Ανάμεσα λοιπόν στις πολλές του ιδιότητες, του δρ. Νομικής, του πρ. βουλευτή και υπουργού, και του συγγραφέα του βιβλίου «Oταν γεννιέσαι τρεις φορές. Δωρεά οργάνων - δώρο ζωής», η τελευταία αποτέλεσε την αφορμή γι’ αυτή τη συνέντευξη.
Συνέντευξη στη Νικολέττα Κολυβάρη
Το βιβλίο, από τις εκδόσεις «Τόπος», θα παρουσιαστεί στην Καλαμάτα την ερχόμενη Τετάρτη, και ο συγγραφέας του το έγραψε για να αναδείξει τη σημασία της δωρεάς οργάνων για την προώθηση των μεταμοσχεύσεων που δίνουν υγεία, ευημερία και νέα ζωή σε ασθενείς τελικού σταδίου. Συμπυκνώνει σε αυτό μια στάση ζωής και ένα όραμα κοινωνικό, που βασίζεται στην αλληλεγγύη και στην ανθρωπιά. Ενας ύμνος στη ζωή και στον αγώνα, που παράλληλα προβάλλει την ανάγκη “η δωρεά οργάνων να γίνει βίωμα, συνείδηση και αυτονόητο χρέος για όλους μας”.
- Ζείτε χάρη σε δύο μεταμοσχεύσεις νεφρού, μία από τη μητέρα σας και μία από δότρια στη Γαλλία. Στο βιβλίο σας περιγράφετει αυτό τον αγώνα ζωής. Είναι λοιπόν μια προσωπική ιστορία γραμμένη σαν ένα ημερολόγιο;
Οχι, δεν είναι ένα βιβλίο για μια ατομική ιστορία, και ας μοιάζει με ατομικό ημερολόγιο. Είναι ένα βιβλίο βαθύτατα κοινωνικό και για αυτό επί της ουσίας πολιτικό, αφού το έγραψα για να αναδείξω τη σημασία της δωρεάς οργάνων για την προώθηση των μεταμοσχεύσεων που δίνουν υγεία, ευημερία και νέα ζωή σε ασθενείς τελικού σταδίου και την ανάγκη να υπάρχουν δημόσια συστήματα και πολιτικές υγείας που να μπορούν να υποστηρίξουν τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις. Για να τονίσω ότι η δωρεά οργάνων και ιστών δεν είναι απλώς ένα δώρο ζωής, μια ατομική πράξη ύψιστης ηθικής αξίας, που βοηθάει κάποιον πάσχοντα συνάνθρωπο να θεραπευθεί ή κάποιο ετοιμοθάνατο να ζήσει. Συμπυκνώνει μια στάση ζωής και ένα όραμα κοινωνικό, που βασίζεται στην αλληλεγγύη και στην ανθρωπιά. Παραπέμπει σε μια κοινωνία, όπου οι άνθρωποι δεν είναι απρόσωπες μονάδες που ανταγωνίζονται μεταξύ τους, ούτε απλά ατομικοί καταναλωτές, αλλά σκέφτονται και αγωνίζονται συλλογικά ως τμήμα ενός κοινωνικού συνόλου, που προσπαθεί από κοινού να κάνει τον κόσμο μας καλύτερο.
- Μέσα από την προσωπική σας εμπειρία, ως άνθρωπος αλλά και ως πολιτικός, πιστεύετε ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας υποστηρίζει τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις;
H Ελλάδα είναι στη δωρεά οργάνων στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης με 3,5 έως 6 αποβιώσαντες δότες οργάνων ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι τριπλάσιος, 14 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Περισσότεροι από 1.400 συνάνθρωποί μας, εγγεγραμμένοι στην εθνική λίστα αναμονής του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, περιμένουν κατά μέσο όρο 6-7 χρόνια για το πολυπόθητο μόσχευμα.
Η έλλειψη ενημέρωσης για το θέμα και εμπιστοσύνης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι βασικοί λόγοι δισταγμού ή ακόμα και άρνησης της δωρεάς οργάνων.
Οι μνημονιακές πολιτικές λιτότητας, που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, με τη μείωση της χρηματοδότησης των δημόσιων νοσοκομείων και την υποστελέχωσή τους, επέδρασαν σοβαρά στη στασιμότητα ή και μείωση των μεταμοσχεύσεων.
Χρειάζεται να εφαρμοστεί από το υπουργείο Υγείας μέσω του ΕΟΜ ένας νέος εθνικός σχεδιασμός της μεταμοσχευτικής πολιτικής, που θα λαμβάνει υπόψη τα επιτυχημένα διεθνή πρότυπα και την συσσωρευμένη ελληνική εμπειρία και θα διασφαλίζει:
- Ενίσχυση με την αναγκαία δημόσια χρηματοδότηση, κατάλληλο εξοπλισμό και ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των δημόσιων μεταμοσχευτικών κέντρων.
- Καλύτερη οργάνωση, ενίσχυση και ουσιαστικό έλεγχο των μονάδων εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), που αποτελούν την κύρια πηγή μοσχευμάτων. Στελέχωσή τους με το αναγκαίο και κατάλληλο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
- Ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου-κλειδί των τοπικών και κεντρικών συντονιστών μεταμοσχεύσεων.
- Προώθηση από το Δημόσιο και τους κοινωνικούς και επιστημονικούς φορείς μιας οργανωμένης, σοβαρής, πειστικής και συνεχούς καμπάνιας για την διάδοση της δωρεάς ανθρωπίνων οργάνων και ιστών για μεταμόσχευση. Σε κάθε κοινωνικό χώρο και με κάθε πρόσφορο μέσο ενημέρωσης, που πρέπει να αρχίζει από το βιβλίο της Βιολογίας του λυκείου.
- Το βιβλίο σας χαρακτηρίζεται από πολλούς σαν ένας ύμνος στη ζωή. Είναι αυτό που θέλει να αναδείξει; Την ανάγκη ο άνθρωπος να αγωνίζεται για το καλύτερο για τον ίδιο και το κοινωνικό σύνολο;
Προσπαθώ ν’ αναδείξω τι σημαίνει -ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες- να μην το βάζεις κάτω και να έχεις αγωνιστική στάση ζωής. Οχι για να έχουμε τη μία ή την άλλη πολιτική τοποθέτηση, αλλά για την ανάγκη κάθε στιγμή ο άνθρωπος να αγωνίζεται για κάτι καλύτερο, είτε για τον ίδιο, την ποιότητα ζωής του, την υγεία και τη ζωή του, είτε για το κοινωνικό σύνολο. Προσπαθώ να κάνω έναν ύμνο στη ζωή και στον αγώνα και παράλληλα να προβάλω την ανάγκη η δωρεά οργάνων να γίνει βίωμα, συνείδηση και αυτονόητο χρέος για όλους μας.
Επίσης, θέλω να μεταδώσω θάρρος, κουράγιο κι ελπίδα σ’ όσους και όσες βαδίζουν τον δύσβατο δρόμο της ασθένειας τελικού σταδίου ή και χρόνιων παθήσεων, που βάδισα κι εγώ, στις οικογένειες και στους φίλους τους. Να τους πω ότι η αισιοδοξία, το πείσμα να γίνουν καλά, η επιμονή και υπομονή, η αξιοπρέπεια και η αλληλεγγύη των άλλων, μαζί με τα επιτεύγματα της ιατρικής επιστήμης και το ανθρώπινο δυναμικό που την υπηρετεί, είναι απαραίτητα εφόδια στις αποσκευές τους. Οτι «όσο υπάρχει αγώνας, υπάρχει ζωή».
Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Το βιβλίο «Oταν γεννιέσαι τρεις φορές. Δωρεά οργάνων - δώρο ζωής», από τις εκδόσεις «Τόπος», θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Τετάρτη στις 7 μ.μ., στο αμφιθέατρο «Θεόδωρος Αγγελόπουλος» του Εργατικού Κέντρου Καλαμάτας, Αριστομένους 95. Μεταξύ των ομιλητών είναι και ο Μεσσήνιος Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), καθηγητής Παθολογίας - Γαστρεντερολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής της Πανεπιστημιακής Γαστρεντερολογικής Κλινικής Λαϊκού Νοσοκομείου.
Ο κ. Παπαθεοδωρίδης μίλησε στην “Ε” για τη βασική πηγή μοσχευμάτων στην Ελλάδα, αλλά και για την ανεπάρκεια του αριθμού των μεταμοσχεύσεων, που έχει ως αποτέλεσμα “η πλειονότητα των υποψήφιων για μεταμόσχευση ασθενών να παραμένει στη αιμοκάθαρση εφόσον πρόκειται για νεφροπαθείς ή να πεθαίνει εφόσον πρόκειται για υποψήφιους για μεταμόσχευση ήπατος, καρδιάς, πνευμόνων”.
- Ποια είναι η πηγή των μοσχευμάτων στη χώρα μας; Και πώς θα μπορούσε να ενισχυθεί η ιδέα της δωρεάς οργάνων και ιστών
Η βασική πηγή μοσχευμάτων στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, είναι οι ασθενείς που χάνουν τη ζωή τους με εγκεφαλικό θάνατο. Σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει δυνατότητα εύρεσης μοσχεύματος και από ζώντα δότη, κυρίως για μεταμόσχευση νεφρού και λιγότερο για μεταμόσχευση ήπατος (μεταμόσχευση ήπατος από ζώντα δότη δεν γίνεται προς το παρόν στην Ελλάδα). Συνεπώς, η δωρεά οργάνων, η οποία σήμερα είναι ανεπαρκής στη χώρα μας, μπορεί να ενισχυθεί μέσω της αύξησης του αριθμού των αναφερόμενων και τελικώς αξιοποιήσιμων περιπτώσεων εγκεφαλικού θανάτου. Η λύση προς αυτή την κατεύθυνση είναι σύνθετη και απαιτεί πολλαπλές και συντονισμένες ενέργειες από πλευράς Πολιτείας, συνεργαζόμενων φορέων, συλλόγων ασθενών, μέσων μαζικής ενημέρωσης, νοσοκομείων και κυρίως μονάδων εντατικής θεραπείας κλπ. Η προσπάθεια πρέπει να είναι συνεχής. Θέλω να πιστεύω ότι το 2020 θα γίνουν αρκετές ενέργειες που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης.
- Πόσα μεταμοσχευτικά κέντρα διαθέτουμε στην Ελλάδα; Επαρκούν ή αναγκάζονται ασθενείς να φεύγουν για το εξωτερικό;
Η Ελλάδα διαθέτει μεταμοσχευτικά κέντρα, που όμως λειτουργούν οριακά ή και υπολειτουργούν με βάση τη διεθνή πρακτική, λόγω του συνεχώς μειούμενου ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού τους. Πέρα από τα τμήματα/κλινικές που απαρτίζουν τα μεταμοσχευτικά κέντρα, η επιτυχία των μεταμοσχεύσεων στηρίζεται και στη σωστή λειτουργία πολλών άλλων τμημάτων/κλινικών των νοσοκομείων (ακτινολογικό, παθολογοανατομικό, αιμοδοσία, εργαστήρια κ.λπ.) που επίσης λειτουργούν οριακά. Προς το παρόν, το σύστημα αντεπεξέρχεται δεδομένου του περιορισμένου αριθμού μεταμοσχεύσεων. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι τι θα συμβεί εάν κατορθώσουμε να αυξήσουμε τον αριθμό των δοτών και τελικά των μεταμοσχεύσεων. Επομένως, το πρόβλημα της επάρκειας για τους υποψήφιους προς μεταμόσχευση ασθενείς στην Ελλάδα προς το παρόν αφορά κυρίως τον αριθμό των προσφερόμενων μοσχευμάτων, ενώ η πραγματική επάρκεια του συστήματος θα δοκιμασθεί σε περίπτωση αύξησης των μεταμοσχεύσεων.
Είναι γεγονός ότι αρκετοί ασθενείς αναζητούν ή διερωτώνται σχετικά με την αναζήτηση μοσχεύματος στο εξωτερικό. Αυτή είναι μία δύσκολη διαδικασία και οι πιθανότητες αποδοχής ενός ξένου ασθενούς σε μεταμοσχευτικό κέντρο δυτικής χώρας είναι περιορισμένη. Κυρίως γίνονται αποδεκτά πολύ επείγοντα ή ιδιαίτερα πολύπλοκα περιστατικά. Η ανεπάρκεια του αριθμού των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα έχει ως αποτέλεσμα η πλειονότητα των υποψήφιων για μεταμόσχευση ασθενών να παραμένει στη αιμοκάθαρση εφόσον πρόκειται για νεφροπαθείς ή να πεθαίνει εφόσον πρόκειται για υποψήφιους για μεταμόσχευση ήπατος, καρδιάς, πνευμόνων.
- Το μητρώο δωρητών το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή πριν από περίπου δύο χρόνια, συνέβαλε τελικά στο να ξεπεραστούν νομικά και άλλα κενά στη νομοθεσία; Ή "χάνονται" πολλά όργανα γιατί μπορεί να μην συναινέσουν κάποιοι συγγενείς;
Το Εθνικό Μητρώο Δωρεάς Οργάνων και Ιστών είναι μία προσπάθεια προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν αρκεί για να αυξηθεί η δωρεά οργάνων, ούτε όμως έχει κοινοποιηθεί επαρκώς. Να υπενθυμίσω ότι υπάρχει δυνατότητα κάποιος να εγγραφεί στο Μητρώο Δωρητών ή να εγγραφεί στο Μητρώο ως Αρνητής, όπως και να διαγραφεί από το Μητρώο Δωρητών εφόσον στο μέλλον αλλάξει γνώμη. Η εγγραφή μπορεί να γίνει είτε ηλεκτρονικά μέσα από την ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) είτε με γραπτή αίτηση που κατατίθεται στα γραφεία του ΕΟΜ είτε σε οποιοδήποτε ΚΕΠ. Εάν κάποιος έχει δηλώσει ο ίδιος ότι επιθυμεί να είναι δωρητής, πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ μικρή η πιθανότητα να μην υπάρξει και συναίνεση των συγγενών την κρίσιμη ώρα, η οποία δεν είναι σε αυτή την περίπτωση απόλυτα απαραίτητη, αλλά είναι πάντοτε επιθυμητή.
