Η αποστολή των Ελλήνων καταδρομέων στην Κύπρο, τη νύχτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου 1974 -κάτι λιγότερο από 48 ώρες μετά την τουρκική εισβολή στη μεγαλόνησο- είναι ίσως το πιο γνωστό, αλλά ταυτόχρονα και το πιο άγνωστο, όπως  τελικά αποδεικνύεται, επεισόδιο εκείνου του μαύρου καλοκαιριού.
Αυτή την τολμηρή επιχείρηση παίρνουν ως αφορμή οι δημοσιογράφοι Γιάννης Φασουλάς και Γιάννης Σκάλκος για να ξεδιπλώσουν -μέσα από το βιβλίο τους «“ΝΙΚΗ” στη Νεκρή Ζώνη, η αντίσταση της Α΄ Μοίρας Καταδρομών στον “Αττίλα” και την προδοσία»-  την παραγνωρισμένη από την πατρίδα ιστορία της επίλεκτης αυτής στρατιωτικής μονάδας, που άφησε για πάντα στην Κύπρο 29 μέλη της, αλλά βοήθησε ουσιαστικά να μην πραγματωθούν οι αντικειμενικοί σκοποί του “Αττίλα 2”.
Μαζί με το βιβλίο, κυκλοφορεί και dvd  με τίτλο «Ηρωες χωρίς παράσημα», στο οποίο έχει καταγραφεί η δράση της Α΄ Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974.
“Το βιβλίο είναι η πλήρης αποκατάσταση της ιστορικής πραγματικότητας” λέει στην “Ε” ο γεννημένος στη Βέργα Παναγιώτης Αφάλης, ένας από τους 344 καταδρομείς (319 της Α΄ΜΚ και 25 της Γ΄ Μονάδας Αμφίβιων Καταδρομών) που μετείχαν στην ηρωική αεραποβατική επιχείρηση με τα 13 γερασμένα μεταγωγικά αεροσκάφη Noratlas, της 354 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών της Πολεμικής Αεροπορίας -ξεκινώντας από το Μάλεμε των Χανίων τη νύχτα της 21ης Ιουλίου και φθάνοντας στη Λευκωσία μεταξύ 2 και 3.30 τα ξημερώματα.
Φίλια, αλλά και εχθρικά πυρά, είχαν ως συνέπεια να καταρριφθούν δύο από τα μεταγωγικά και να βρουν το θάνατο 27 λοκατζήδες και 4 αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας στο ένα από αυτά και 2 λοκατζήδες στο δεύτερο -μόνο ένας καταδρομέας γλύτωσε από το πρώτο Noratlas, σοβαρότατα τραυματισμένος.
Οπως λέει ο Π. Αφάλης, πρόεδρος πλέον του Συλλόγου “Κομάντος ’74”, το βιβλίο αποτέλεσε επιστέγασμα πολλής και σοβαρής δουλειάς από τους δύο δημοσιογράφους, για να παρατηρήσει ταυτόχρονα ότι άλλοι συνάδελφοί τους -επί πολλά χρόνια- δεν έχουν υπάρξει τόσο ενδελεχείς, με συνέπεια να πλανώνται αρκετές ανακρίβειες για το τι πραγματικά συνέβη, τόσο εκείνη τη μοιραία νύχτα, όσο και τις επόμενες ημέρες, όταν οι καταδρομείς της Α΄ΜΚ και της Γ΄ ΜΑΚ μάχονταν για να κρατήσουν ελληνικό το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, αλλά και για ολόκληρο το χρονικό διάστημα των 7 μηνών που πολέμησαν σε διάφορες περιοχές της Κύπρου εναντίον των Τούρκων εισβολέων.
Ο Π. Αφάλης δεν ήταν ο μοναδικός Μεσσήνιος στην πρώτη “φουρνιά” των λοκατζήδων που επιχείρησαν αυτή την τολμηρή αεραπόβαση -“επιχείρηση αυτοκτονίας” την αποκάλεσαν, ενώ μέχρι σήμερα διδάσκεται στη Σχολή Ικάρων και στη Σχολή Αεροπορίας του Ισραήλ. Μετείχαν επίσης ο τότε υπολοχαγός Δημοσθένης Ρούκας από το Καλό Νερό ως διοικητής του λόχου υποστήριξης (Α΄ ΜΚ) και πλέον υποστράτηγος ε.α., ο Νίκος Δελλής από το Κεφαλληνού (Γ΄ ΜΑΚ), ο Δημήτρης Μάλαμας από την Καλαμάτα (Α΄ ΜΚ), ο Παναγιώτης Τζουμάνης από το Κοπανάκι (Α΄ ΜΚ), και ο Παναγιώτης Γιαννόπουλος από το Κρυονέρι Αετού (Α΄ ΜΚ) που έμεινε για πάντα φρουρός στην Κύπρο, βρίσκοντας ηρωικό θάνατο.
Το βιβλίο, λέει ο Π. Αφάλης, περιλαμβάνει 4 ενότητες -την αεραπόβαση, τη μάχη του αεροδρομίου, τη μάχη του αεροδρομίου της Λευκωσίας, τη μάχη της Λευκωσίας και ολοκληρώνεται αναφέροντας ποιοι ήταν οι καταδρομείς, τόσο αυτοί του “πρώτου κύματος”, όσο και αυτοί που έφθασαν στη συνέχεια και πολέμησαν επίσης στη μεγαλόνησο.
Η μονάδα μας, σημειώνει, “συμμετείχε στις νικηφόρες μάχες του αεροδρομίου της Λευκωσίας στις 22-23 Ιουλίου και της Σχολής Γρηγορίου (ύψωμα Κολοκασίδη) 16-17 Αυγούστου, κατά των δυνάμεων εισβολής (Αττίλας 1 και Αττίλας 2). Επίσης, έφερε σε πέρας επιτυχώς όλες τις λοιπές αποστολές που της ανατέθηκαν κατά, την επί επτάμηνο και πλέον, παρουσία της στην Κύπρο  και αποθάρρυνε την Τουρκία για περαιτέρω επιθέσεις, αναπτερώνοντας το ηθικό των αδελφών Κυπρίων”.
Με έμφαση τονίζει ο Π. Αφάλης ότι “η μονάδα μας δεν έχει καμία σχέση με όσα προηγήθηκαν των πολεμικών γεγονότων -και εννοώ το πραξικόπημα κατά του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που έλαβε χώρα το διάστημα 15 με 20 Ιουλίου 1974. Τότε που ο ένας σκότωνε τον άλλον...”.
Οι μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν από κοντά τα γεγονότα και τα εξιστορούν είναι συγκλονιστικές, ενώ το ίδιο συγκλονιστικά είναι και τα ντοκουμέντα που περιλαμβάνονται στις σελίδες του βιβλίου, από διαταγές κινήσεως μέχρι και τις ανακριτικές εκθέσεις για το μοιραίο επεισόδιο που οδήγησε στην κατάρριψη των δύο από τα 13 Noratlas κατά την προσέγγισή τους στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας.
Κι όμως, η ιστορία της μονάδας αυτής φαίνεται πως έχει επιλεγεί, από την ελληνική Πολιτεία, να μένει ξεχασμένη -όπως ξεχασμένοι παραμένουν 34 χρόνια μετά και οι συντελεστές της.
“Για την αεραπόβαση της 21ης-22ας Ιουλίου 1974, αν και πέρασαν από τότε μέχρι σήμερα 37 χρόνια, δεν τύχαμε μέχρι σήμερα καμίας ηθικής επιβράβευσης από τις αντίστοιχες κυβερνήσεις και στρατιωτικές ηγεσίες της Ελληνικής και Κυπριακής Δημοκρατίας, αν και είχαμε προταθεί, το έτος 1974, από τη φυσική στρατιωτική ηγεσία της μονάδας μας για την απονομή του Αριστείου Ανδραγαθίας” παρατηρεί με πικρία, αλλά και αξιοπρέπεια ο Π. Αφάλης, σε επιστολή του τον περασμένο Φεβρουάριο προς την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας της Ελλάδας, του αντίστοιχου υπουργείου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και προς την ηγεσία των Γενικών Επιτελείων Στρατού, Αεροπορίας και Εθνικής Αμυνας.
Αυτό που, μεταξύ άλλων, ζητεί ο Σύλλογος “Κομάντος ’74” -όπως αναφέρεται στην ίδια επιστολή- είναι “να καταγραφεί η επιχείρηση «Νίκη», στα στρατιωτικά σχολικά εγχειρίδια ως πράξη ηρωισμού και αυτοθυσίας λοκατζήδων και αεροπόρων,  μη έχουσα προηγούμενο σύγκρισης στα παγκόσμια χρονικά” και “να τύχουν των αντίστοιχων ηθικών τιμών (μεταλλίου και διπλώματος) οι συμμετασχόντες στην επιχείρηση «Νίκη»,  της 21ης-22ας Ιουλίου 1974, μέλη του συλλόγου μας,  344 λοκατζήδες (319 της Α΄ Μοίρας Καταδρομών και 25 της Γ΄ Μοίρας Αμφίβιων Καταδρομών, αξιωματικοί και καταδρομείς, και 52 αεροπόροι της 354 Τακτικής Μοίρας Μεταφορών, κυβερνήτες και πληρώματα των 13 αεροσκαφών Νoratlas και οι μονάδες αυτών”.
Ισως, όμως, η καλύτερη παρουσίαση των πολεμικών πεπραγμένων των Ελλήνων καταδρομέων στην Κύπρο, αλλά και της μέχρι σήμερα “ανταπόκρισης” της Πολιτείας στη θυσία τους, να είναι τελικά το σημείωμα που βρίσκεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου -το οποίο θεωρώ ότι οφείλω να παραθέσω:
“ΛΕΙΠΕΙ… από τον υπέροχο καμβά της ελληνικής ιστορίας, των αγώνων για ελευθερία και δημοκρατία, που υφαίνουν από τα βάθη των αιώνων οι γενιές σε τούτο εδώ τον μαρτυρικό τόπο, μια ψηφίδα... Μια ψηφίδα του 1974, με υφάδι ανεκτίμητης αξίας από την Κύπρο... πεταμένη σε μια άκρη κάτω από το παχύ χαλί της Μεταπολίτευσης που στρώσαμε όπως-όπως…
ΛΥΠΗ!... Οχι για τους 344 «λησμονημένους» της ελλαδικής Πολιτείας. Εκείνοι, δυο βράδια πριν «κάνει ξαστεριά» για την ελληνική δημοκρατία, χτύπησαν τη γροθιά τους στην κοφτερή λόγχη της προδοσίας του Ιωαννίδη. Εχουν, άλλωστε, τύμβο με το αίμα και τα οστά των συναδέλφων τους στο λόφο της Μακεδονίτισσας. Εκείνοι δεν λυπούνται. Απορούν! Απορούν για την υποκρισία, που μέχρι σήμερα λογίζονται ως «πολεμιστές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου»… αγέννητοι τότε οι περισσότεροι.
Ο Γιάννης Φασουλάς και ο Γιάννης Σκάλκος σηκώνουν το χαλί και παρουσιάζουν την άγνωστη σε πολλούς αποστολή αυτοκτονίας της Α΄ Μοίρας Καταδρομών από το Μάλεμε στην Κύπρο, το βράδυ της 21ης Ιουλίου του 1974. Οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές εξιστορούν την καθοριστική μάχη στο διεθνές αεροδρόμιο της Λευκωσίας, δυο μέρες αργότερα στις 23 Ιουλίου, και τη συγκλονιστική αντίσταση στο ύψωμα 190 απέναντι από τη Σχολή Γρηγορίου τον Αύγουστο του ᾿74. Καταθέτουν τη μαρτυρία τους ως όπλο απέναντι στη νεοελληνική ΛΗΘΗ”.