Ο Κ. Αυγήτας συνεχίζει να περιοδεύει και περιγράφει τη ζωή των σταφιδοπαραγωγών μέσα από τις ανταποκρίσεις του στο “Ριζοσπάστη”: «Αφήνοντας κανένας πίσω την Αρκαδία με τα άγονα μέρη, τους ξερότοπους και τα αποψιλωμένα σα φαλακρά κεφάλια βουνά και κατεβαίνοντας τα “σύνορα” της Μεσσηνίας, βρίσκεται μπροστά σε μια χτυπητή αντίθεση. Ενα ωραίο πανόραμα – χάρμα οφθαλμών – προβάλλει μπροστά του. Καινούργιος κόσμος, θελχτικές παραστάσεις κι’ ωραία τοπία συναρπάζουν το θεατή στ’ αντίκρυσμα μιάς πλούσιας – οργιώδους βλάστησης. Μεθυστικές ευωδίες πλημμυρίζουν την ατμόσφαιρα. Απέραντος ξετυλίγεται στα πόδια των βουνοσειρών ο κάμπος, που απλώνεται ίσαμε την αγγαλιά της θάλασσας. Τα αρώματα των βουνών συναγωνίζονται τα μύρα του κάμπου.

Καταπράσινες φυτείες και δέντρα στολίζουν το χνουδάτο αυτό ταπέτο. Χωριά και συνοικισμοί με τα μουντόχρωμα σπίτια τους και τα υψηλά καμπαναριά είνε σκορπισμένα δω κι’ εκεί, μέσα στον κάμπο και στις πλαγιές των βουνών.

Στο χιλιοπλούμιστο αυτό χαλί το φόντο αποτελούν τ’ αμπέλια και οι σταφιδοφυτείες. Εληές, συκιές, λεμονιές, πορτοκαλιές και διάφορα άλλα οπωροφόρα, καθώς και περιβόλια με κηπουρικά και λουλούδια λογής-λογής, είνε ζωγραφισμένες σε ξεχωριστές εικόνες. Μα όλα αυτά μέσα από τα παράθυρα των βαγονιών που κυλάνε σου φαίνονται σα μια σύνθεση. Μια και μόνη πανωραία και μεγαλοπρεπής εικόνα πλαισιωμένη από κατάφυτα βουνά, που τα χαράζουν με αδρές πινελιές λαγκαδιές και ρέματα. Πλούσια χώρα η Μεσσηνία. Κύματα χαράς σε περιλούζουν.

Η εικόνα αυτή της πρώτης μέρας που “κατάπλευσα”. Σα κινηματογραφική κορδέλα ζωντανή, ξετυλίχθηκε πάλι σήμερα στα μάτια μου, κάτω από ένα μολυβένιο ουρανό.

Εξοπλισμένος… με το μολύβι μου από τρεις ημέρες συνεχίζω την εκστρατεία μου στα χωριά. Εισχώρησα στους κάμπους της Ανω και Κάτω Μεσσηνίας, διασχίζοντας τις σταφιδοφυτείες.

Καινούργιος κόσμος. Οι παραστάσεις αλλάζουν. Μαύρα χρώματα σήμερα στον κάμπο. Οι ωραίες εντυπώσεις τρεμοσβήνουν. Σκιερές σιλουέτες θολώνουν την αναπαράσταση της πρώτης εικόνας. Ενα δράμα αντικρύζω σήμερα να ξετυλίγεται δύο βήματα μπροστά μου, μέσα στους κάμπους. Σ’ όλα τα χτήματα αγρότες, άντρες, γυναίκες και παιδιά, σκαλίζουν τη γη. Αλλοι γαλαζώνουν τις σταφιδοφυτείες κι’ άλλοι καθαρίζουν τα παράσιτα χόρτα. Μέσα στα γαλαζοπράσινα φύλλα ολημερίς δουλεύουν και μοχτούνε ξυπόλυτοι πολλοί σταφιδοπαραγωγοί.

Εξω από τη Βαλύρα πλησιάζω ένα μεσόκοπο που κάθησε να… φάει, λουσμένος από τον ιδρώτα. Το γεύμα του λιτότατο – όπως το παραγγέλνει για τον Ελληνα εργαζόμενο ο Κανελλόπουλος, ο αρχηγός του “σοσιαλενωτισμού” – όπως το κατάντησε ο καρχαρίας Κανελλόπουλος με τα πανάκριβα λιπάσματα -τα χώματά του.

Ψωμί κι’ εληές τρώει ο Μαστρογιώργος τούτη τη στιγμή, καθισμένος μέσα στο πλούσιο χτήμα του. Ηρωας αυτός της δουλειάς και δημιουργός όλου αυτού του φυτικού πλούτου, τρώει ένα ξεροκόμματο βρεγμένο με ιδρώτα. Συζητήσαμε φιλικά – αδερφικά.

- Πολλοί άλλοι στο χωριό μας δεν έχουν ούτε ψωμί. Πεινάει κόσμος και κοσμάκης φίλε μου. Σάμπως θάχω εγώ να φάω αύριο!!!

Θόλωσε η ματιά του και ανασηκώθηκε στα γόνατα μ’ οργή ανείπωτη.

- Πέρσυ άνοιξε το μέτωπο της Πυλίας – Τριφυλίας, εφέτος θάρθει η σειρά μας να πιστρατευτούμε κι’ εδώ κάτω.

Μου εξήγησε το γιατί:

- Λένε να μας δώσουν πέντε δραχμές για τη σταφίδα στην οκά. Ξέρεις πόσο πουλιέται στην Αγγλία; Να σου το πω εγώ. Πάνω από είκοσι δραχμές. Που πάνε τα ρέστα; Το αλεύρι το παίρνουμε έντεκα και τόσο την οκά. Πέρσυ σόδεψα δυό χιλιάδες οκάδες σταφίδα, προς εφτά δραχμές, πήρα δεκαπέντε χιλιάδες. Ορκίζουμε σ’ αυτό το ψωμί πως στα τέλη του Σεπτέμβρη δεν είχα ούτε πεντάρα. Τα πήραν όλα: Ο μπακάλης, οι τοκοφλύφοι, η Τράπεζα κι’ ο γιατρός. Από τον Οχτώβρη κάνω χρέη. Αλλοι δεν βρίσκουν ούτε δάνεια. Αυτή είναι η ζήση μας: μαύρη και δυστυχισμένη.

Μιλούσε με πόνο κι’ αγανάχτιση μαζί. Ράγισε η καρδιά μου.

- Αγαπητέ, τα καζάνια του Χαρίλαου τρώνε τα κόπια μας. Το κράτος μονάχα φόρους ξέρει και μας φορτώνει. Κανένας δεν σκέφτεται για μας.

Σε λίγο κατέφθασε κοντά μας ένας άλλος αγρότης λαχανιασμένος.

- Βιαστικός Δημητρό, πώς έτσι; του λέει ο Μαστρογιώργος.

- Ψάχνω για λεφτά. Το παιδί μου αρρώστησε. Ο γιατρός μούδωσε συνταγή αλλά δεν μου λες πώς θ’ αγοράσω τα γιατρικά; Τον άλλο μήνα πέθανε η μάνα μου και τρόμαξα να την κηδέψω. Μπας κι’ έχεις κανένα εικοσάρικο;

- Τι να σου πω. Τώρα τα λέγαμε με τον κύριο.

Εφυγε σεκλετισμένος.

- Τα βλέπεις, κι’ ακόμα θα ιδείς βάσανα και ντέρτια. Δουλεύουμε για να πεινάμε.

Οταν χωρίσαμε μου πρόστεσε:

- Αγαπητέ μου η κουμμούνα θα μας γλυτώσει. Πότε θάρθει;

Εμεινα κόκκαλο για μια στιγμή. Είπα με το νου μου: Μήπως δεν άκουσα καλά;

Το κατάλαβε: “Ναι, ναι! Φώναξε, δεν υπάρχει άλλος δρόμος”.

Τα ίδια λόγια μου τάπανε και πολλοί άλλοι σταφιδοπαραγωγοί.

Οι Παπαναστάσηδες ας βουβαθούν. Οι Σκυλακο-χ-εστιάδες ας ουρλιάζουν». (1326).

Στην επόμενη ανταπόκριση του Κ. Αυγήτα γίνεται γνωστό ότι προετοιμάζεται το Β’ Σταφιδικό Συνέδριο, αυτή τη φορά στον Πύργο:

«Οι σταφιδοπαραγωγοί με αγανάχτηση βλέπουν, ότι ενώ αυτοί είναι οι μοναδικοί συντελεστές της δημιουργίας του πλούτου της σταφίδας, δεν ζητείται καθόλου η γνώμη τους για τα μέτρα που θα παρθούν για τη σταφίδα.

Στη σταφιδική επιτροπή μονάχα ο αντιπρόσωπος του Παλλαϊκού Μετώπου σ. Γληνός έβαλε το δάχτυλο πάνω στην “πυορρούσα” πληγή του σταφιδικού. Καυτηρίασε με ακαταμάχητα επιχειρήματα και ξέσχισε τη μάσκα των “προστατευτικών” μέτρων, προτείνοντας λύσεις που θα ανακουφίσουν πραγματικά τους σταφιδοπαραγωγούς.

Ο λόγος του σ. Γληνού βρήκε τεράστια απήχηση σ’ όλα τα στρώματα των σταφιδοπαραγωγών. Γιατί όλα τα μέτρα που πρότεινε, κατευθυντήρια βασική γραμμή είχαν μονάχα το συμφέρον του καλλιεργητή της σταφίδας, του μοναδικού δημιουργού του μαύρου χρυσαφιού.

Ολοι οι άλλοι ομιλητές προσπάθησαν πώς να εξυπηρετήσουν τις εκμεταλλευτικές κλίκες με τις οποίες συνδέονταν: Τραπεζικό-βιομηχανικό κεφάλαιο (Εθνική, “Βάκχος”), σταφιδεμπόρους, πλουσιοχωρικούς και Αγροτική Τράπεζα.

Μονάχα στο ζήτημα των τιμών οι αντιπρόσωποι των Ενώσεων Συνεταιρισμών κάτω από την πίεση των σταφιδοπαραγωγών, ζήτησαν να εξαγορασθούν τα πλεονάσματα με 3.000-3.600 δραχμές, συμφωνώντας με το Παλλαϊκό Μέτωπο. Σε μια σειρά άλλα ζητήματα οι Ενώσεις πήραν αντιλαϊκή θέση.

Οι εργαζόμενοι όμως σταφιδοπαραγωγοί δεν είνε διατεθειμένοι να δεχθούν λύσεις αντιλαϊκές. Μέτρα που θα τους ρίξουνε σε μεγαλύτερη φτώχεια, πείνα και δυστυχία.

Η εχτελεστική επιτροπή του περσυνού ιστορικού συνεδρίου των Γαργαλιάνων, διερμηνεύοντας τον πόθο των παραγωγών, έριξε το σύνθημα της σύγκλησης του Β’ Συνεδρίου όλων των σταφιδοπαραγωγών στις 29 του Ιούνη στον Πύργο. Στο πανσταφιδικό αυτό συνέδριο, θα συζητηθεί το σταφιδικό ζήτημα με την καινούργια οξυμένη μορφή της κρίσης που παρουσιάζεται φέτο. Θα διεξονυχιστούν οι πτυχές του προβλήματος αυτού σ’ όλες τις πλευρές και θα προταθούν τα μέτρα που θα ωφελήσουν τη σταφίδα και θα ανακουφίσουν πραγματικά τους καλλιεργητές. Εκεί μέσα θα ακουσθούν οι πραγματικοί αντιπρόσωποι, που έγκυρα θα διερμηνεύουν τον πόθο και τις ανάγκες των σταφιδοπαραγωγών.

(1326) “Ριζοσπάστης” 4/6/1936