' αρκετάς ποσότητας, δεν επιβαρύνονται διόλου.
Κατά τας πληροφορίας μας, είναι ενδεχόμενον, αν η κυβέρνησις δεν θελήσει ν' αναθεωρήση την απόφασίν της, να συγκροτηθούν ακόμη και συλλαλητήρια διαμαρτυρίας τόσον εν Πύργω όσον και εν Καλάμαις.
Επί του παρόντος ανταλάσσονται σκέψεις μεταξύ των διοικούντων την Κτηματική Αδελφότητα Καλαμών, την Σταφιδικήν Τράπεζαν Μεσσηνίας και συκοπαραγωγών διά την συγκρότησιν μιας συσκέψεως κατά την προσεχήν Κυριακήν ίνα ληφθώσι αποφάσεις επί των περαιτέρω ενεργειών διά την ματαίωσιν της κυβερνητικής αποφάσεως.
Κατά τας αυτά πληροφορίας μας, δεν αποκλείεται η συγκρότησις ενός μεγάλου Παμμεσσηνιακού Συνεδρίου, εις το οποίον θα κληθώσιν ίνα λάβουν μέρος οι πρόεδροι των Κοινοτήτων όλων των σταφιδικών και συκοπαραγωγικών περιφερειών κλπ. Το συνέδριον τούτο, αν τελικώς επικρατήση η ιδέα αύτη, η οποία ερρίφθη υπό του Συνδέσμου των Μεσσηνίων Συκοπαραγωγών. Θα συγκροτηθή το τελευταίον δεκαήμερον του μηνός Μαΐου.
Ηδη, καθ' ας έχομεν πληροφορίας, διεμαρτυρήθηκαν τηλεγραφικώς προς την κυβέρνησιν και τους Μεσσηνίους βουλευτάς και γερουσιαστάς και τον ΑΣΟ, πολλαί Ενώσεις Συνεταιρισμών, διά το καθορισθέν παρακράτημα εκ του εισαγομένου συναλλάγματος εκ της πωλήσεως των σταφίδων και σύκων (699).
Η πολιτική αναταραχή συνεχίζεται και στις 21 Μαΐου 1932, ο Ελ. Βενιζέλος υποβάλλει την παραίτησή του. Την ίδια ημέρα ανακοινώνεται και η απόφαση του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών για την ελληνική πτώχευση. Μετά την παραίτηση Βενιζέλου, την πρωθυπουργία αναλαμβάνει για σύντομο χρονικό διάστημα ο Αλ. Παπαναστασίου. Σε ένα ατελείωτο πολιτικό παιχνίδι ο Βενιζέλος δηλώνει ότι δεν υπόσχεται ανεπιφύλακτη υποστήριξη του Παπαναστασίου και αυτός παραιτείται στις 3 Ιουνίου. Δύο μέρες αργότερα, ο Βενιζέλος επανέρχεται στην πρωθυπουργία και σχηματίζει νέα κυβέρνηση.
Παρά την πτώχευση και τη ρευστότητα στο πολιτικό σκηνικό, εκφράζεται μια αισιοδοξία για την παραγωγή και τις τιμές, αλλά και έντονη δυσφορία για το συναλλαγματικό παρακράτημα: “Καθ' όλας τας υπάρχουσας εκ της υπαίθρου Μεσσηνίας ειδήσεις, η εφετεινή παραγωγή προβλέπεται εκτάκτως πλουσία. Ουδεμία σοβαρά ζημία εγένετο και ουδείς απολύτως σοβαρός κίνδυνος υφίσταται πλέον. Αι σταφιδάμπελοι μόνον προσεβλήθησαν κατ' ασήμαντον ποσοστόν από αλίπανσιν. Αλλά και αύτη είναι η μόνη ζημία την οποία υπέστησαν.
Οσον αφορά τας τιμάς των προϊόντων, υπολογίζεται ότι αύται θα είναι αρκετά ικανοποιητικαί και θα υποβοηθήσουν τους αγρότας και τα χρέη των να πληρώσουν και την θέσιν των να βελτιώσουν. Ιδίως το γεγονός ότι κατά τας υπάρχουσας πληροφορίας κατεστράφη τελείως η σταφιδοπαραγωγή της Αυστραλίας, παρέχει βάσιμος ελπίδα να υπολογίση κανείς ότι αι εφετειναί τιμαί θα είναι πολύ ικανοποιητικαί και συμφέρουσαι.
Αφετέρου, όλα τα υπάρχοντα αποθέματα σταφίδος θα εξαντληθούν δεδομένου ότι συνεχίζεται η εξαγωγή σταφίδος υπό του ΑΣΟ.
Και το μόνον ζήτημα το οποίον απασχολεί τον κόσμον των σταφιδοπαραγωγών, είναι το ζήτημα του παρακρατήματος του συναλλάγματος του εισαγομένου και εξαγομένου εκ της εξαγωγής σταφίδας, το οποίον ορίσθη 25% και το οποίον θα επιπέση εξ ολοκλήρου επί της ράχεως του σταφιδοπαραγωγού. Μεταξύ των οργανώσεων των σταφιδοπαραγωγών διεξάγονται συζητήσεις επί του ζητήματος και δεν είναι απίθανον, εάν η κυβέρνησις δεν θελήση να ρυθμίση κατά τρόπον συμφέροντα εις τους σταφιδοπαραγωγούς, ν αντιμετωπίσομεν εξέγερσιν αυτών” (700).
(697) “Σημαία” 6/5/1932
(698) “Θάρρος” 7/5/1932
(699) “Σημαία” 18/5/1932
(700) “Σημαία” 9/6/1932
