«Το Φεστιβάλ ενώνει επικοινωνιακά την πόλη με την Αθήνα και το εξωτερικό, είναι ένα συνεχές φόρουμ πολιτισμού. Η μόνη μου επιθυμία για αλλαγή είναι να εξελίσσεται, να είναι ταυτόχρονα ένας διευρυνόμενος κρίκος εξαγωγής πολιτισμού και όχι μόνο ένας παθητικός αποδέκτης εισαγόμενου πολιτισμού».

Για τις φετινές συνεργασίες με την Εθνική Λυρική Σκηνή, την  ΚΟΑ και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, η κ. Κασιούμη θεωρεί ότι «δόθηκε η δυνατότητα στους θεατές να παρακολουθήσουν υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικά γεγονότα και αναγνωρισμένους Ελληνες καλλιτέχνες». Οσο για το ερχόμενο, 23ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας; Τα πράγματα φαίνεται να είναι δύσκολα, «σιωπηλά», αλλά συγκρατημένα αισιόδοξα...

- Πέρασαν ήδη 2 μήνες από το 22ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας: το 1ο, αν θέλετε, της «εποχής Κασιούμη». Αυτή η μικρή απόσταση μας βοηθάει να ρίξουμε μια πιο διεισδυτική ματιά σε όσα έγιναν το καλοκαίρι;

«Ο χρόνος πάντα βοηθά να εξαχθεί ένα πιο αμερόληπτο συμπέρασμα. Θα ήταν ιδιαίτερα τιμητικό να θεωρηθεί ότι εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή, αλλά η αλήθεια είναι πως όλα τα προηγούμενα Φεστιβάλ δημιούργησαν με την πάροδο των ετών μια δυναμική και ένα αξιοπρόσεκτο υπόβαθρο, το οποίο κατά τη γνώμη μου δεν έπρεπε να διακοπεί. Δεν έπρεπε να διακοπεί βίαια κάτι το οποίο έχει γίνει θεσμός. Δεν δημιούργησα εποχή λοιπόν, σε καμία περίπτωση, απλώς προσπαθώ με συνέπεια, υπερεργασία και γνώση να συνεχιστεί μια όαση -κατά τη γνώμη μου- πολιτισμού, σε μια πόλη που αγαπώ ιδιαίτερα. 

Πρέπει να πω ότι οι δημοτικοί άρχοντες και οι υπάλληλοι των δημοτικών επιχειρήσεων με περιέβαλαν με την εμπιστοσύνη τους, δούλεψαν μαζί μου χωρίς... ωρολόγιο και  ημερολόγιο πρόγραμμα, κι όλοι μαζί φέραμε εις πέρας ένα φεστιβάλ πολλών ημερών με πλήθος εκδηλώσεων. Οι δε κάτοικοι της πόλης στήριξαν τις καλλιτεχνικές μας επιλογές, τόσο γεμίζοντας το Μέγαρο Χορού όσο και συμμετέχοντας στις παράλληλες εκδηλώσεις. Η καλή κουβέντα που απηύθυναν πολλές φορές, μου έδωσε δύναμη για να κάνω και το επόμενο βήμα - και τους ευχαριστώ πολύ».

- Πόσο βολική μπορεί να είναι μια καρέκλα στην οποία καθόταν επί 21 έτη η Βίκυ Μαραγκοπούλου, για να διευθύνει έναν θεσμό που η ίδια του η ύπαρξη είχε συνδεθεί ουσιαστικά μαζί της; 

«Ξέρετε, οι... καρέκλες ποτέ δεν μου άρεσαν πολύ, από μικρή είχα αυτό το ελάττωμα και γι' αυτό διάλεξα ν' ασχοληθώ με το χορό. Τους είχα μεγάλη αντιπάθεια, με έβαζαν στην καρέκλα και υπέφερα! Σοβαρά όμως τώρα: Η κ. Μαραγκοπούλου είχε κάποια πολύ ιδιαίτερα, θετικά χαρακτηριστικά, γι' αυτό και διηύθυνε το Φεστιβάλ επί 21 χρόνια. Είναι μεγάλο το κατόρθωμα αυτό, δεν είναι απλό. 

Η άποψή μου είναι πως σε τακτά χρονικά διαστήματα οι καλλιτεχνικοί διευθυντές καλό είναι να αλλάζουν. Καταρχάς γιατί είναι πολύ βαρύ το φορτίο να φέρεις ένα φεστιβάλ εις πέρας. Είναι καλό λοιπόν να γίνονται μικρές αλλαγές, και καλλιτεχνικών διευθυντών, ώστε να μένει φρέσκο το αποτέλεσμα. Γιατί είναι τεράστια η κούραση της διοργάνωσης ενός φεστιβάλ - και ειδικά τα τελευταία χρόνια που υπάρχει η οικονομική κρίση, με όλες της τις συνέπειες που δυσκολεύουν την οργάνωση, την αρμονική λειτουργία και τις ταχύτητες που απαιτεί ένα φεστιβάλ».

- Κάποιοι βετεράνοι θεατές, αν και αναγνωρίζουν τις οικονομικές δυσκολίες, υποστηρίζουν πως το Φεστιβάλ δεν είναι πλέον τόσο «Διεθνές». Μπορεί να υπερβαίνει τα όρια της Ελλάδας μια διοργάνωση με μικρό προϋπολογισμό;

«Πρώτα πρώτα υπάρχει ο παράγοντας του χρόνου, που είναι πολύ σημαντικός για τον προγραμματισμό ενός φεστιβάλ: Οι ξένες ομάδες προγραμματίζουν τουλάχιστον 2 χρόνια μπροστά. Αυτό επηρεάζει το διεθνές μιας διοργάνωσης. Το 22ο Φεστιβάλ Χορού όμως, σε μια δύσκολη οικονομική και χρονική συγκυρία, επέλεξε και να στηρίξει Ελληνες καλλιτέχνες που έχουν διακριθεί και διαγράφουν μια ανερχόμενη πορεία στο εξωτερικό. Επέλεξε επίσης να φέρει για πρώτη φορά στην Καλαμάτα ιδιαίτερα μεγάλα σχήματα όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, όπου πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν επίσης Ελληνες συντελεστές οι οποίοι έχουν διαπρέψει ή διαπρέπουν στο εξωτερικό. Επέλεξε φυσικά να βρίσκεται και στη διεθνή σκηνή με τους CandoCo, τη Σιβόν Ντέιβις... και να προωθήσει τη συνεργατικότητα όσο είναι δυνατόν. 

Απ' όσο γνωρίζω από προσωπικές επαφές με curators που επιζητούν συνεργασίες, η Καλαμάτα υπερέβη και αυτή τη φορά τα όρια της Ελλάδας. Τα σχόλια ήταν ιδιαίτερα ευμενή. 

Οσο για τον προϋπολογισμό, επιτυγχάνεις το καλύτερο δυνατό με αυτά που έχεις. Αρκεί, πρώτον, να κάνεις λογική διαχείριση και, δεύτερον, να έχεις επενδύσει ιδιαίτερα πολύ χρόνο στη στοχευμένη έρευνα αγοράς. Το δυσκολότερο όλων όμως είναι όταν δεσμεύεσαι προσωπικά αλλά δεν ξέρεις τι προϋπολογισμό θα έχεις ή πώς θα εξελιχθούν οι ροές χρηματοδότησης. Αυτό πραγματικά δυσκολεύει την κατάσταση αρκετά, ανεβάζει πολύ τον πήχη των δυσκολιών».

- Με τι εφόδια λοιπόν, σε ποια καλλιτεχνική και οικονομική βάση, προγραμματίζεται το 23ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού;

«Το βασικό εφόδιο είναι η γνώση και η αγάπη για το χώρο. Ως προς τα άλλα δύο δεν μπορώ να σας απαντήσω ακόμα, δυστυχώς. Υπάρχουν πράγματα, όμως αυτή τη στιγμή δεν είμαι ακόμα έτοιμη να αναφερθώ σ' αυτά. Το λέω και πάλι: Είναι νωρίς... αλλά και αργά ταυτόχρονα.

Πιστεύω πως πρέπει να προσπαθήσουμε για ένα φεστιβάλ που θα κρατηθεί τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο με το περσινό, αλλά και να εκμεταλλευτούμε λίγο παραπάνω το χρόνο. Εάν, βέβαια, υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες... Γιατί ολόκληρη η χώρα βρίσκεται σε μια δύσκολη θέση ως προς τα χρηματοοικονομικά, κι αυτά επηρεάζουν τον προϋπολογισμό, κάποιες βασικές πτυχές όπου πρέπει να δεις πώς θα κινηθείς. Επιμένω ότι θα κάνω το καλύτερο που μπορώ, με βάση τη γνώση που έχω και την αγάπη μου για το χορό».

- Από τις φετινές συνεργασίες με φορείς όπως η Λυρική Σκηνή, η ΚΟΑ, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, τι αποκόμισε το Φεστιβάλ Χορού; Υπάρχει δημιουργικό μέλλον σε αυτή την κατεύθυνση;  

«Καταρχάς οι συνεργασίες είναι ένα ζητούμενο για κάθε φεστιβάλ, καθώς συνάδουν με τον ορισμό του. Οι συνεργασίες φορέων πολιτισμού στο εξωτερικό είναι κάτι συνηθισμένο εδώ και πολλά χρόνια. Δεν είναι βέβαια κάτι ιδιαίτερα εύκολο, απαιτεί προσπάθεια και συνέπεια. Φέτος, θεωρώ ότι οι συνεργασίες μας αυτές πήγαν εξαιρετικά καλά, και από καλλιτεχνική πλευρά αλλά και από  εισπρακτική - και θεωρώ ότι δόθηκε η δυνατότητα στους θεατές να παρακολουθήσουν υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικά γεγονότα και αναγνωρισμένους Ελληνες καλλιτέχνες. Αυτό ήταν σημαντικό, νομίζω, γιατί δημιούργησε ένα διαφορετικό κλίμα».

- Για την κατασκευή του Μεγάρου Χορού διατέθηκαν πολλά εκατομμύρια, αλλά ανοίγει μόνο λίγες μέρες το χρόνο. Μπορεί μια πόλη σαν την Καλαμάτα να φιλοξενεί μεγάλες εκδηλώσεις, χωρίς να επιβαρύνει τους πολίτες;

«Η οικονομία του πολιτισμού δυστυχώς δεν παράγει άμεσα έσοδα. Τροφοδοτεί όμως την ευρύτερη οικονομία παροχής υπηρεσιών και δημιουργεί υπεραξίες και προσδοκώμενα μελλοντικά έσοδα,  συνδυαστικά και με άλλους παράγοντες. Ολα τα παραπάνω ισχύουν και στην περίπτωση της Καλαμάτας και του Μεγάρου Χορού. Γιατί το Μέγαρο Χορού αποτελούσε μέρος μιας ευρύτερης επένδυσης, σε σχέση με τα καλλιτεχνικά. 

Είναι κάπως περίπλοκο το ζήτημα: Σίγουρα, το Μέγαρο θα μπορούσε να ανοίγει περισσότερες ημέρες το χρόνο. Χωρίς οικονομική επιβάρυνση όμως, δεν ξέρω. Αυτό έχει να κάνει με το μάνατζμεντ αυτού του κτηρίου, το πώς θα επιλεγεί να γίνει η χρήση του ώστε να λειτουργεί με τρόπο που θα φέρνει και ορισμένα έσοδα. Να ξεκαθαρίσουμε όμως ότι τέτοια κτήρια έχουν εξ ορισμού ένα κόστος στη λειτουργία τους. Δεν πρόκειται για τους πιο φτηνούς χώρους. Τα θέατρα γενικά -δεν μιλώ μόνο για το Μέγαρο Χορού- έχουν κόστος για να λειτουργήσουν. 

Ομως, χρειάζεται δουλειά προς την κατεύθυνση που είπαμε. Είναι ένα ζητούμενο, το να μπορεί το Μέγαρο Χορού να είναι ζωντανό, γιατί θεωρώ ότι έτσι δικαιώνει την ύπαρξή του. Χρειάζεται λοιπόν δουλειά για να βρεθεί ο τρόπος με τον οποίο κάτι τέτοιο θα επιτευχθεί με το μικρότερο κόστος».

- Η πόλη διεκδικεί να γίνει Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021 - κάτι που, χωρίς το Φεστιβάλ Χορού κι όλη την καλλιτεχνική της παρακαταθήκη, μπορεί να μην το είχε καν σκεφτεί. Πώς ονειρεύεστε εσείς την καθημερινότητα στην Καλαμάτα, εάν τα καταφέρουμε;

«Ενας από τους λόγους που ανέλαβα την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ είναι για να στηρίξω, από μια άλλη διακριτή θέση, αυτή την ιδιαίτερα εργώδη προσπάθεια να αναλάβει η Καλαμάτα την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Και θα σας πω ότι πραγματικά ονειρεύομαι, αφού μιλάτε για όνειρα, να ανθίσει η πόλη μας σαν ένα λουλούδι... Βέβαια τα λουλούδια για ν' ανθίσουν χρειάζονται λίγη δουλειά, πότισμα και φροντίδα. Πιστεύω πως αν εργαστούμε και τα καταφέρουμε, η πόλη θα μπορέσει να απολαύσει όλα τα ευεργετήματα του να είναι Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Πραγματικά νομίζω πως με την αντίστοιχη δουλειά, θα αναβαθμιστεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων, οι οποίοι θα έρθουν πιο κοντά σε διεθνή και ευρωπαϊκά στάνταρντ...».

- Οι καλλιτεχνικές σχολές της «Φάρις» τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν για το σήμερα και, κυρίως, για το αύριο της πόλης; Τι θεωρείτε ότι χρειάζονται ώστε να υπηρετούν με επάρκεια το ρόλο τους;

«Εχω δουλέψει πολλά χρόνια στις σχολές, και σε διαφορετικές θέσεις. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι οι καλλιτεχνικές σχολές της "Φάρις" φέρουν κυριολεκτικά το μέλλον της πόλης. Σφυρηλατούν τους αυριανούς πολίτες προάγοντας το πνεύμα, τις δημιουργικές ικανότητες, αλλά και τη δυνατότητα των παιδιών να παρουσιάζουν το έργο τους μπροστά σε ακροατήριο. Αυτό είναι απαραίτητο σε κάθε επάγγελμα, διότι εδραιώνει την αυτοπεποίθηση και την εσωτερική ηρεμία που φέρνει η γνώση. Η γνώση, που είναι απαραίτητη στα παιδιά, αλλά και αργότερα στα ίδια άτομα ως ενηλίκους. 

Οπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και στην τέχνη, τα θεμέλια συστατικά είναι η αγάπη, η κατανόηση και η στήριξη των παιδιών από τους δασκάλους. Ο δήμος πάντα στήριζε τις καλλιτεχνικές του σχολές· εναπόκειται στους διευθυντές και τους δασκάλους να εκπαιδεύσουν τους πολίτες τού αύριο, ώστε τα σημερινά παιδιά να είναι σε θέση ως ενήλικοι να κάνουν κάτι καλύτερο από τους γονείς και τους δασκάλους τους. 

Στο φετινό Φεστιβάλ -χωρίς κάτι τέτοιο να είναι αυτοσκοπός του- αποδείχτηκε κι αυτό: ότι οι δημοτικές σχολές παράγουν υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό έργο. Κάποιοι από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν σε σχήματα τα οποία παρουσιάστηκαν το καλοκαίρι και τα οποία είναι αναγνωρισμένα (τόσο στην εγχώρια και στη διεθνή σκηνή όπου παίζουν ρόλο κι έχουν μια δυναμική πορεία) έτυχε να έχουν στο δυναμικό τους καλλιτέχνες που υπήρξαν μαθητές των σχολών. Αυτό, για μια μικρή πόλη μερικών δεκάδων χιλιάδων κατοίκων όπως είναι η Καλαμάτα, είναι ένα πολύ σημαντικό πράγμα! Θα σας πω ένα παράδειγμα, για να μη μιλήσω για τους χορευτές γιατί θα φανεί πως ευλογώ τα γένια μου. Να σας θυμίσω τον Δημήτρη Πλατανιά, ο οποίος βγήκε από το Ωδείο, δίδαξε, και έχει κάνει όλη αυτή την καταπληκτική πορεία. 

Λοιπόν, κάθε σχολή μπορεί αυτή τη στιγμή να παλεύει με διαφορετικές δυσκολίες, ανάλογα και τη φύση του αντικειμένου της, αλλά θεωρώ ότι η ποιότητα και το μεράκι είναι εκεί, από όλους... Από τους διευθυντές, από τους καθηγητές, από τα παιδιά και από τους γονείς τους. Γιατί το να συνεχίσουν να υπάρχουν οι σχολές εξαρτάται πολύ από το πώς τις αγκαλιάζουν οι γονείς και τα παιδιά, και πως αντιλαμβάνονται αυτή την προσπάθεια - η οποία συχνά έχει κομμάτια πολύ ευχάριστα, αλλά πολλές φορές έχει κομμάτια κοπιαστικά και δύσκολα».

- Πόσο βοηθητική είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα -πολιτικά, κοινωνικά και επικοινωνιακά- για τις υποθέσεις του πολιτισμού στην Καλαμάτα; Θα επιθυμούσατε να αλλάξει κάτι;

«Ελαβα αμέριστη στήριξη από όλους, δεδομένης της εποχής. Υπήρξε άριστη συνεργασία και με το υπουργείο Πολιτισμού και επιπλέον συνέβη κάτι μαγικό στην Καλαμάτα και στο Φεστιβάλ: Αισθάνθηκα ότι κι εγώ ήμουν προσιτή και το Φεστιβάλ ήταν προσιτό.

Το Φεστιβάλ Χορού ενώνει επικοινωνιακά την πόλη με την Αθήνα και το εξωτερικό, είναι ένα συνεχές φόρουμ πολιτισμού. Η μόνη μου επιθυμία για αλλαγή είναι να εξελίσσεται, να είναι ταυτόχρονα ένας διευρυνόμενος κρίκος εξαγωγής πολιτισμού και όχι μόνο ένας παθητικός αποδέκτης εισαγόμενου πολιτισμού. Πιστεύω ότι φέτος εν μέρει το πέτυχε, αλλά πρέπει να γίνει κι άλλη πολλή δουλειά ακόμα. Μακάρι να είναι τέτοιες οι συνθήκες που να μας το επιτρέψουν.

Οσο για τη γενικότερη συζήτηση για τον πολιτισμό, αυτό που ξέρω είναι πως ο πολιτισμός είναι πάντα ένας καθρέφτης του τι γίνεται σε μια εποχή. Δηλαδή αντανακλώνται άμεσα επάνω του όλες οι δυσκολίες - αλλά ταυτόχρονα γίνεται και κάτι περίεργο: Ο πολιτισμός είναι και η μόνη λύση για να τις ξεπεράσεις. 

Ο απλός κόσμος έχει πάρα πολλά προβλήματα αυτή τη στιγμή, και βρίσκεται σε μια δίνη απόγνωσης. Θα πρέπει πραγματικά οι άνθρωποι που ασχολούνται με τον πολιτισμό να δίνουν την ψυχή τους, για να τον καλέσουν τουλάχιστον να ελαφρύνει την ψυχή του, πλησιάζοντας στην τέχνη. Γιατί τα προβλήματά του είναι πολλά. 

Δεν είμαι από εκείνους που κοιτούν μόνο "τη δική τους δουλειά". Ως καλλιτέχνης θα ήθελα να φέρω τις καλύτερες ομάδες ασχέτως κόστους, με τη μεγαλύτερη διάρκεια φεστιβάλ που γίνεται, τον καλύτερο σχεδιασμό... Ολα αυτά τα καταλαβαίνω. Πρέπει όμως να καταλάβουμε και τι είναι αυτό που ζούμε: Είναι κάτι πολύ δυσάρεστο, πολύ επικίνδυνο, και θέλει πολλή προσοχή και μέτρο. Το μέτρο κι η καλή διάθεση, η συνεργασία, πρέπει να κυριαρχούν σε όλους τους τομείς αυτή τη στιγμή. Και στις υποθέσεις του πολιτισμού· γιατί τον πολιτισμό, επειδή είναι και επιλογή μας, έχουμε τη δυνατότητα να τον υπηρετούμε πιστεύοντας σε κάποιες αρχές. Να προσφέρουμε ποιότητα, ακόμα και στις δύσκολες στιγμές».

- Πέρα από το Φεστιβάλ και τη Δημοτική Σχολή Χορού, τι άλλο περιλαμβάνει σήμερα η προσωπική σας χορογραφία; Ποια ακόμα βήματα και κινήσεις διεκδικούν την ενέργεια και το χρόνο σας;

«Η προσωπική μου χορογραφία όπως καταλαβαίνετε -και λόγω της δυσκολίας που είπαμε, στην οποία βρισκόμαστε όλοι μας- είναι αρκετά... φορτωμένη. Το πρόγραμμά μου έχει πολλές επαγγελματικές υποχρεώσεις στην Αθήνα, στο εξωτερικό και στην Καλαμάτα. Αυτό που πραγματικά αναζητώ είναι να έχω και λίγο ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά μου κάποιες στιγμές, γιατί είναι κι αυτό πολύ σημαντικό: Δημιουργεί την απαραίτητη ισορροπία για να αποδώσει κανείς και στα υπόλοιπα.

Γενικότερα, αισθάνομαι πως αυτός είναι καιρός για πράξεις κι όχι για λόγια. Είναι μεν σημαντικό να λέγονται τα πράγματα, να δηλώνονται, αλλά ακόμα πιο σημαντικό είναι να γίνονται».