Ο τίτλος "Human Conditιων", που μεταφράζεται ως "Ανθρώπινη κατάσταση", είναι όπως σημειώνει ο ίδιος ο καλλιτέχνης, «μια δουλειά που θέτει τον άνθρωπο, τις ενδόμυχες σκέψεις και τα συναισθήματά του στο επίκεντρο, εμπνευσμένη από τη δυσθυμία που επέφερε η πρόσφατη πανδημία». Με την "Human Conditιων", ο Ιωνας Δικαιάκος εξερευνά το μυστικό, το απόκρυφο, το μοναχικό. Οπως λέει ο ίδιος, μιλώντας στην "Ε" με αφορμή την έκθεση: «Οτιδήποτε δημιουργώ, το κάνω για να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου. Η αυτογνωσία ήταν πάντα το κίνητρό μου, και διαπιστώνω ότι, γνωρίζοντας εμένα, μαθαίνω κάτι και για τα πάντα. Νιώθω ότι όλοι είμαστε κομμάτια ενός κοινού συνόλου, και το υλικό από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι είναι το υλικό αυτής της ολότητας».

Η συλλογή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Κέντρο Τεχνών ΜΕΤΣ στην Αθήνα και από τις αρχές Νοεμβρίου, φιλοξενείται στον χώρο τέχνης Α49. Η έκθεση ανανεώνεται συνεχώς με νέα έργα, προσφέροντας στο κοινό μια ξεχωριστή εμπειρία σε κάθε τους επίσκεψη. Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

Στην έκθεση "Human Conditιων", ο χρόνος και ο χώρος λειτουργούν σαν πρωταγωνιστές. Πώς καταλήξατε σε αυτή τη θεματική; Υπήρχε κάποιο γεγονός που την ενέπνευσε;

Ο τίτλος "Human Conditιων" μεταφράζεται ως η "Ανθρώπινη κατάσταση" και είναι μια δουλειά, η οποία θέτει τον άνθρωπο, τις ενδόμυχες σκέψεις και συναισθήματα του στο κέντρο του ενδιαφέροντος, με αφορμή την δυσθυμική εποχή της πρόσφατης πανδημίας. Οι έννοιες του χώρου και του χρόνου, μας είναι απολύτως απαραίτητες για να οριοθετήσουμε την ύπαρξή μας και είναι απόρροια των αισθήσεων, που διαθέτουμε. Μικρός, μου είχε κάνει εντύπωση η εξής διαπίστωση: Ενώ το σώμα μου και όλα τα αντικείμενα γύρω του είχαν τρεις διαστάσεις, στην αλληλεπίδραση τους με το φως, η σκιά που προέκυπτε είχε μονάχα δύο. Της έλειπε το βάθος! Ενα φαινόμενο με μια ανεξήγητη γοητεία για εμένα. Τώρα, ως καλλιτέχνης αλλά και ως άνθρωπος, η έννοια του χωροχρόνου αποτελεί το ένα από τα δύο κέντρα βάρους της θεματικής μου και κοινό χαρακτηριστικό όλων σχεδόν των έργων μου. Οι εικόνες της "Human Conditιων" δεν είναι παρά μορφοποιημένες σκέψεις και συναισθήματα, που βρίσκονται σε έναν επίμονο διάλογο με τον χωροχρόνο. Συστέλλονται και διαστέλλονται σε σχέση με αυτόν, μεταπηδούν από τη μία κατάσταση του στην άλλη, δονούνται από την αδημονία να τον καταγράψουν, να τον μετουσιώσουν σε κάτι απτό, να τον αρχειοθετήσουν. Είναι αυτή η αρχέγονη πάλη του ανθρώπου να βρει απαντήσεις, η σισύφεια αγωνία του να προσδιορίσει το κάδρο της ύπαρξής του.

Μιλήστε μας για τη χρήση του κολάζ και της φωτογραφίας στα έργα σας. Πώς συνδυάζονται με το ψηφιακό μέσο για να αφηγηθούν την ιστορία των υποκειμένων σας;

Τις εικόνες τις γεννώ στο κινητό μου τηλέφωνο με τη χρήση μιας γραφίδας και ενός προγράμματος ζωγραφικής. Στη συνέχεια, ορισμένες από αυτές θα τις περάσω στο Photoshop όπου θα τις επεξεργαστώ σαν φωτογράφος, ανάλογα με τη θεματική και το ύφος τους. Ενίοτε θα χρησιμοποιήσω και στοιχεία κολλάζ και θέλω να το διευκρινίσω αυτό, διότι μια δουλειά που συχνά κάνουν οι φωτογράφοι στον υπολογιστή είναι η σύνθεση των εικόνων, ένα είδος κολλάζ δηλαδή έτσι κι αλλιώς, όμως ενώ στη φωτογραφική προσέγγιση η εικόνα που προκύπτει δεν μαρτυρά την προέλευσή της, στο κολλάζ αυτή είναι ορατή ή τουλάχιστον υπαινίσσεται. Προσωπικά, μου αρέσει να χρησιμοποιώ την πρώτη τεχνική στα φωτογραφικά μου πορτρέτα και να κρατώ την πιο "λυρική", δεύτερη προσέγγιση για όλα τα υπόλοιπα. Όμως, σε αντίθεση με το καλλιτεχνικό ρεύμα της σημερινής εποχής, εγώ ποτέ δε θα φέρω την τεχνική σε πρώτο πλάνο. Η τεχνική πρέπει απλά να εξυπηρετεί το μήνυμα και όχι να γίνεται η ίδια έργο τέχνης. Αυτή είναι η φιλοσοφία μου.

Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείτε όταν δουλεύετε με digital painting; Τι σας γοητεύει σε αυτή την τεχνική;

- Η ευκολία του! Η δυνατότητα να έχω έναν καμβά και οποιοδήποτε υλικό ζωγραφικής επιθυμώ, ανά πάσα στιγμή στην τσέπη μου. Αυτό μου δίνει μία αίσθηση ελευθερίας, που ποτέ δεν θα μπορούσα να έχω με την παραδοσιακή ζωγραφική. Με το digital painting μπορώ να αποτυπώσω μία ιδέα ή/και να ολοκληρώσω ένα έργο οπουδήποτε βρεθώ, χωρίς προεργασία. Αυτό στην πράξη, εκσφενδόνισε την καλλιτεχνική μου παραγωγή και με βοήθησε να εξελιχθώ και ως φωτογράφος, γιατί καμία τέχνη δεν είναι ανεξάρτητη. Οταν οι άνθρωποι με ρωτούν "πού βρίσκεται το στούντιο σας", τους απαντώ "μισό λεπτό να σας το δείξω" και βγάζω το κινητό από την τσέπη μου!

Τα έργα σας χαρακτηρίζονται από έναν αινιγματικό και ενδοσκοπικό τόνο. Πώς καταφέρνετε να συνδυάσετε τη φαντασία με την πραγματικότητα;

Σας ευχαριστώ για τη διαπίστωση. Θα πρόσθετα και μία μικρή δόση νοσταλγίας, όπως πολύ εύστοχα μου επεσήμαναν από τον Χώρο Τέχνης Α49, όπου φιλοξενείται η έκθεση. Σαν άνθρωπος έχω πλούσια φαντασία, είναι η άχαρη παρεμβατικότητα της πραγματικότητας, που έπρεπε πάντα να μάθω να τιθασεύω. Νομίζω, το κόλπο είναι να μην παίρνεις κανένα από τα δύο, πολύ στα σοβαρά. Θέλει λίγο χιούμορ...

Η κεντρική φιγούρα στα έργα σας συχνά παρουσιάζεται αντρική. Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη συμβολική ή προσωπική σημασία πίσω από αυτή την επιλογή;

Δεν είναι κάτι που έχω παρατηρήσει και πραγματικά δεν γνωρίζω να σας απαντήσω. Προσπαθώ πάντα να απεικονίζω όλες τις ηλικίες, φύλα και φυλές και αν δεν το καταφέρνω, σίγουρα δεν έχει να κάνει με κάποιου είδους συμβολισμό. Προσωπικά, απεχθάνομαι τον συμβολισμό στην τέχνη, γενικότερα. Τον θεωρώ το καταφύγιο της ελλειπούς έμπνευσης ή ταλέντου. Οι συμβολισμοί αποτελούν προϊόν της ανθρώπινης κουλτούρας και είναι κάτι ελαστικό και ευμετάβλητο. Το σπουδαίο έργο τέχνης θα είναι πάντα πάνω από τον άνθρωπο, γιατί φανερώνει μία οικουμενική αλήθεια.

Υπάρχουν άλλοι καλλιτέχνες ή ρεύματα που επηρέασαν το ύφος και την τεχνική σας;

Ολοι ανεξαιρέτως είμαστε ένα προϊόν, συνειδητών και ασυνείδητων επιδράσεων. Και ενώ υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες, που θαυμάζω για διαφορετικούς λόγους, μου είναι δύσκολο να καταλήξω σε κάποιον που να αγαπώ ολοκληρωτικά και ως σύνολο δουλειάς. Αναφέροντας κάποιους εδώ, θα ήταν άδικο για εκείνους που θα άφηνα απ'έξω. Δύο πράγματα που θα μπορούσα σίγουρα να πω είναι πως στην "Human Conditιων", για τη δημιουργία του πρώτου μέρους της έκθεσης, έχω επηρεαστεί από το ύφος του Francis Bacon, το οποίο έχω κατά κάποιο τρόπο φέρει στην εποχή μας και πως την δική μου δουλειά την χαρακτηρίζει μία ιδιαίτερη φιλοσοφική διάθεση. Δεν κυνηγώ την απεικόνιση του ωραίου απαραίτητα και η τέχνη μου δεν έχει διακοσμητικά χαρακτηριστικά. Είναι περισσότερο διανοητική - ακόμα και οι τίτλοι που δίνω στα έργα, αποτελούν κομμάτι της ίδιας της σύνθεσης τους. Υπαινίσσομαι αντί να περιγράφω και προσδίδω σε οτιδήποτε φτιάχνω, πολλαπλές αναγνώσεις.

- Ποια είναι η σχέση σας με την Καλαμάτα και πώς επηρεάζει τοπικά η τέχνη σας την κοινότητα;

Οπου κι αν βρεθώ, ότι κι αν κάνω, η σχέση μου με την Καλαμάτα αποτελεί το σημείο αναφοράς μου. Είναι μία σχέση ζωής. Μοιάζει με ένα κορδόνι αγκιστρωμένο πάνω μου, που με ακολουθεί παντού και κάποια στιγμή με ξανατραβάει πίσω. Αδύνατο να αποκοπώ, αλλά δεν θέλω κιόλας! Οσον αφορά την αλληλεπίδραση της τέχνης μου με την κοινότητα είναι λίγο νωρίς για να σας απαντήσω. Τα σχόλια, που λαμβάνω από τον κόσμο είναι σίγουρα κολακευτικά και ιδιαιτέρως συγκινητικά. Εχω τόσα να παρουσιάσω ακόμα και προσπαθώ πάντα να εκπλήσσω τον εαυτό μου.

Πώς βλέπετε το μέλλον της τέχνης στον ψηφιακό κόσμο; Πιστεύετε ότι υπάρχει ρίσκο αποξένωσης από την παραδοσιακή τέχνη;

Διαπιστώνω ότι η είσοδος της AI στην τέχνη είναι αναπόφευκτη. Ηδη πολλοί δημιουργούν με αυτήν και στη συνέχεια εμπορεύονται μέσω ίντερνετ αυτά τα έργα, δίχως να είναι καν καλλιτέχνες. Αυτή και άλλες πρακτικές, έχουν οδηγήσει σε μια απαξίωση της τέχνης, όμως ο πραγματικός καλλιτέχνης θα έχει πάντα κάτι εντελώς δικό του να πει. Αυτό δεν φαίνεται να μπορεί να αλλάξει. Ωστόσο, αν θα βρίσκει ικανούς παραλήπτες, μπορεί να αποτελέσει ένα θέμα. Σε κάθε περίπτωση, τόσο η ψηφιακή ζωγραφική όσο και η παραδοσιακή, θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από διαφορετικές οδούς έκφρασης και έχει και τη δυνατότητα να αντιληφθεί τις ποικίλες, εγγενείς μικρόαποχρώσεις της καθεμιάς από αυτές.

Ποια είναι τα συναισθήματα, που θέλετε να προκαλέσετε στο κοινό σας όταν παρατηρεί τα έργα σας; Ποιος είναι ο διάλογος που φιλοδοξείτε να ανοίξετε;

Οτιδήποτε δημιουργώ το κάνω για να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου. Η αυτογνωσία ήταν πάντα το κίνητρο μου και διαπιστώνω ότι γνωρίζοντας εμένα, μαθαίνω και κάτι για τα πάντα. Νιώθω ότι όλοι είμαστε κομμάτια ενός κοινού συνόλου και το υλικό από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι, είναι το υλικό αυτής της ολότητας. Αν λοιπόν κοιτώντας τα έργα μου, ο θεατής γίνει κι ο ίδιος λίγο καλλιτέχνης, θα έχει ανακαλύψει κάτι από τον εαυτό του και μαζί και κάτι από το σύνολο. Αυτός είναι ο διάλογος, που φιλοδοξώ να ανοίξω.

Ποιο είναι το επόμενο καλλιτεχνικό σας βήμα; Υπάρχουν ιδέες ή πρότζεκτ που θέλετε να μοιραστείτε;

Εχω μία σειρά από έργα, εμπνευσμένα από το χορό, τα οποία περιμένουν να ολοκληρωθούν και θα ήταν ευχής έργο να τα παρουσιάσω στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Χορού της πόλης, ώστε ο θεατής μιας χορευτικής παράστασης να μπορεί να επισκεφτεί και μία έκθεση ζωγραφικής, στον ίδιο χώρο. Επιπλέον, έχω δύο δουλειές, που ετοιμάζω για το 2025. Η μία είναι ζωγραφική με ένα θέμα αναπάντεχο και η άλλη είναι φωτογραφική, με καλλιτεχνικά πορτρέτα. Το είδος που με πρωτογνώρισε στο κοινό και που με καθιέρωσε.   

Χώρος Τέχνης Α49, Αναγνωσταρά 49, Καλαμάτα. Δευτέρα έως Παρασκευή, 11 π.μ. – 2 μ.μ. και 6 μ.μ. – 9 μ.μ.. Το Σάββατο από 11 π.μ. έως 2 μ.μ. Την Κυριακή παραμένει κλειστή. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό και θα διαρκέσει έως τις 11 Ιανουαρίου.