Πολωνική κι Ελληνική σύγχρονη χαρακτική". Την έκθεση αυτή διοργανώνει ο οργανισμός νεολαίας και εκπαίδευσης Κοινωνική Ανάπτυξη Νέων (Κ.Α.ΝΕ), στο πλαίσιο των εορτασμών των 10 χρόνων από την ίδρυσή του, σε συνεργασία με τις Σχολές Καλών Τεχνών των Ακαδημίας του Βρότσλαβ της Πολωνίας και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Περισσότερα ανέλυσε στην “Ε” η νεαρή καλλιτέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης Μάικα Ντοκούντοβιτς, για αυτό το κομμάτι της τέχνης που πλέον ήρθε η ώρα να γνωρίσουμε καλύτερα...

- Πώς γεννήθηκε η ιδέα της κοινής αυτής καλλιτεχνικής έκθεσης;

Είμαι εθελόντρια εδώ στην Καλαμάτα από τον Οκτώβριο, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ). Εργάζομαι στην Κοινωνική Ανάπτυξη Νέων. Το έργο μου ονομάζεται “Artivistes” και ένας από τους στόχους μου είναι η διαρκής αναζήτηση, η “ανησυχία” μέσω της τέχνης. Πρόσφατα απέκτησα πτυχίο master of arts στη γραφιστική στην Πολωνία, Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, πέρασα ένα χρόνο στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αυτό ήταν πολύ σημαντική στιγμή για μένα. Μου έδωσε την ευκαιρία να δω πώς οι καθηγητές και οι φοιτητές σε άλλες χώρες σκέφτονται για την τέχνη γενικότερα, ποια είναι η προσέγγισή τους προς αυτήν, πώς χρησιμοποιούν τη εκτύπωση στα έργα τους. Και φυσικά τα συγκρίνω με τη δική μου προσέγγισή και με ό,τι ήξερα από την Πολωνία. Ετσι, όταν ήρθα εδώ, στην Καλαμάτα, σκέφτηκα ότι η εκτίμηση της "Ομοιότητας στη διαφορά" είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά που συνυπάρχουν στη σύγχρονη, συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία. Σας προσκαλούμε να δείτε κι εσείς τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες από διαφορετικές χώρες αναφέρονται σε αυτό.

- Η χαρακτική, ως μορφή τέχνης, είναι εύκολα αντιληπτή από το ευρύ κοινό ή απαιτείται μια ευρύτερη καλλιέργεια;

Οποιαδήποτε μορφή τέχνης απαιτεί από το κοινό -πρώτα απ’ όλα- τη βούληση να σταματήσει, να παρατηρήσει και να σκεφτεί, να νιώσει. Η χαρακτική, για να το εξηγήσω με τον ευκολότερο τρόπο, είναι ο αναλογικός τρόπος αναπαραγωγής της εικόνας. Οι επαναλήψεις δημιουργούνται μεταφέροντας μελάνι από μια μήτρα σε χαρτί (ή άλλο υλικό) με πίεση. Κάθε εκτύπωση που παράγεται δεν θεωρείται αντίγραφο, αλλά πρωτότυπο. Υπάρχουν πολλές τεχνικές, αλλά η βασική διάκριση είναι η ανάγλυφη, η βαθυτυπική και οι φωνογραφικές τεχνικές.

Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας πω ότι θα έχουμε έργα τέχνης από όλες αυτές τις τεχνικές. Επίσης, αν κάποιος ενδιαφέρεται να πάρει κάποιες περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη χαρακτική, είναι ευπρόσδεκτος να έρθει στην έναρξη της έκθεσης (25 Απριλίου στις 8 μ.μ.) ή την τελευταία ημέρα της έκθεσης 5 Μαΐου, που θα παρουσιάσω περισσότερες λεπτομέρειες.

- Πόσο εύκολα εκφράζονται τα συναισθήματα μέσω της τέχνης και πώς μπορούν να ταυτιστούν με εκείνα των ατόμων διαφορετικής κουλτούρας – καταγωγής;

Η τέχνη έχει να κάνει με τα συναισθήματα, καθώς και με την ταύτιση. Από όλες τις οπτικές γωνίες. Ως καλλιτέχνης προσπαθείς να εκφράσεις τον εαυτό σου, τη δική σου πεποίθηση, τη δική σου "δήλωση". Και στοχεύεις να το κάνεις με έναν τρόπο που θα είναι επίσης δυνατό για το κοινό να τον εντοπίσει. Η δουλειά σου, όταν παρουσιάζεται στο κοινό, πρέπει να το “καλέσει”, να το κάνει να αντιδράσει σε αυτήν. Οι θεατές μπορούν να το μισήσουν ή να το αγαπήσουν - αλλά για μένα προσωπικά, όταν τους κάνεις να σταματήσουν, να το σκεφτούν και να διαμορφώσουν τη γνώμη τους, αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα.

Δεν υπάρχουν οδηγοί για το πώς να εκφραστεί κανείς. Στη σύγχρονη τέχνη έχουμε την ελευθερία (τόσο οι καλλιτέχνες όσο και οι θεατές) να ερμηνεύουμε. Δεν υπάρχουν πλέον αρχές, ένας "σωστός τρόπος" να απεικονίζονται τα πράγματα ή να κατανοούνται. Η τέχνη, ως λέξη, αλλάζει και πολιτισμικά διαφοροποιείται. Κι αυτό μας δίνει μοναδικές ευκαιρίες, αν κάνουμε τον κόπο να προσπαθήσουμε.

- Θα επέλεγες να προσεγγίσεις στα έργα σου θεματικές με βαρύνουσα σημασία σχετικά με την ιδιοσυγκρασία ενός λαού, για παράδειγμα με τη θρησκεία κ.ά.;

Πιστεύω πραγματικά στο ρόλο της τέχνης, στο ότι αντικατοπτρίζει και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ταυτίζονται, κριτικά και δημιουργικά, με έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Κάθε φορά που δημιουργείς, κάνεις μια δήλωση. Μπορεί ακόμη και να μην το συνειδητοποιείς στην αρχή, αλλά υπάρχει (πρέπει να υπάρχει) ένας λόγος. Υπάρχει κάτι μέσα σου που σε οδηγεί, που σε κάνει να νιώθεις: Αυτό είναι που θέλω να κάνω, αυτό που θεωρώ σημαντικό. Κατά τη γνώμη μου, η τέχνη είναι κοινωνικά συνδεδεμένη. Στα έργα μου μιλώ ως επί το πλείστον για τον άνθρωπο και την κατάστασή του στον μεταμοντέρνο κόσμο. Προσπαθώ να πιάσω τον μεταβαλλόμενο νεωτερισμό και τα χαρακτηριστικά του, αν και εξ ορισμού είναι σχεδόν αδύνατο - το μόνο που μπορώ να φανταστώ είναι ένα κομμάτι. Αυτό λοιπόν κυνηγάω: αναμνήσεις, συναισθήματα, στιγμές, τα σταυροδρόμια του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.

- Ποια στοιχεία της πολωνικής και της σύγχρονης ελληνικής χαρακτικής ταυτίζονται;

Δημιουργήσαμε την ανοιχτή πρόσκληση εντός της Ακαδημίας Καλών Τεχνών και Σχεδιασμού Eugeniusz Geppert στο Βρότσλαβ και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Αφήσαμε τους συμμετέχοντες να αποφασίσουν ποια εργασία θέλουν να υποβάλουν. Η ιδέα και η μορφή της έκθεσης αυτής είναι να αποτελεί ένα είδος προεπισκόπησης, που κατατέθηκε για έρευνα. Γι' αυτό δεν μπορώ ακόμα να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Είμαι βέβαιη ότι με όλα τα συνοδευτικά γεγονότα που σχεδιάσαμε, θα μπορέσουμε να απαντήσουμε πολύ σύντομα σε αυτή την ερώτηση με τους επισκέπτες της έκθεσης.

- Το διάστημα που βρίσκεσαι στην Ελλάδα έχεις εντοπίσει στοιχεία της που τα κρίνεις ως μοναδικά;

Ναι, πολλά. Αλλά αυτό που με εντυπωσιάζει περισσότερο είναι η αίσθηση ότι οι Ελληνες καλλιεργούν το συλλογικό πνεύμα. Εκτιμούν το χρόνο που περνούν μαζί περισσότερο από ό,τι κάνουμε στην Πολωνία. Και δεν είναι μόνο για τις διακοπές ή στις οικογενειακές συγκεντρώσεις, είναι επίσης στην καθημερινή ζωή.

- Με τι είδους σύμβολο, χρώμα, τεχνοτροπία θα αποτύπωνες τις ομοιότητες των ανθρώπων ανεξαρτήτως προέλευσης, χρώματος, φύλου κτλ.

Για να απεικονίσω τις ομοιότητες των ανθρώπων θα προτιμούσα να κάνω μια πλατφόρμα, πάνω στην οποία θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μαζί το έργο τέχνης... Μπορείς να μάθεις πολλά από τη συνεργατική εργασία, και τα αποτελέσματά της είναι πάντα εμπλουτισμένα και εκπληκτικά.

- Πώς βλέπεις την καθημερινότητα στην Καλαμάτα, σε σχέση με τις άλλες πόλεις όπου έχεις ζήσει;

Είναι διαφορετική. Η Καλαμάτα είναι η μικρότερη πόλη όπου έζησα για τόσο καιρό, αλλά έχει τη γοητεία της. Εχω την εντύπωση ότι είναι πιο ήρεμη. Και θυμάμαι ότι από την πρώτη μέρα έμεινα κατάπληκτη από το πώς μπορώ να είμαι κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας στη θάλασσα και στο βουνό.

- Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο σημείο της Καλαμάτας που αποτελεί πηγή έμπνευσης για σένα;

Οπως σας είπα προηγουμένως, στα έργα μου επικεντρώνομαι σε ανθρώπους, θραύσματα, αναμνήσεις - και εξαιτίας αυτού, ένα από τα αγαπημένα μου μέρη στην Καλαμάτα είναι να κάθομαι στο μπαλκόνι μου και απλά ν' ακούω τους θορύβους ενός μικρού καφενείου και ν' ανακαλύπτω τον συγκεκριμένο του ρυθμό. Το άλλο είναι να περιπλανιέμαι γύρω από τους δρόμους της για να νιώσω την πόλη, τον τρόπο με τον οποίο ζουν οι πολίτες και το οπτικό κομμάτι του.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν 43 έργα καθηγητών και φοιτητών των δύο σχολών, ενώ την Καλαμάτα θα επισκεφτούν και κάποιοι από τους καλλιτέχνες για να παραβρεθούν στα εγκαίνια που θα γίνουν στις 25 Απριλίου, και ώρα 8 μ.μ. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό κάθε μέρα 8 π.μ. -  2 μ.μ., 5-9 μ.μ. και το Σαββατοκύριακο 5-9 μ.μ., ενώ θα διοργανωθούν και παρουσιάσεις για σχολεία και το κοινό. Η είσοδος είναι ελεύθερη. Τα πρωινά ο χώρος θα είναι διαθέσιμος για τα σχολεία, όπου εκτός από την παρουσίαση των έργων, θα υπάρχει δυνατότητα παρουσίασης στους μαθητές της ιστορίας της χαρακτικής, των εργαλείων, βασικών τεχνικών και της τεχνικής της εκτύπωσης-linocut. Πιο συγκεκριμένα το πρόγραμμα έχει ως εξής: 23 Απριλίου 5 μ.μ. παρουσίαση βιβλιοδεσίας, 7 μ.μ.  παρουσίαση χαρακτικής. 25 Απριλίου 8 μ.μ. εγκαίνια. 28 Απριλίου 5.30 μ.μ. δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους. 30 Απριλίου 5 μ.μ. παρουσίαση βιβλιοδεσίας, 7 μ.μ. παρουσίαση χαρακτικής. 5 Μαΐου 7 μ.μ. ξενάγηση.