«Η φτωχή αγροτιά του κάμπου πεινάει, φορολογείται, ξεκληρίζεται και κλέβεται από τις αχόρταγες βδέλες, τον ΑΣΟ, τους τοκογλύφους, τους αγροτοφασίστες και το κράτος. Ολοένα η εξαθλίωση μεγαλώνει, παράλληλα κορυφούται η αγανάχτηση της φτωχομεσαίας αγροτιάς. Οι μπόρες που άλλοτε έγραφε ο “Ρίζος” πλησιάζει. Οι αγρότες των Κοινοτήτων Διαβολίτσι, Κωνσταντίνους, Πολίχνη, Κατσαρού, Μερόπη, Κούρταγα, Μαγούλα, Σανδάνι, Ματζάρι και άλλων χωριών, κατά μάζες ήρθαν στο Ζευγολατιό για να πάρουν τις “αποζημιώσεις” για τις καταστροφές της σταφίδας τους.
Αποζημιώσεις που για τους φτωχομεσαίους ήταν 5-6% και 10% και για τους πλούσιους χτηματίες και 60% και 70% όπως τις καθώρισαν οι τσορμπατζήδες, αγροτοφασίστες και λοιποί σύμβουλοι του ΑΣΟ, όπως ο Ηλίας Μαράκας -η μαύρη ψυχή- που τον βάφτισε η αγροτιά, ο πρόεδρος της Ενωσης Συνεταιρισμών.
Οι φτωχοί και μεσαίοι αγρότες μόλις άκουσαν ότι θα πληρωθούν με 1.280 το χιλιόλιτρο και όχι με 1.600 δρχ. που τους υποσχεθήκανε, ξεσηκώθηκαν. Περί τους 300 αγρότες ξέσπασαν σε διαμαρτυρίες και αποδοκιμασίες ενάντια στο Μαράκα και τον ΑΣΟ με τα συνθήματα “Κάτω οι κλέφτες”, “Να μας δώσετε όπως έγραψαν οι εφημερίδες”. Κι ακόμα “Δεν θα δουλεύουμε για τους κηφήνες. Πεινάμε”. Φωνές, υψωμένες γροθιές και έτοιμες μαγκούρες.
Ο πρόεδρος Μαράκας βλέποντας ότι κινδυνεύει να τον λυντσάρουν, με σβυσμένη φωνή άρχισε τα παρακάλια. Το ίδιο και τα τσιράκια του. Προσπαθούσαν να καθησυχάσουν τους εξεγερμένους αγρότες.
Οι φτωχοί αγρότες με αγανάχτηση σχολίαζαν τις κλεψιές σε βάρος τους. Για χτήματα που έβγαζαν 300 οκάδες το στρέμμα, το βάλανε 150-200. και οι ζημιές 70, 80 και 90% που έγιναν, οι τσορμπατζήδες τις βάλανε 5, 10 και 20%.
Τα όργανα του ΑΣΟ κάνανε ό,τι θέλανε σε βάρος των φτωχομεσαίων αγροτών. Κατά το βράδυ ύστερα από πολλές μανούβρες των τσορμπατζήδων και των αγροτοφασιστών, οι χωριάτες και οι αγρότισες πεινασμένοι και κουρασμένοι έφυγαν για τα χωριά τους, κι’ αρνήθηκαν να πάρουν τις 1280 δραχμές.
Την άλλη μέρα τα όργανα του ΑΣΟ για ν’ αποφύγουν τον όγκο των αγροτών, καλούσαν με το τηλέφωνο χωριστά κάθε χωριό και έπεισαν τον κόσμο να πάρει 1.280 το χιλιόλιτρο. Η Εθνοτράπεζα κρατούσε τα δάνεια και μόνο 200-300 δραχμές έδιναν σε κάθε αγρότη, όταν δεν έφτανε η αποζημίωση για την εξόφληση του δανείου, για ν’ αποφύγουν τις διαδηλώσεις.
Οι φτωχομεσαίοι αγρότες δεν θα πρέπει να ξεγελασθούν από τους τσορμπατζήδες και τα όργανα του ΑΣΟ, αγροτοφασίστες κλπ αλλά εκλέγοντας επιτροπές αγώνος σε κάθε χωριό από συνειδητούς αγρότες ν’ απαιτήσουν: Ολοκληρωτική αποζημίωση δίχως καμία κράτηση από την Τράπεζα και τον ΑΣΟ. Κατάργηση των φόρων και σβύσιμο των χρεών. Επιδόματα και συσσίτια στους άνεργους εργάτες γης. Οικονομικές ενισχύσεις και στέγη δωρεάν στους ξεκληρισμένους ντόπιους και πρόσφυγες» (935).
Τη χρονιά αυτή αρχίζει να αναθερμαίνεται μια παλιά αντίθεση μεταξύ των παραγωγών που κάνουν καλή ποιότητα σταφίδας και των υπολοίπων. Σημείο διαμάχης, η κατάργηση του παρακρατήματος το οποίο για τους παραγωγούς καλών ποιοτήτων είναι πολύ χαμηλότερο της τιμής αγοράς:
«Οι Αιγιείς, μη αρκούμενοι εις τα κολοσσιαία κέρδη, άτινα αποκομίζουσι από τας πάντοτε ικανοποιτικάς τιμάς του προϊόντος των, επιθυμούν να τα επαυξήσουν διά της υπονομεύσεως των τιμών της Μεσσηνιακής σταφίδος και μερικοί σταφιδολογιώτατοι Αγιείς προτείνουν ν' αντικατασταθή ο θεσμός της παρακράτησης δι’ άλλου θεσμού της δικής των επίνοιας. Κατά των ευσεβών αυτών πόθων των σταφιδοπατέρων του Αιγίου διαμαρτυρόμεθα προκαταβολικώς και καλούμεν τας γεωργικάς οργανώσεις και τους πολιτευτάς Μεσσηνίας να γρηγορούν και να προσέχουν. Οταν κάθε σταφιδοπατέρας ξεφουρνίζει και από ένα σχέδιον και θέτει εις κίνδυνον τα συμφέροντα άλλων περιφερειών, τότε έχομεν περίπτωσιν διασπάσεως της αλληλεγγύης που πρέπει να ενώνει τους παραγωγούς. Και είναι ευνόητο ότι η διάσπασις αύτη θα έχη δυσάρεστον αποτέλεσμα δι’ όλας τας σταφιδικάς περιφερείας. Αν οι Αιγιείς διά λόγους απληστίας θέλουν να ηγούνται της σταφιδικής κινήσεως και να επινοούν ανατρεπτικά των σταφιδικών τιμών σχέδια, είναι ελεύθεροι να το πράξουν. Αλλά και οι Μεσσήνιοι έχουν δικαίωμα και υποχρέωσιν ν’ αμυνθούν. Και την φοράν ταύτην είναι ηναγκασμένοι ν’ αμυνθούν ηνωμένοι, αγωνιζόμενοι διά το ψωμί των. Διότι κατάργησις του θεσμού της παρακρατήσεως και υποτίμησις της Μεσσηνιακής σταφίδος χάριν των Αιγιαίων σημαίναι ανεπανόρθωτος καταστροφή διά τους Μεσσηνίους.
Επί του παρόντος βεβαίως οι Αιγιείς ευρίσκονται εις το στάδιον των φιλολογικών ευχών αρκούμενοι στο να προλειάνουν το έδαφος της μελλοντικής δράσεώς των. Αλλά δεν είναι απίθανον, τα φιλολογικά αυτά σχέδια να λάβουν σάρκας και οστά. Διά τον λόγον αυτόν, κρούοντες των κώδωνα του κινδύνου των Μεσσηνιακών σταφιδικών συμφερόντων, φρονούμεν ότι πρέπει οργανώσεις γεωργικαί, βουλευταί, γερουσιασταί και άλλοι παράγοντες της Μεσσηνίας, μηδέ των σωματείων και συλλόγων εξαιρουμένων, να ενωθούν και να καταρτίσουν την άμυναν προς προστασίαν της Μεσσηνιακής σταφίδος. Ας προσέξουν, η ευθύνη των είναι τεράστια, διότι δεν πρόκειται περί παρονυχίδος. Ο,τι ζητούν οι Αιγιείς είναι εξωφρενικόν. Ας συνέλθουν λοιπόν το ταχύτερον και ας συντονίσουν τας ενέργειάς των» (936).
Η υπόθεση της αποζημίωσης των περονοσπορόπληκτων αρχίζει να “ξεκολλάει” και οι πρώτες πληρωμές προγραμματίζονται για την επαρχία Ολυμπίας (που ανήκε στη Μεσσηνία):
«Κατά χθεσινήν ανακοίνωσιν του κ. Νομάρχου το καταρτισθέν υπό της επιτροπής αποζημιώσεως των περονοσποροπλήκτων ειδικόν συνεργείον προς εκκαθάρισιν των εκτιμητικών εκθέσεων περί των ζημιών εκ περονοσπόρου, δι’ έκαστον των σταφιδοπαραγωγών της επαρχίας Ολυμπίας επεράτωσεν ήδη το έργον του και υπέβαλε εις αυτόν την έκθεσίν του. Κατόπιν τούτου θα συνέλθη εντός της σήμερον ή αύριον η επιτροπή, αποτελουμένη ως γνωστόν, υπό του κ. Νομάρχου, του κ. Πταισματοδίκου και του κ. Προέδρου του Γεωργικού Επιμελητηρίου εις συνεδρίασιν και θα κατανείμει τας αποζημιώσεις συμφώνως προς τας εκτιμητικάς εκθέσεις. Κατά την αυτήν ανακοίνωσιν του κ. Νομάρχου μετά τον καθορισμόν του ποσού των αποζημιώσεων δι’ έναν έκαστον των πληγέντων σταφιδοπαραγωγών της επαρχίας Ολυμπίας θα αρχίση εις αυτούς η καταβολή αποζημιώσεως. Προς τον σκοπόν αυτόν θα μεταβούν εις Κρέσταινα και Ανδρίτσαιναν δύο υπάλληλοι της Νομαρχίας, ίσως δε και ο κ. Νομάρχης, οι οποίοι θα ενεργήσουν τας πληρωμάς.
Κατά τας πληροφορίας μας τα καταρτισθέντα συνεργεία διά τον έλεγχον των εκτιμητικών εκθέσεων των επαρχιών Τριφυλίας και Πυλίας πλησιάζουν να τερματίσουν το έργον των. Η διανομή των αποζημιώσεων εις τους σταφιδοπαραγωγούς των ανωτέρω δύο επαρχιών θα αρχίση μετά πάροδον δεκαημέρου και αφού εν τω μεταξύ η επιτροπή των αποζημιώσεων κανονίση τα αναλογούντα εις ένα έκαστον σταφιδοπαραγωγόν ποσά» (937).
Μεγάλο ζήτημα το σταφιδικό, και από την πλευρά της η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος αποφασίζει να συστήσει επιτροπή μελέτης:
«Κατ’ ασφαλείς πληροφορίας μας η κυβέρνησις και ιδιαιτέρως το υπουργείον της Εθνικής Οικονομίας εν τη επιθυμία του όπως επιλύση το από 10ετίας και πλέον υφιστάμενον σταφιδικόν ζήτημα ήχθη εις την απόφασιν όπως λάβη όλα τα κατάλληλα μέτρα δια την επίτευξιν του επιδιωκόμενου σκοπού. Ούτω ως δυνάμεθα να γνωρίζομεν ο κ. Στεφανόπουλος πραγματοποιών παλαιοτέραν του σκέψιν απεφάσισεν όπως καταρτίση μεγάλην σταφιδικήν επιτροπήν η οποία θα αναλάβη να εξετάση λεπτομερώς το όλον σταφιδικόν ζήτημα και να προτείνει τας προσηκούσας λύσεις. Η επιτροπή αύτη θα αποτελεσθή εκ πολιτικών και τεχνικών υπαλλήλων δυναμένων να έχουσι γνώμην επί του όλου σταφιδικού ζητήματος. Η ούτω καταρτιζομένη επιτροπή θα συνέλθη εις μακράς συνεδριάσεις και θα προβή εις εξονυχιστικήν μελέτην της κρατούσης σταφιδικής καταστάσεως προκειμένου να καταλήξει εις οριστικά συμπεράσματα των οποίων θα επιδιωχθεί η εφαρμογή προς λύσιν του ζητήματος. Η όλη εργασία της επιτροπής ταύτης θα διαιρεθή εις δύο εις την εξέτασιν δηλαδή του ζητήματος από γεωργικής απόψεως και την εξέτασιν από οικονομικής τοιαύτης. Συγκεκριμένως επί του ζητήματος της καλλιτέρας γεωργικής αναπτύξεως της σταφιδοπαραγωγής, θα επιδιωχθή η καλλιτέρευσις της ποιότητος. Η καλλιτέρα καλλιέργεια της σταφίδος και η διά τεχνικών μέσων βελτίωσις της παραγωγής. Διά το τελευταίον τούτο ζήτημα θα ληφθούν υπ’ όψιν τα αποτελέσματα των πειραματισμών του σταφιδικού Ινστιτούτου» (938).
(935) “Ριζοσπάστης” 24/2/1934
(936) “Σημαία” 28/2/1934
(937) “Θάρρος” 28/2/1934
(938) “Σημαία” 2/3/1934
