Ο Μήτρος Κωτσάκης, αγωνιστής εναντίον της χούντας έχει φιλοξενηθεί στο παρελθόν στις σελίδες της «Ελευθερίας». Αυτή τη φορά όμως η φωνή του στο τηλέφωνο ακουγόταν οργισμένη. Ηταν Τρίτη 21η Απριλίου και οι θύμησες από τη φυλακή και τα βασανιστήρια τον είχαν επισκεφθεί.
Η οργή και ο θυμός του προήρχοντο από την προσβλητική, κατ’ αυτόν, πράξη εκσυγχρονισμού που τελέστηκε στα μπουντρούμια του ΕΑΤ - ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας. Αφορμή γι’ αυτό στάθηκε το δημοσίευμα της δημοσιογράφου Λίνας Αλεξίου, στην ιστοσελίδα Freedom της Ζωής Κωνσταντοπούλου, όπου κατακεραύνωνε την απόφαση των αρμοδίων να ανακαινίσουν και να εκσυγχρονίσουν το κολαστήριο όπου βασανίστηκαν εκατοντάδες αγωνιστές την περίοδο της χούντας. Σαφής και ουσιαστικός, δεν άφησε καμία παρερμηνεία γι’ αυτό το ζήτημα.
Κύριε Κωτσάκη, η κυρία Λίνα Αλεξίου στο κείμενό της με τίτλο «Το ΕΤΑ - ΕΣΑ δεν υπάρχει πια» σας αναφέρει μαζί με άλλους επτά βασανισθέντες της Δημοκρατικής Αμυνας. Συμφωνείτε μαζί της;
Μα και βέβαια συμφωνώ, γι’ αυτό είμαι και εξοργισμένος. Είναι δυνατόν ο χώρος που ο Θεοφιλογιαννάκος με τον Χατζησήση και τους άλλους βασανιστές της χούντας σταύρωναν τα νιάτα της πατρίδας μας, η πολιτεία σήμερα να τον διαμορφώνει με τέτοιο τρόπο, θαρρείς και η αξία του βρίσκεται στην αρχιτεκτονική των κτηρίων του; Στα κτήρια αυτά βασανίστηκαν και έφτυσαν αίμα οι αγωνιστές που αντιστάθηκαν ψυχή τε και σώματι στη δικτατορία, όταν η συντριπτική πλειονότητα του κόσμου παρακολουθούσε ποδόσφαιρο και χόρευε τσάμικο στις γιορτές της χούντας. Εκεί είχαν θαμμένο ζωντανό τον Παναγούλη, εκεί τελειώσανε τον Μουστακλή, εκεί μαρσάρανε τις μηχανές τους οι στρατονόμοι για να μην ακούγονται οι κραυγές μας από τη φάλαγγα. Ολα έπρεπε να μείνουν όπως ήταν με μια σεμνή συντήρηση των πέτρινων κτισμάτων και ουδεμία ανακαίνιση. Τα μουσεία που μιλούν από μόνα τους δεν τα εκσυγχρονίζεις. Δεν είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, είναι το ΕΑΤ - ΕΣΑ. Οι Γερμανοί το Αουσβιτς το άφησαν όπως ήταν. Μήπως τελικά θέλουν να χτίσουν και στη Μακρόνησο χώρους αναψυχής, ώστε να βλέπουν οι επισκέπτες πώς βασάνιζαν και εκτελούσαν οι απόγονοι των γερμανοτσολιάδων τον ανθό της νεολαίας μας;
Γιατί πιστεύετε ότι συνέβη αυτό και ποιο στόχο έχει;
Αναφέρομαι αποκλειστικά στο κράτος και τον εκσυγχρονισμό που αποφάσισε. Πιστεύω λοιπόν ότι η πρόθεση αυτών που σκέφτηκαν να διαμορφώσουν κατ’ αυτό τον τρόπο τα πέτρινα κτίσματα, επιθυμούν να ξεχαστεί η ιστορία και να περάσει ως ένα μουσειακό περιβάλλον με παρουσιάσεις βιβλίων, φωτογραφικές εκθέσεις και άλλα πολιτισμικά δρώμενα. Αυτό δεν είναι κακό. Κακό είναι οι τοίχοι σε τίποτε να μην θυμίζουν το παρελθόν. Να γκρεμίζεις το κλουβί που σε είχανε κλεισμένο. Αν θέλεις να ζωντανέψεις την ιστορία ενός τόπου άφησε να μιλήσουν οι σκιές απ’ τους θαλάμους και τα ουρλιαχτά από τα κάτεργα. Είναι δυνατόν αύριο να πας στο Παλαμήδι και να εκσυγχρονίσεις τη φυλακή του Κολοκοτρώνη; Εχει απόλυτο δίκιο η Λίνα Αλεξίου που έθιξε αυτό το θέμα, όταν λέει ότι η μετάλλαξη αυτού του τόπου μαρτυρίου σε χώρο ευχάριστο, καλλωπισμένο και κατάλληλο για επετειακές εκδηλώσεις την γέμισε οργή. Αλλά ο στόχος τους να αλλάξει αυτό το μακάβριο σκηνικό σε όμορφο και ειδυλλιακό περιβάλλον έγκειται στο γεγονός ότι λίγα μέτρα πιο πέρα βρίσκεται η Αμερικάνικη Πρεσβεία, η οποία τότε έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην εγκαθίδρυση της χούντας, και οι εδώ υπηρέτες δεν επιθυμούν να ενοχλούνται με άσχημες μνήμες τα αφεντικά τους. Αλλωστε το 1974 όταν επέστρεψαν οι πολιτικοί από το Παρίσι, όπου εκεί συμφώνησαν και το ξεπούλημα της Κύπρου όπως σας έχω ξαναπεί, είχαν συμφωνήσει και μια σειρά άλλων μελλοντικών συμβιβασμών. Ενας απ’ αυτούς ήταν και η λήθη του πρόσφατου παρελθόντος. Δυστυχώς οι περισσότεροι πολιτικοί κατέστησαν την πολιτική ως επάγγελμα. Γι’ αυτό τους βλέπετε να αλλάζουν κόμμα και απόψεις όπως οι ποδοσφαιριστές αλλάζουν φανέλα και ομάδα.
Το κείμενο της κυρίας Αλεξίου στο Freedom λέει και κάτι άλλο: Ατελείωτα μερόνυχτα ορθοστασίας, δίψας, αϋπνίας, “πιες το κατρουλιό σου αν διψάς ρε” και άλλα πολλά…
Ξέρεις τι είναι να είσαι οκλαδόν επί δύο σχεδόν εικοσιτετράωρα σε ένα όρθιo φέρετρο 0,50Χ0,60 εκατοστά; Να βασανίζεσαι καθημερινά με τον πιο βάρβαρο τρόπο; Να σε πηγαίνουν ετοιμοθάνατο στο νοσοκομείο και να ακούς το γιατρό να λέει στους βασανιστές σου, «ένα χαστούκι ακόμα αν του δώσετε πέθανε»; Να πίνεις τα κάτουρά σου, να σε ταπεινώνουν οι στρατονόμοι και να ακολουθεί η φάλαγγα; Εκεί μέσα φτύσαμε το γάλα της μάνας μας, αυτό τον ιερό χώρο βρήκαν για να αναμορφώσουν; Τις μνήμες μας, τα σημάδια μας, τις χαρακιές της καρδιάς μας, τα ουρλιαχτά των συντρόφων μας; Ποιοι νομίζουν ότι είναι και ξεπαστρεύουν με την ιστορία μας; Θεατρικές εκδηλώσεις μνήμης θα κάνουνε εκεί που μας ξεσκίσανε τις σάρκες απ’ το ξύλο και τα βασανιστήρια; Η ιστορία ενός τόπου είναι οι ψυχές του!
Λένε πως ο χρόνος γιατρεύει τα πάντα. Μετά από 53 χρόνια εσείς το πιστεύετε;
Οχι βέβαια! Μπορεί να απομακρύνεσαι από τη χρονική περίοδο που συνέβησαν τα γεγονότα, τα σημάδια και οι πληγές να καλύπτονται, αλλά ποτέ δεν σβήνουν και πάντα πονάνε. Αν σβήσουν ή ξεθωριάσουν οι μνήμες, σημαίνει ότι αυτό που έζησες ήταν μικρό και άνευ σημασίας.
Συνεπώς, ό,τι βιώνεις ανάλογα με το μέγεθος και την αξία του, αποθηκεύεται στο μυαλό σου.
Ακριβώς. Η ζωή καθορίζεται όχι μόνο από τους αγώνες σου και τις πράξεις σου, αλλά και πόσο τιμάς αυτά που έζησες. Υπάρχουν πολλοί που αγωνίστηκαν και στη συνέχεια πολέμησαν ενάντια σ’ αυτά που υπερασπίστηκαν κάποτε. Ουδέν πρόβλημα, δικαίωμά τους αναφαίρετο. Εγώ αριστερός έζησα, αριστερός θα πεθάνω. Πώς μπορώ να συμφωνήσω με αυτούς που την Αριστερά την εγκατέλειψαν όταν κυβέρνησαν ή με αυτούς που ταυτίστηκαν με την πολιτική του κάθε Αδωνη;
Πώς μπορούν οι δικές σας μνήμες και των άλλων αγωνιστών να αποτελέσουν ιστορική και πολιτική γνώση για τις νέες γενιές;
Πάντως, όχι παρουσιάζοντας τα κάτεργα των βασανιστηρίων ως μουσειακούς χώρους εκθεμάτων της Σχολής Καλών Τεχνών. Παίρνεις απ’ το χέρι τους μαθητές και τους μιλάς για την ιστορία σου χωρίς παρωπίδες. Τους δείχνεις τους αιματοβαμμένους τοίχους και τους διηγείσαι τι έγινε και γιατί. Τώρα τι θα τους δείξεις; Τα παρτέρια με τα λουλούδια; Φαντάσου, θα νομίζουν και δικαιολογημένα τα νέα παιδιά ότι πήγαν εκδρομή. Η ζωντανή ιστορία ενός τόπου χωρίς προβληματισμούς και συγκινησιακά ερεθίσματα, είναι απλώς μια κενή εξιστόρηση. Ο,τι σου μένει είναι εκείνο που σε άγγιξε. Για να διδαχθούν οι νέες γενιές από τις μνήμες μας, πρέπει εμείς να υπάρχουμε για να τις διηγηθούμε. Και δεν εννοώ να υπάρχουμε βιολογικά, αλλά ως ιστορικά αποτυπώματα μέσα από το χρόνο. Αν το ΕΑΤ - ΕΣΑ πάψει να αποτελεί αποτύπωμα του αντιδικτατορικού αγώνα, στο τέλος θα καταλήξει όπως πριν από χρόνια που στο Θωρηκτό «Αβέρωφ» κάποιο ζευγάρι έκανε τους γάμους του…
Σήμερα η παγκόσμια κοινότητα τελεί υπό καθεστώς καραντίνας. Η δική σας εκτίμηση;
Ολο αυτό που συμβαίνει, μυρίζει «βρομοδουλειά». Διάβασα και άκουσα ότι πέθανε ο Κινέζος οφθαλμίατρος, που δούλευε σε νοσοκομείο της Γουχάν και ήταν ο πρώτος που έκανε δημόσια δήλωση για τον ιό. Η αστυνομία τον είχε επιπλήξει και του ζητούσε να σταματήσει να διασπείρει ψευδείς ειδήσεις. Ηταν 34 χρονών και λίγες ημέρες μετά πέθανε από κορονοϊό. Εδώ κάποιο παιχνίδι παίζεται και κατά τη γνώμη μου είναι το εξής: Οταν βρέθηκε η πυρηνική ενέργεια εμείς δεν το ξέραμε. Επεσαν όμως οι βόμβες στην Ιαπωνία από τους Αμερικανούς και τότε πληροφορηθήκαμε τι σημαίνει ατομική βόμβα και ποιος διαφεντεύει τον πλανήτη. Στη συνέχεια, πυρηνικά όπλα απέκτησαν πολλές χώρες της οικουμένης, όπως η Ρωσία, η Αγγλία, η Γαλλία, το Πακιστάν, η Βόρειος Κορέα, η Ινδία, το Ισραήλ, ενδεχομένως και άλλες, εφόσον ο καπιταλισμός πουλούσε αυτό το προϊόν σαν να ήταν απορρυπαντικό. Οπότε τα νέα όπλα που δεν γνωρίζουμε αλλά απ’ ό,τι φαίνεται τα έχουν ήδη έτοιμα, είναι οι ιοί που παρασκευάζονται στα ιολογικά εργαστήρια. Αμφισβητείται μήπως η ύπαρξη ιολογικών εργαστηρίων; Την απάντηση τη δίνει η Γουχάν. Οταν όλα σχεδόν τα ισχυρά κράτη διαθέτουν πυρηνικές κεφαλές, τότε ουδείς είναι κυρίαρχος. Κι επειδή καπιταλισμός σημαίνει κέρδος με απάνθρωπο τρόπο, απαιτούνται νέοι τρόποι επιβολής και κυριαρχίας.
