Η έκθεση, η οποία περιλαμβάνει και κάποιες επιλεγμένες αγιογραφίες και προσωπογραφίες, εγκαινιάστηκε την προηγούμενη Κυριακή το μεσημέρι, και τους παρευρισκόμενους ξενάγησε ο επιμελητής της, Τάκης Μαυρωτάς, με πηγαίο ενθουσιασμό και θετική διάθεση. Ο ίδιος ο Βασίλης Θεοχαράκης μίλησε στην “Ε” και τοποθετήθηκε πάνω σε πολλά καίρια ζητήματα, ενώ η ιστορικός τέχνης και διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα σχολίασε το πώς χειρίστηκαν οι δύο μεγάλοι ζωγράφοι το ελληνικό φως...

Στιγμιότυπό από τα εγκαίνια

Βασίλης Θεοχαράκης

- Η έκθεση στην οποία βρισκόμαστε φέρει στον τίτλο το όνομά σας, δίπλα στο όνομα του δασκάλου σας, Παπαλουκά. Πώς νιώθετε για αυτή τη συγκυρία;

Λίγοι μαθητές έχουν την ευκαιρία να βιώσουν κάτι τέτοιο. Το όνομα του δασκάλου μου είναι πρώτο, και μετά το δικό μου, δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Εγώ έπομαι. Ο Παπαλουκάς ήταν ένας άνθρωπος εξαιρετικός. Λιγομίλητος, σχεδόν δεν μίλαγε καθόλου, αλλά αγαπούσε και τη δουλειά του και τους ανθρώπους. Εγώ τον είχα ως πνευματικό μου πατέρα, κυριολεκτικά. Η πρόταση που μου έγινε από την Καλαμάτα, να συνεκθέσω μαζί του, με ευχαρίστησε πάρα πολύ. Εδωσα έργα που κυρίως αφορούν το Αγιο Ορος.

- Στην Καλαμάτα πόσα χρόνια είχατε να έρθετε;

Είχα έρθει πριν από 2-3 χρόνια για διακοπές. Ο δρόμος αυτός κοντά στην παραλία, η Ναυαρίνου, που είναι για περπάτημα, είναι μία από τις πιο ωραίες εντυπώσεις που μπορεί να αποκομίσει κανείς.

 - Η τέχνη ήταν για σας ένα καταφύγιο μέσα στον σκληρό κόσμο των επιχειρήσεων;

Το είπατε μόνη σας. Εγώ εκεί... ξεδίνω.

- Οταν ήσασταν με το δάσκαλο σας, πριν από πολλά χρόνια στο εργαστήρι μαζί, φανταζόσασταν ότι θα ερχόταν μια εποχή που θα μιλούσαμε για installations, για ηχητικά τοπία, για ζωντανές performances; 

Δύσκολα τα καταλαβαίνω, για να σας πω την αλήθεια. Μπορείτε να πείτε ότι είμαι παλαιολιθικός. Ε, δεν είμαι να πάρει η ευχή, αλλά δεν είναι και ζωγραφική αυτό! Γι’ αυτό λένε πια “εικαστικός”. Τι πάει να πει αυτό; Εγώ δεν κατανοώ τον όρο, είμαι ζωγράφος. Τι είναι “εικαστεύω”;

- Η τέχνη σήμερα μπορεί να εκφράσει τα όσα ζούμε; Τα καλά και τα κακά, ακόμα και τη φρίκη; 

Ακούστε να δείτε, η τέχνη είναι ανεξάρτητη από τα γενόμενα και τα εφήμερα. Εχει τον δικό της δρόμο. Πάντα επηρεάζεται, αλλά δεν εκφράζει τον σημερινό κόσμο. Εστω κι αν κάνεις μοντέρνα ζωγραφική, πρωτοποριακή, αβάντ γκαρντ.

Βασίλης και Μαρίνα Θεοχαράκη

- Σχέδιο, φόρμα, μορφή, ακρίβεια. Νιώθετε ασφαλής μέσα σε αυτό τον κόσμο που υπηρετείτε όλα αυτά τα χρόνια; 

Απολύτως. Ξέρετε, πιο πολύ χρόνο μου παίρνει να τα σχεδιάσω πρώτα τα έργα μου, παρά να τα χρωματίσω.

- Ποια είναι η επόμενη ημέρα για το Ιδρυμα Θεοχαράκη;

Η συνέχιση των αξιόλογων εκθέσεων, ελληνικών και ξένων. Είμαι ευχαριστημένος. Το Ιδρυμα είναι σχεδόν μιας δεκαετίας μόνο σε ηλικία, αλλά έχει γίνει πολύ αγαπητό από τον κόσμο. Ερχονται Αθηναίοι πολίτες, πολλά σχολεία, άνθρωποι από όλη τη χώρα.

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα

 - Μετά από αρκετό καιρό στην Καλαμάτα, για μία τόσο σημαντική έκθεση. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας;

Ηθελα πολύ να δω το Μέγαρο Χορού, το οποίο με εντυπωσίασε, όπως και η πόλη, η οποία είναι ωραία, καθαρή, πολιτισμένη... και χαίρομαι πολύ. Δεν την έχει αγγίξει η κρίση και είναι σημαντικό αυτό.

- Πώς σας φαίνεται η έκθεση που θα δει το κοινό της Καλαμάτας;

Είναι εξαιρετική γιατί παρουσιάζει το έργο ενός μεγάλου δασκάλου, του Σπύρου Παπαλουκά, και ενός από τους σπουδαιότερους μαθητές και συνεχιστές του, του Βασίλη Θεοχαράκη. Με αφετηρία το Αγιο Ορος, που και ο Παπαλουκάς αγάπησε πάρα πολύ, όπως και ο μαθητής του.

Ο κ. Θεοχαράκης είναι ο αυθεντικότερος μαθητής του Παπαλουκά και αυτός που πραγματικά κατανόησε πάρα πολύ το νόημα της τέχνης του, και το πνευματικό. Ο Παπαλουκάς διακρίνεται όχι μόνο γιατί είναι ένας σπουδαίος εικαστικός, αλλά γιατί η τέχνη του αποτελεί ένα σπουδαίο πνευματικό γεγονός. Είναι μια πνευματική κατάθεση στην ιστορία της ελληνικής ζωγραφικής. Νομίζω ότι αυτό το στοιχείο το βλέπουμε και στον συνεχιστή του.

Είναι μια πάρα πολύ όμορφη έκθεση και πιστεύω ότι ταιριάζει πολύ και στο χώρο. Θα τη χαρεί ο κόσμος, είναι μέσα στην άνοιξη, υπάρχουν πολλά έργα εμπνευσμένα από τη φύση.

- Το κομμάτι με τα έργα που απεικονίζουν τη φύση, είναι μια ένεση αισιοδοξίας στην πολύ γκρίζα εποχή μας;

Οπως το λέτε.

- Το θέμα είναι κλασικό. Αγιο Ορος, ναοί, φύση, τοπία. Κατά έναν τρόπο όμως, το αποτέλεσμα μοιάζει... προχωρημένο (αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή την έκφραση). 

Βέβαια, γιατί ο Παπαλουκάς ήταν ένας από τους ζωγράφους που ανανέωσαν την ελληνική ζωγραφική και τοπιογραφία. Είναι από τους μεταϊμπρεσιονιστές, με μια βαθιά κατανόηση του ότι η ζωγραφική δεν αναπαριστά πιστά τη φύση, αλλά δημιουργεί ένα παράλληλο ζωγραφικό γεγονός. Το οποίο έχει τους δικούς του εσωτερικούς νόμους - που δεν τους υποβάλλει πάντοτε η ομοιότητα με αυτό που βλέπεις, αλλά η εσωτερική λογική του έργου της τέχνης.

- Αρα ένας καλλιτέχνης μπορεί να θεωρείται κλασικός, αλλά στα μάτια κάποιων να είναι νεωτεριστής. 

Θα έλεγα και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό. Παρά όλες αυτές τις αφαιρέσεις, για τις οποίες μιλάμε, ο Παπαλουκάς κατανόησε πολύ το ελληνικό φως. Επειτα το μετέτρεψε –αφού αυτό δεν απεικονίζεται–, το μετέφρασε σε χρώμα. Αυτό ήθελε μεγάλη τέχνη για να επιτευχθεί: το φως της Ελλάδας, με την ιδιαίτερη πνευματικότητα, να το μεταφράσεις σε χρώμα. Αυτό το κατάφερε ο Παπαλουκάς και το συνεχίζει ο κ. Θεοχαράκης.

 Παναγιώτης Λαμπρινίδης – Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα

Σχετικά με την έκθεση που εγκαινιάστηκε την Κυριακή, ο Παναγιώτης Λαμπρινίδης, διευθυντής Εικαστικού Τομέα Δήμου Καλαμάτας, σχολίασε: «Το Αγιον Ορος ενέπνευσε και εμπνέει εκατοντάδες καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Το άσβεστο φως της Αθωνικής Πολιτείας στάθηκε πηγή δημιουργικής έκφρασης για κορυφαίους Ελληνες ζωγράφους. Ενδεικτικά στέκομαι με σεβασμό στο έργο των Φώτη Κόντογλου, Γιάννη Τσαρούχη, Γιώργου Σικελιώτη, Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη, Σπύρου Παπαλουκά και Βασίλη Θεοχαράκη, μεταξύ πολλών άλλων άξιων δημιουργών.

Η έκθεσή μας δίνει μια λαμπρή συνέχεια στο εικαστικό μας πρόγραμμα μετά τις πολυσυζητημένες μας εκθέσεις "Δασκαλάκης, Μαδένης, Ρόρρης", "Νέοι Χαράκτες: 2018-19", "Επιλογές" με έργα καθηγητών και σπουδαστών της ΑΣΚΤ, "Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης" και "Α. Τάσσος" μεταξύ των άλλων.

Εκφράζω τις ευχαριστίες μου προς το Ιδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη, για την άμεση ανταπόκριση του αιτήματός μας να πραγματοποιηθεί στο χώρο του υποβλητικού Μεγάρου Χορού Καλαμάτας η έκθεση, η οποία αντανακλά, όχι μόνο το βαθύ χριστιανικό της συναίσθημα, αλλά και την υψηλή ζωγραφική της έκφραση - αφού οι ζωγράφοι Παπαλουκάς και Θεοχαράκης, χωρίς δάνεια ή συσχετισμούς με το έργο άλλων ομοτέχνων τους, αποτύπωσαν την ασύλληπτη ομορφιά της Αθωνικής Πολιτείας.

Ολοι αυτοί οι σπουδαίοι πίνακες που εκτίθενται στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας φανερώνουν μια λαμπρή πτυχή από τη φυσιογνωμία του σύγχρονου πολιτισμού μας, που μας κάνει περήφανους, αφού οι δύο αυτοί ζωγράφοι κατάφεραν να αξιοποιήσουν με τον δυναμικότερο εκφραστικό τρόπο τον οραματικό τους κόσμο».