“Οι λέξεις έχουν μουσική. Κυρίως οι λέξεις των παραμυθιών μπορεί να δημιουργήσουν άπειρες μελωδίες. Όσες και τα παιδιά…”. Το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού βιβλίου για φέτος “Η μουσική των λέξεων” επιβεβαιώνει πως “όταν γράφεις ένα βιβλίο είναι σαν να γράφεις ένα τραγούδι”, όπως λέει μιλώντας στην “Ε” ο ειδικός παιδαγωγός - συγγραφέας Φώτης Παπαναστασίου. Μια ημέρα που μας θυμίζει πόσο σημαντική είναι για τα παιδιά η ανάγνωση παραμυθιών και βιβλίων, αλλά και πόσο σημαντικό εργαλείο είναι τα βιβλία για τη δουλειά ενός παιδαγωγού, για τα πράγματα που μπορεί να τα διδάξει για την ενήλικη ζωή τους.
- Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Αντερσεν. Αλήθεια, γιατί αρέσουν στα παιδιά τα παραμύθια;
Οι λόγοι που αγαπούν τα παιδιά τα παραμύθια είναι πολλοί. Ένας από τους πιο σημαντικούς είναι ότι μέσα από τα παραμύθια τα παιδιά νιώθουν ότι τα ίδια συμμετέχουν στις ιστορίες και μπορούν να «ταξιδεύουν» σε φανταστικά μέρη και εποχές που δε θα μπορούσαν ποτέ να βρεθούν στην πραγματικότητα. Επίσης, μπορούν εύκολα να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους και να επεξεργαστούν ζητήματα που στον ρεαλιστικό κόσμο μοιάζουν απειλητικά. Τα παιδιά λειτουργούν κυρίως μέσα από τη φαντασία κι όχι με τη λογική σκέψη. Οπότε το παραμύθι είναι πολύ κοντά στον τρόπο που σκέφτονται. Είναι η τροφή της φαντασίας και της σκέψης τους.
- Το βασικό μήνυμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου είναι “Η μουσική των λέξεων”. Έχουν μουσική οι λέξεις; Και πώς ηχούν σε ένα παιδί μη τυπικής ανάπτυξης; Ηχούν διαφορετικά;
Φυσικά έχουν μουσική οι λέξεις. Κυρίως οι λέξεις των παραμυθιών μπορεί να δημιουργήσουν άπειρες μελωδίες. Όσες και τα παιδιά. Όταν γράφεις ένα βιβλίο είναι σαν να γράφεις ένα τραγούδι. Προσπαθείς να ταιριάξεις τις λέξεις με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργήσεις ένα όμορφο τραγούδι για να πεις στα παιδιά. Τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες πολλές φορές αντιλαμβάνονται και επεξεργάζονται λίγο διαφορετικά τον κόσμο. Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι έχουν την ανάγκη να ακούσουν τη μελωδία. Τα παραμύθια έχουν τεράστια αξία και σημασία για όλα τα παιδιά. Εδώ να σημειώσουμε πως η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται την ίδια μέρα με την Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για τον Αυτισμό.
- Η ημέρα αυτή είναι απλά και μόνο μια υπενθύμιση για την αξία των βιβλίων και το πόσο σημαντικά είναι στην εξέλιξη των παιδιών; Ποιο είναι το νόημά της για έναν ειδικό παιδαγωγό-συγγραφέα όπως εσείς;
Είναι μια μέρα για να μας θυμίζει πόσο σημαντική είναι η ανάγνωση παραμυθιών και βιβλίων για τα παιδιά μας. Είναι μία ακόμη αφορμή για να χαρίσουμε ένα παραμύθι ή ένα βιβλίο σε ένα παιδί, που ίσως του σημαδέψει τη ζωή. Για μένα το νόημά της είναι διπλό. Ως ειδικός παιδαγωγός είναι μία μέρα που μου υπενθυμίζει πόσο σημαντικό εργαλείο είναι τα βιβλία για τη δουλειά μου. Πόσα πράγματα μπορώ να διδάξω και να ανακαλύψουμε μαζί με τα παιδιά, αλλά κυρίως πόσα σπουδαία πράγματα μπορώ να μάθω εγώ μέσα από τα παιδιά και τον τρόπο που προσεγγίζουν ένα βιβλίο. Ως συγγραφέας, είναι μια μέρα που μου υπενθυμίζει ότι πρέπει να συνεχίζω να γράφω για να προσπαθώ μέσα από τη δουλειά μου να προσφέρω ίσες ευκαιρίες για εκπαίδευση σε όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως δυσκολιών ή όχι. Αυτό προσπαθώ να κάνω μέσα κι από τα τρία βιβλία μου «Μαθησιακές Ευκολίες», «ΔΕΠΥράζει» και «DyslexiaBox».
- Θα δανειστώ τα λόγια του Αλμπερτ Αϊνστάιν: «Αν θέλετε το παιδί σας να γίνει έξυπνο, διαβάστε του παραμύθια. Αν θέλετε να γίνει πιο έξυπνο, διαβάστε του περισσότερα παραμύθια». Πώς κάνει έξυπνο το παιδί μας ένα παραμύθι ή ένα βιβλίο; Και ποιο βιβλίο; Έχει σημασία τι διαβάζει;
Το βιβλίο έχει πάρα πολλά οφέλη για το παιδί σε γνωστικό, κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο. Η ίδια η διαδικασία της ανάγνωσης ενισχύει και βελτιώνει τη συγκέντρωση του παιδιού, κυρίως αν το βιβλίο έχει ως θέμα κάτι ενδιαφέρον για το παιδί. Επίσης, η ανάγνωση ενισχύει τις εγκεφαλικές συνδέσεις και δημιουργεί νέες. Σημαντική είναι η συμβολή της ανάγνωσης και στον γλωσσικό τομέα. Εμπλουτίζει το λεξιλόγιο του παιδιού και ενισχύει τις γλωσσικές δεξιότητες. Βοηθά τα παιδιά να αναγνωρίσουν και διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, να αναπτύξουν ενσυναίσθηση, συμβάλλουν στην κοινωνικοποίησή τους και ενδυναμώνεται η αυτοπεποίθησή τους. Τέλος, τα παιδικά βιβλία μαθαίνουν στα παιδιά αξίες και έννοιες πολύ σημαντικές για την ενήλικη ζωή τους.
Δεν έχει σημασία ποιο βιβλίο θα διαβάσει το παιδί, αρκεί το περιεχόμενο να μην περιέχει έννοιες και σκηνές βίας που μπορεί να το αναστατώσουν. Κάθε ένα βιβλίο έχει να προσφέρει και κάτι μοναδικό στο παιδί. Το παιδί θα πρέπει να επιλέγει το βιβλίο που θέλει να διαβάσει, να είναι στα ενδιαφέροντά του και να μπορεί να ταυτιστεί με τους ήρωές του. Καλό θα είναι οι γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά να γράψουν τα δικά τους παραμύθια ή να αναδιηγηθούν ιστορίες σε αδέρφια και συνομηλίκους.
* Ο Φώτης Παπαναστασίου είναι ειδικός παιδαγωγός – συγγραφέας, επιστημονικός σύμβουλος του Τομέα Ειδικής Αγωγής του Εκπαιδευτικού Ομίλου D Group και επιστημονικός διευθυντής του Πρότυπου Κέντρου Ειδικών Θεραπειών "Παιδίων Πλεύση”.
