Διά να επέλθη όμως η ποθητή αυτή λύτρωσις, διά να κατορθώση ο αγροτικός κόσμος να θραύση τα δεσμά που τον κρατούν τόσα έτη τώρα εις κατάστασιν βαρβαρότητος και ψυχικού και πνευματικού πρωτογονισμού, είναι απαραίτητον να συντελεσθή πρότερον μια κίνησις εκ μέρους των ιδίων των αγροτών, μια προσπάθεια και ένας αγών καρτερικός και επίμονος. Κανείς δεν παραιτείται οικειοθελώς ή τουλάχιστον χωρίς κάποιαν υστεροβουλίαν των προνομίων του διά να ευεργετήση απλώς πρόσωπα άλλα. Και επί τέλους, μια ελευθερία διδόμενη ως ελεημοσύνη παρά των τυράννω εις τους δούλους δεν είναι δυνατόν να ενέχη τον πραγματικώτερον χαρακτήρα εκείνης, να διατηρή πλήρη και αναλλοίωτον την ουσίαν της.
Ο αγροτικός κόσμος δεν είναι επιτετραμμένον, δεν είναι συγχωρητόν να αναμέμενη ελεημοσύνην παρά των εκμεταλλευτών του. Εφ' όσον σύρεται ενώπιον αυτών ταπεινός ικέτης της προστασίας των θα εξακολουθήση να δέχεται λακτίσματα ή το ολιγώτερον ολίγα ψυχία διά την συντήρησιν του σαρκίου του εν όσω ακόμη είναι τούτο χρήσιμον εις τους υψηλούς αντιλήπτορας των συμφερόντων του.
Η απολύτρωσις των αγροτικών της χώρας μας, όπως και κάθε άλλης χώρας πληθυσμών, τότε μόνον θα καταστή δυνατή, όταν προηγηθή ταύτης απολύτως μια πλήρης και χωρίς συγκατάβασιν πολιτική απολύτρωσις του αγροτισμού. Χωρίς ταύτην κάθε άλλη κίνησις είναι προωρισμένη να ναυαγή επάνω εις τας συμπληγάδας των κομματικών εξαρτήσεων και συνδυασμών.
Η δημιουργία αγροτικών πολιτικών συλλόγων σταθερών και με αδιάρρηκτον συνοχήν πρέπει να αποτελέση το πρώτο βήμα προς την πολιτικήν αυτήν απολύτρωσιν. Εν Μεσσηνία τουλάχιστον φρονούμεν ότι υπάρχουν και αι προς τούτο απαραίτητοι προϋποθέσεις και το πρώτον ακόμη υλικόν. Τα σταφιδοαγροτικά σωματεία της υπαίθρου Μεσσηνίας, τα οποία επετέλεσαν μέχρι τούδε αξιοζήλευτον έργον, δύνανται μετατρεπόμενα εις πολιτικούς αγροτικούς συλλόγους και εν συνεννοήσει μετά των αγροτικών πολιτικών οργανώσεων της επαρχίας Πυλίας, να αποτελέσουν τον πυρήνα της συσσωματώσεως αυτής, ένα πυρήνα μάλιστα καθ' όλα σταθερόν και ακαταμάχητον» (137). Πανομοιότυπες απόψεις διατυπώνονται λίγο αργότερα σε εκτενές άρθρο με την υπογραφή "Πύλιος αγρότης" στο οποίο γίνεται η σύσταση να ακολουθήσουν τα σταφιδοαγροτικά σωματεία το παράδειγμα της Πυλίας (138), ενώ ο Δημητρακόπουλος επανέρχεται με τις ίδιες παρωτρύνσεις και με αφορμή τη συνεδρίαση της Ομοσπονδίας Σταφιδοαγροτικών Σωματείων στην Εύα (139).
Στην κόντρα Ενώσεων Συνεταιρισμών και Γεωργικού Επιμελητηρίου παρεμβαίνει ο Βαγγέλης Δημητρακόπουλος, ο οποίος με αφορμή τις τοποθετήσεις τόσο του Γεωργικού Επιμελητηρίου Αχαϊοηλίδος όσο και του αντίστοιχου της Μεσσηνίας, ζητεί τη συντόμευση της εκδίκασης των δικών στις οποίες εμπλέκονται συνεταιρισμοί:«Οι κ.κ. προϊστάμενοι των εισαγγελικών και ανακριτικών γραφείων έχουν καθήκον επιτακτικόν να διεκπεραιώσουν ταχέως, τάχιστα, κατ' απόλυτον μάλιστα προτίμησιν τας υποθέσεις που ανάγονται εις συνεταιρικάς παραβάσεις. Απαιτεί τούτο το συμφέρον της ολότητος του συνεταιρισμένου κόσμου, αποτελεί ακόμη στοιχειώδη προϋπόθεσιν της περαιτέρω ευδοκίμου σταδιοδρομίας του. Κάθε αμέλεια επί του προκειμένου δεν θα αποτελέση απλώς παράβασιν καθήκοντος αλλ' ακόμη και έγκλημα ασυγχώρητον κατά της ιδέας του συνεργατισμού εις την χώραν μας. Οι εκπροσωπούντες τον αγροτισμόν ας διατυπώσουν τας αξιώσεις των και ας αναμένουν κατόπιν αγρύπνως παρακολουθούντες την εξέλιξιν της καταστάσεως. Η κάθαρσις του συνεταιρικού συγκροτήματος πρέπει να αποτελέση την πρώτην αυτών φροντίδα» (140).
Στις 5 και 6 Ιουνίου 1928 συνέρχεται στην Αθήνα η ετήσια γενική συνέλευση των αντιπροσώπων των γεωργικών οργανώσεων των σταφιδοπαραγωγών (Ενώσεων Συνεταιρισμών - Γεωργικών Επιμελητηρίων) προκειμένου να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα του ΑΣΟ της προηγούμενης χρήσης. Η συνέλευση αποφασίζει την ίδρυση Συνδέσμων Ενώσεων, την αναβάθμιση της παρέμβασης του ΑΣΟ στους σταφιδοπαραγωγικούς συνεταιρισμούς και την εξισορρόπηση των σχέσεων Ενώσεων Συνεταιρισμών και Γεωργικών Επιμελητηρίων: «Η συνέλευσις επανερχομένη επί των ληφθεισών κατά το παρελθόν έτος αποφάσεων σχετικώς με την ολοκλήρωσιν της συνεταιριστικής οργανώσεως, διαπιστώνει ότι ίνα επιτευχθώσιν οι καθορισθέντες προς τούτο αντικειμενικοί σκοποί είναι ανάγκη προς τας υφισταμένας οικονομικάς συνεταιρικάς οργανώσεις να δημιουργηθούν και τοιαύται καθαρώς ηθισκοπών εις τας οποίας να ανατεθή η κατά ευρείας περιφερείας ανάληψις του έργου τούτου, δηλαδή της ολοκληρώσεως της συνεταιρικής οργανώσεως, προς δε και του έργου της συνεταιριστικής διαπαιδαγωγήσεως, της αναπτύξεως της συνεταιριστικής συνειδήσεως εντός των συνεταιρισμών, της προπαγάνδας υπέρ αυτών κλπ. Αι οργανώσεις αύται υπό την επωνυμίαν "Σύνδεσμοι Συνεταιρισμών" θα έπρεπε να αποτελεσθούν εκ των υφισταμένων ενώσεων των σταφιδικών συνεταιρισμών. Κατά την εις ορισμένον Σύνδεσμον συμμετοχήν ορισμένων ενώσεων, πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν οι συγκοινωνιακοί όροι, αι σταφιδικαί συνθήκαι κλπ. Επίσης η Συνέλευσις αποφασίζει διά την ενιαίαν κατεύθυνσιν των Συνδέσμων τούτων να ιδρυθή εν Αθήναις παρά τω ΑΣΟ Ανώτατον Συνεταιριστικό Συμβούλιον αποτελούμενον εξ αντιπροσώπων των συνδέσμων, εκλεγομένων υπό των γενικών συνελεύσεων εκάστου, αντιπροσώπων του ΑΣΟ και άλλων, το οποίον θα χειρίζεται τα γενικωτέρας φύσεως συνεταιρικά ζητήματα των σταφιδικών περιφερειών. Εν τέλει εκφράζει την ευχήν όπως ο ΑΣΟ συνεννοούμενος μετά των Γεωργικών Επιμελητηρίων των σταφιδοφόρων περιοχών του Κράτους, εξεύρει κατάλληλον συνδυασμόν όπως μετά του προσωπικού το οποίον θα παραχωρηθή εις τους συνδέσμους ληφθή πρόνοια να τοποθετηθούν γεωπόνοι, μετεκπαιδευθούν δε γεωργικώς οι επόπται του ΑΣΟ και εκείνοι του Κράτους» (141).
Την ιδέα των συνδέσμων έρχεται να υποστηρίξει ένας άλλος αριστερός αγροτιστής, ο δικηγόρος Γιάννης Αθ. Βενιζέλος από τα Αλώνια. Σε άρθρο του (142) εμφανίζεται σφόδρα επικριτικός για τους συνεταιριστές. «Οικτρά, οικτροτάτη η κατάστασις του συνεργατισμού εν Μεσσηνία υπό έποψιν συνεταιριστικής προόδου, λυπηρά δε και εις άκρον οδυνηρά είναι η θέσις του συνεταιρισμού την οποία ούτος κατέχει ως οργάνωσις, απέναντι των μελών άτινα αποτελούν αυτόν. Ο συνεταιρισμός υπό την κυρίαν αυτού έννοιαν και αποστολήν δεν υφίσταται εν Μεσσηνία και την σκληράν αυτήν πραγματικότητα δεν έχουν την δύναμιν να συγκαλύψουν οι εκάστοτε και απανταχού ακουόμενοι απολογισμοί και επαγγελίαι αυτολεγομένων μεγάλων συνεταιριστών, οίτινες ουδόλως πρέπει να κολακεύονται διότι έχουν φέρει τον συνεργατισμόν εις την κατάστασιν αυτήν ή μάλλον διότι βλέπουν μεγάλον αριθμόν συνεταιρισμών αναγκαστικώς λειτουργούντων». Χαρακτηρίζει τους συνεταιριστές «μίσθαρνα της Εθνικής όργανα, του ασυνείδητου αυτού αφεντικού του συνεταιρισμένου αγροτικού κόσμου και της αγροτικής τάξεως γενικώτερα», παρουσιάζοντας αναλυτικά τις σκέψεις του για το ρόλο της τράπεζας αυτής και των σχέσεων που έχει με τους συνεταιρισμούς. Αναφερόμενος στην ανάγκη της συνεταιριστικής συνείδησης γράφει ότι «ταύτην πάντες αναγνωρίζομεν και πάντες οι αγνοί συνεταιρισταί οφείλουν να ταυτίζουν με την αληθινήν συνεταιρικήν δημιουργίαν, την δημιουργίαν εκείνην την οποίαν οι νόμοι ενός αγνού και ιδεώδους συνεργατισμού υπαγορεύουσι, με την γένεσιν της συνεταιρικής συνειδήσεως. Προς αυτήν ταύτην την κατεύθυνσιν, προς αυτόν τούτον τον σκοπόν απεφασίσθη να ληφθή κάποια αποφασιστική ενέργεια. Η αποφασιστική αύτη ενέργεια προς δημιουργίαν συνεταιρικής συνειδήσεως σύγκειται εις την ίδρυσιν του Συνδέσμου των Ενώσεων.
Η Ενωσις των Ενώσεων, όπως ακριβώς παρουσίασαν ταύτην κατά την εις το πρώτον δεκαήμερον τρέχοντος συγκροτηθείσαν συνέλευσιν του ΑΣΟ, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μια καθαρώς συνεταιριστική και μόνον συνεταιριστική οργάνωσις».
Τόσο ο Βενιζέλος, όσο και ο Δημητρακόπουλος παίρνουν ενεργά μέρος στο επόμενο συνέδριο του Γεωργικού Επιμελητηρίου που γίνεται στη Γλιάτα (Ανεμόμυλος), ο πρώτος συμμετέχοντας στο προεδρείο και ο δεύτερος ως εισηγητής στο θέμα της Γεωργικής Τράπεζας (143).
Λίγες ημέρες αργότερα «ληξάσης της τριετούς θητείας των αντιπροσώπων της σταφιδοπαραγωγής εν τω διοικητικώ συμβουλίω» του ΑΣΟ γίνονται εκλογές στις οποίες παίρνουν μέρος 94 εκλέκτορες «αντιπρόσωποι των συνεταιρισμένων και ασυνεταίριστων παραγωγών ολοκλήρου της Πελοποννήσου και Επτανήσων». Στις εκλογές «επέτυχον διά ψήφων 70 κατά 24 διοικητικοί μεν σύμβουλοι οι κ.κ. Λ. Ζαννές, Β. Παπαδημόπουλος, Α. Καποδίστριας, Β. Σπηλιόπουλος, Χρ. Τερζάκης και Ν. Δεληγιάννης, του εποπτικού δε συμβουλίου οι κ.κ. Γ. Πρεδάρης και Ζρ. Ζούβας» (144).
(Συνεχίζεται)
(137) "Θάρρος" 26/4/1928 - Ο Βαγγέλης Δημητρακόπουλος γεννήθηκε στα Λέικα το 1903. Σπούδασε νομικά και δικηγόρησε στην Καλαμάτα από το 1930 έως το 1945. Από νέος ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και χρημάτισε διευθυντής της καλαματιανής εφημερίδας «Θάρρος». Ελαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και με τον Γεώργιο Δάλλα τον Αύγουστο του 1941 συνέταξε τη «Διακήρυξη προς το Μεσσηνιακό Λαό» της αντιστασιακής οργάνωσης «Εταιρία Νέων Φιλικών». Αργότερα, με τον Γεώργιο Δάλλα εξέδωσαν τα πρώτα φύλλα της εφημερίδας «Ελληνική Σάλπιγγα», όργανο της παραπάνω οργάνωσης. Ηταν υπεύθυνος Τύπου και Διαφώτισης της Κεντρικής Επιτροπής Μεσσηνίας της «Εταιρίας Νέων Φιλικών» και μέλος της Επιτροπής Αυτοδιοικήσεως Μεσσηνίας. Εκλέχτηκε εθνοσύμβουλος της πόλεως Καλαμάτας και έλαβε μέρος στο Εθνικό Συμβούλιο Κορυσχάδων Ευρυτανίας (1944). Ηταν διευθυντής της εφημερίδος του ΕΑΜ «Ελεύθερη Μεσσηνία» (Μάρτιος 1944 - Φεβρουάριος 1945) και γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Μεσσηνίας του ΕΑΜ (Δεκέμβριος 1944 - Μάρτιος 1945). Στην περίοδο των διωγμών μετά το 1945, κατέφυγε στην Αθήνα, όπου και δικηγόρησε. Υπήρξε διευθυντής εκδόσεως του νομικού περιοδικού «Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας» (1950-1962) και το 1956 εξέδωσε το βιβλίο «Εργατική Νομοθεσία». Συντάκτης του Κώδικα Πολιτικής και Ποινικής Δικονομίας που εφαρμόστηκε στις "ελεύθερες περιοχές" της Μεσσηνίας από τα Λαϊκά δικαστήρια, τη διάρκεια της Κατοχής και τις πρώτες ημέρες της Απελευθέρωσης.
(138) "Θάρρος" 3/6/1928
(139) "Θάρρος" 19/6/1928
(140) "Θάρρος" 20/5/1928
(141) "Θάρρος" 12/6/1928
(142) "Θάρρος" 23, 24/6/1928 - Ο Γιάννης Βενιζέλος γεννήθηκε το 1908 και πέθανε το 1960. Από φοιτητής ασχολήθηκε με το αγροτικό κίνημα λόγω της καταγωγής του και πήρε μέρος στην εθνική αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ.
(143) "Θάρρος" 10/7/1928
(144) "Σημαία" 4/8/1928
