Ο Δήμος και οι εκπρόσωποι της ΕΛΠΑ Μεσσήνης κατήρτισαν ήδη το πρόγραμμα των εορταστικών εκδηλώσεων και εφέτος μας υπόσχονται αληθινές εκπλήξεις. Ηδη παντού παρατηρείται ζωηρός εορτασμός, που αποβαίνει στην αρτιότατη οργάνωσιν της γιορτής, Μέσα σε καθαρώς ελληνικό πλαίσιο οργανώνονται οι ομάδες φουστανελλοφόρων, ντομινοφόρων, ομάδες με στολές Αμαλίας κ.λπ. που θα λάβουν μέρος στις εκδηλώσεις. Παράλληλα ετοιμάζει πλούσιο πρόγραμμα η Φιλαρμονική και Μαντολινάτα. Ετοιμάζεται ακόμη και ο Καρνάβαλος σε διάφορα άρματα καταστόλιστα που θα παρελάσουν. Προετοιμάζονται ακόμη ομάδες κοριτσιών που θα χορέψουν από τους ήχους της Φιλαρμονικής μας τους αθάνατους ελληνικούς χορούς μας. Ετοιμάσθηκε ήδη και ο περίφημος για το σπινθηροβόλο πνεύμα του, τη λεπτή αλλά και ολίγον καυστική, τσουχτερή όπως επιβάλλει το καρναβάλι, σάτιρα, λόγος που θα «εκφωνήση» από εξώστη της κεντρικής πλατείας, η «Καρνάβαλος».
Το πρόγραμμα της παμμεσσηνιακής αυτής γιορτής αρχίζει από το βράδυ της 19 Φεβρ. με τις περίφημες φωτιές που θα ανάψουν σ’ όλην την πόλι. Με χαρές και τραγούδια που συνεχίζονται όλη τη νύχτα. Μασκαρεμένοι και μη νέοι χορεύουν, πηδούν, τραγουδούν, ξεσηκώνουν με αφάνταστο κέφι και χωρίς τελειωμό. Η μαντολινάτα της Μεσσήνης θα κάμη αμέσως μετά τις φωτιές το γύρο της πόλεως παίζοντας τραγούδια για χορό. Δηλ. για Καλαματιανό και τσάμικο. Πίπιζες, ροκάδες, ταμπούρλα δίνουν και παίρνουν και ηχούν σε χαρούμενο και γιορταστικό τόνο.
Με το ξημέρωμα της Καθαρής Δευτέρας η πόλις εμφανίζεται με την γιορταστική της όψη. Σημαιοστολισμένη με μεγάλες και μικρές σημαίες, με λογής λογής φιγούρες και μασκαράδες σ’ επίκαιρα σημεία, δίδει την εντύπωση ότι κάτι το σοβαρό πρόκειται να γίνη. Κι έτσι είναι. Μετά από λίγη ώρα από διάφορα σημεία εξορμάνε με κατεύθυνσι την κεντρική πλατεία ομάδες νέων και νεάνιδων με φουστανέλλες, ντόμινα, στολές Αμαλίας κ.λπ. με επικεφαλής μικρές «ορχήστρες» από λαϊκά όργανα, που είναι πιο κατάλληλα για την ημέρα της ελληνικής λεβεντιάς, του κεφιού, του ξεφαντώματος. Παντού χαρά, γλέντι, ευθυμία. Η Φιλαρμονική περιφέρεται στην πόλι και καλεί τους «καθυστερημένους» να λάβουν μέρος στο ξεφάντωμα στην πλατεία, που είναι ήδη κατάμεστη από χιλιάδες των επισκεπτών, που έχουν έλθει από την Καλαμάτα, το εσωτερικό της Μεσσηνίας, ακόμη και από αυτήν την Αθήνα. Κατά το μεσημέρι θα αρχίση η παρέλασι που εφέτος θα είναι κάτι το καταπληκτικό. Τεράστια και ωραιότατα διακοσμημένα άρματα θα διασχίσουν τους δρόμους με επικεφαλής την Φιλαρμονική και κατεύθυνσιν την πλατείαν, αφού θα γίνη στάσις για να παίξη το ρόλο του ο ήρως της ημέρας, ο Καρνάβαλος, που θα εκφωνήση το «βαρυσήμαντο» λόγο του. Πρέπει να έχη κανείς αφάνταστα γερή καρδιά για να αντέξη και να μην «κλατάρη» από τα ασυγκράτητα γέλια που προκαλεί στους ακροατές του ο Καρνάβαλος.
Μετά το «λόγο» συνεχίζεται η παρέλασις. Και μετά το μεσημέρι θα γίνη η τελική παρέλασις της Φιλαρμονικής, φουστανελλοφόρων, Αμαλιών, ντομινοφόρων, μασκαράδων, αρμάτων, Μαντολινάτας, κ.λπ. προ της Ελλανοδίκου επιτροπής που θα απονείμη τα βραβεία στα καλύτερα οργανωμένα συγκροτήματα. Επακολουθούν χοροί και γλέντι στα διάφορα κέντρα της Μεσσήνης που διαρκούν μέχρι της πρωίας της Καθαρής Τρίτης για να μείνη αξέχαστη η γιορτή σ’ όσους θα έχουν την τύχη να την χαρούν.
Από της πρωίας εξ άλλου της Καθαρής Δευτέρας αρχίζει η λειτουργία της περίφημης «Κρεμάλας» σ’ ανάμνησι ιστορικού γεγονότος του 1821.
Με πρωτοβουλία της Ελληνικής Περιηγητικής Λέσχης οργανώνονται εκδρομές με πούλμαν από την Αθήνα κ.λπ. για τη Μεσσήνη. Ετσι παρουσιάζεται η ευκαιρία και στους απόδημους Μεσσηνίους των Αθηνών κ.λπ. να κατέβουν στη Μεσσήνη για να χαρούν και γιορτάσουν το Καρναβάλι τους».
Στην ανταπόκριση παρατηρούμε ότι μετά από πολλά χρόνια γίνεται μια νύξη για τη σχέση της κρεμάλας με "ιστορικό γεγονός του 1821".
Ακολουθεί το επίσημο πρόγραμμα από το οποίο προκύπτει ότι πλέον δεν γίνεται τίποτε αυθόρμητα και όλα ελέγχονται από την επιτροπή η οποία ορίζει και τους κανόνες καθώς αναγράφεται ότι «οι επιθυμούντες να μετάσχουν της παρελάσεως υποχρεούνται όπως συμμορφωθώσι με τας υποδείξεις της Επιτροπής» (222): «Απόκρηες στην Μεσσήνη
Κυριακή 19 Φεβρουαρίου
Εύθυμοι χοροί φουστανελλοφόρων, ντομινοφόρων, Αμαλιών κ.λπ. γύρω από τις φωτιές μέχρι πρωϊας.
Καθαρά Δευτέρα
Ωρα 10.30 π.μ. Μεγαλοπρεπής παρέλασις του καρνάβαλλου προπορευομένης της Φιλαρμονικής και πλασιουμένου δια διαφημιστικών αρμάτων, φουστανελλοφόρων, Αμαλιών κ.λπ. Εκφώνησις του πανηγυρικοσατυρικού λόγου της ημέρας από εξώστην της κεντρικής πλατείας 11/30.
Κατά την διάρκειαν της παρελάσεως θα γίνει πόλεμος σκοκολάτας-σιγαρέττων-παστελιών-οδοντοπαστών και άλλων χρήσιμων προϊόντων των κάτωθι βιομηχανιών: 1) Παστελοποιία Αφών Παπαδοπούλου, 2) Καπνοβιομηχανια Αφων Γ. Καρέλια, 3) Σοκολατοποιϊα "Λουμίδη", 4) Σοκολατοποιϊα "Ιον", 5) Καπνοβιομηχανία Κεράνη (Εθνος), 6) Οδοντόπασται και ξυριστικαί λεπίδες "Αστορ", 6) Γάλατα (Βλάχας)
Ωρα 3 μ.μ. Παρέλασις φουστανελλοφόρων, ντομινοφόρων, Αμαλιών, Καρναβάλου, διαφημιστικών αρμάτων, χιουμοριστικών και σατιρικών ομάδων κ.λπ. υπό τους ήχους της Φιλαρμονικής και λαϊκών οργάνων, ενώπιον της Ελλανοδίκου Επιτροπής προς βράβευσιν.
Ωρα 7.30 μ.μ. Καύσις φαντασμαγορικών πυροτεχνημάτων και εν συνεχεία χοροί εις τα διάφορα Κέντρα της πόλεως.
Καθ’ όλην δε την Καθαράν δευτέραν θα λειτουργή και η ιστορική κρεμάλα
Οι επιθυμούντες να μετάσουν της παρελάσεως υποχρεούνται όπως συμμορφωθώσι με τας υποδείξεις της Επιτροπής.
Ολοι στην Μεσσήνην
Δια να περάσετε ευχάριστα το "Καρναβάλι", να κρεμασθήτε και να γελάσετε μέχρι δακρύων
Η Οργανωτική Επιτροπή
Οργάνωσις Τμήματος Περιηγητικής».
Μια ακόμη αναγγελία για το χορό της Φιλαρμονικής (223): «Εις την Μεσσήνην δίδεται απόψε ο χορός της Φιλαρμονικής, ο οποίος κάθε χρόνο αποτελεί κοσμικόν γεγονός για την γείτονα και συγκεντρώνει πάντοτε τον καλύτερο κόσμο που θέλει να περάση μια ευχάριστη βραδυά με μουσική και χορό».
Το δημοσίευμα της εφημερίδας "Τα Νέα" εκθειάζει την επιτυχία των εκδηλώσεων στις οποίες φαίνεται ότι κυριαρχεί η συμμετοχή των εταιρειών με άρματα και προϊόντα (224): «Ανώτεραι πάσης προσδοκίας υπήρξαν οι εορταστικές εκδηλώσεις του Καρναβάλου εις την γείτονα. Η οργανωτική επιτροπή εκμεταλλευομένη την πατροπαράδοτη τοπική συνήθεια και μη φειδομένη κόπων αλλά και θυσιών κατώρθωσε να παρουσιάση μια χαρούμενη γιορτή που ικανοποίησε τις χιλιάδες των ξένων που επεσκέφθησαν χθες την Μεσσήνη. Φαίνεται λοιπόν ότι ο πειθαρχημένος εορτασμός του Καρνάβαλου καθιερώθηκε στη γείτονα. Η επιτυχία της γιορτής ανήκει στο τμήμα της Περιηγητικής Λέσχης Μεσσήνης που είχε την ευθύνη της οργανώσεως, στο Δήμαρχο κ. Κούτσικα που παρέσχε αμέριστη την υποστήριξί του και στους επαγγελματοβιοτέχνες της πόλεως.
Ετσι η Μεσσήνη απέκτησε εκτός από το περίφημο πανηγύρι της, μια ακόμη εκδήλωσι δική της, το... Φεστιβάλ του γέλιου, τον Καρνάβαλο.
Από την Κυριακή το βράδυ άρχισαν οι γιορτές με χορούς φουστανελλοφόρων γύρω από τεράστιες φωτιές, γι ανα φθάσουν στο αποκορύφωμά τους την Καθαροδευτέρα.
Την 11 π.μ. εισήλθε στο χώρο της κεντρικής πλατείας ο Καρνάβαλος προπορευομένης της Φιλαρμονικής του Δήμου και φουστανελλοφόρων οι οποίοι χόρευαν καθ’ οδόν τον ιδιότυπο πηδηχτό βακχικό χορό τους, συνοδεία λαϊκών οργάνων.
Το επιβλητικό άρμα του καρναβάλου ηκολούθη, αμέσως καλλιτεχνικότατο άρμα της εις Ζευγολατιό Μεσσηνιακής βιομηχανίας παστελιών Παπαδοπούλου που μοίρασε πράγματι χιλιάδες τεμαχίων εκλεκτών προϊόντων της για διαφημιστικούς σκοπούς.
Εις την βιοτεχνίαν αυτήν αλλά και στις ξένες- ήταν η μοναδική Μεσσηνιακή - που συνέβαλε δια της εμφανίσεως άρματος στην επιτυχία της εκδηλώσεως σε μια Μεσσηνιακή πόλη, αξίζει κάθε έπαινος.
Μετά το άρμα της βιομηχανίας Παπαδοπούλου ηκολούθη το αυτοκίνητο της ενταύθα αντιπροσωπείας σιγαρέττων Κεράνη (Παπαχρίστου) που μοίρασε πακετάκια "Αρωμα" και "Εθνος". Το επόμενο άρμα ήταν ένα τεράστιο βαρέλι με μερικούς πιστούς της ρετσίνας που έπιναν εν πορεία τα ποτηράκια τους. Ηκολούθη το καλλιτεχνικόν άρμα της βιομηχανίας καφέδων Λουμίδη "Παπαγάλος", των κλωστών "Πεταλούδας" και της "Αστορ" που έσπερνε... στα κεφάλια του κόσμου οδοντόπαστα, της σοκολατοβιομηχανίας "Ιον" που έβαλε σε πειρασμό τον κόσμο με της αρτύσιμες σοκολάτες που σκόρπισε κι’ ύστερα ένα καλλιτεχνικό άρμα της Χορωδίας και Μανδολινάτας Μεσσήνης, με τμήμα γλεντοκόπων του έξοχου αυτού καλλιτεχνικού σωματείου.
Φυσικά οι κάτοικοι της γείτονος με την πλούσια χιουμοριστική διάθεσι δεν παρέλειψαν να παρουσιάσουν και τον περίφημο "Μαχαραγιά" τους με τα χανουμάκια, τους τσιφτετέλικους χορούς τους και τον... ναργιλέ τους.
Η παρέλασις των αρμάτων έκλεινε με χαρακτηριστικόν άρμα των αγροτών και των πατατοπαραγωγών Μεσσήνης ενώ την ουρά της κατείχον και πάλι ομάδες ντομινοφόρων.
Περί την 11.30 ο Καρνάβαλος ανήλθεν εις εξώστην της Κεντρικής Πλατείας από όπου έψαλε τον... αναβαλόμενον εις τους πάντας και τα πάντα.
Την 3.30 απογευματινήν εις την Κεντρικήν Πλατείαν ήρχισαν λαϊκοί χοροί και ενώπιον της ελλανιδίκου επιτροπής αποτελούμενης εκ του Δημάρχου Μεσσήνης κ. Κούτσικα, του Διοικητού του ΚΕΝΚ, του Δ/ντου του 107 στρατολογικού γραφείου, του Προέδρου της Περιηγητικής και Επαγγελματοβιοτεχνών Μεσσήνης κ. Κ. Διαμαντάκου, του εφόρου κ.λπ., δευτέρα παρέλασις των αρμάτων και βράβευσις. Την εσπέρα εκάη πληθώρα πυροτεχνημάτων και η πόλις έλαβε όψιν φαντασμαγορικήν.
Αξίζει να σημειωθή ότι οι κάτοικοι της γείτονος τόσον δια του σατιρικού λόγου του καρναβάλου όσον και δια παραστατικών αρμάτων, βρήκαν την ευκαιρία να εκφράσουν μεταξύ αστείου και σοβαρού την πικρία τους, έναντι ωρισμένων αρχών και οργανισμών.
Ζ.»
Στο ίδιο κλίμα κινείται και το ρεπορτάζ της εφημερίδας "Σημαία" (225): «Με εντελώς ανοιξιάτικον καιρό η Μεσσήνη εώρτασε την καθιερωμένη πια γιορτή της Καθαράς Δευτέρας, το σ’ όλη τη Μεσσηνία γνωστό Νησιώτικο καρναβάλι που αυτήν τη φορά συνεκέντρωσε περισσότερον κόσμο, επεκράτησε μεγαλυτέρα τάξις από άλλοτε και προ πάντων διεπιστώθη μια διάχυτος απόφασις τόσο των οργανωτών όσον και των κατοίκων ν’ αναδειχθή η γιορτή αυτή σε μεγαλύτερο πολιτιστικό επίπεδο και ν’ αποτελέση μια καλή ευκαιρία δημιουργίας τουριστικής κινήσεως. Για όλα αυτά που επιτεύχθησαν χάρις στο αμέριστο ενδιαφέρον και την κατανόησι την οποία επέδειξεν η Δημοτική αρχή με επικεφαλής τον Δήμαρχον κ. Κούτσικα και τις μεγάλες και κοπιώδεις προσπάθειες του τμήματος της Περιηγητικής Λέσχης είναι όλοι άξιοι συγχαρητηρίων.
Ο εορτασμος άρχισε την Κυριακή το βράδυ όταν μετά την αποκρηάτικη ευωχία όλος ο κόσμος ξεχύθηκε στις πατροπαράδοτες αποκρηάτικες φωτιές που είχαν αναφθή σε κάθε γειτονιά και γύρω από τις οποίες άνδρες, γυναίκες και παιδιά χόρευσαν μέχρι τις πρωινές ώρες με συνεχείς σπονδές στο Βάκχο.
Το πρωί της Κυριακής άρχισε ο καθ’ αυτό εορτασμός με τις μασκαράτες και τις ομάδες των φουστανελλοφόρων και των ντυμένων με λαϊκές στολές γυναικών που με την συνοδεία λαϊκών οργάνων εχόρευσαν σ’ όλους τους δρόμους και τις πλατείες της πόλεως. Στις 11 έγινε η θριαμβευτική παρέλασις του καρναβάλου ο οποίος επί κεφαλής φάλλαγγος διαφημιστικών και σατυρικών αρμάτων παρήλασε από το κέντρο της πόλεως, Προηγείτο η Φιλαρμονική της γείτονος και εν συνεχεία ο Καρνάβαλος ακολουθούμενος από το ωραιότατα διακοσμημένο άρμα της Βιομηχανίας Παστελιών Ζευγολατειού Παπαδοπούλου, τους διαφημιστικού αυτοκινήτου της αντιπροσωπείας Καπνοβιομηχανίας Κεράνη, ενός άρματος με ένα τεράστιο βαρέλι που υπεσημείωνε την ανάγκη καταναλώσεως του Μεσσηνιακού κρασιού, του διαφημιστικού άρματος της Βιομηχανίας Καφέ Λουμίδη, της Βιομηχανίας κλωστών "Πεταλούδα", της εταιρείας ξυριστικών λεπίδων "Αστορ", της Σοκολατοβιομηχανίας "ΙΟΝ", άρματα της Μανδολινάτας Μεσσήνης με μικρούς εκτελεστάς εκτελούντας διάφορα μουσικά κομμάτια. Η όλη πομπή έκλεινε με ομάδες ντομινοφόρων.
Ο Καρνάβαλος από εξώστου έψαλε τον... αναβαλλόμενον σε ντόπιους και ξένους και ο πρωινός εορτασμός έληξε μέσα σ’ ένα πρωτοφανές κέφι και ξεφάντωμα.
Ο απογευματινός εορτασμός περιελέμβανε παρέλασιν της καρναβαλικής πομπής κατά την ιδίαν τάξιν προς της επιτροπής κρίσεως δια την χορήγησιν των βραβείων. Κατά το διάστημα αυτό ο συνωστισμός υπερέβη κάθε προηγούμενο και το κέφι ντόπιων και ξένων έφθασε στο κατακόρυφο.
Τόσο κατά την πρωινή όσο και την απογευματινή παρέλασι τα διαφημιστικά άρματα έρριψαν χιλιάδες τεμάχια των διαφημιζομένων προϊόντων στα πλήθη των εορταστών. Η Καπνοβιομηχανία Κεράνη έρριψε χιλιάδες διαφημιστικά πακετάκια των πέντε σιγαρέτων "Εθνος" και "Αρωμα", η Παστελοβιομηχανία Παπαδοπούλου παστέλι σε χιλιάδες κομμάτια, η "Αστορ" οδοντόπαστες κ.λπ., η Βιομηχανία Λουμίδη σοκολάτες κ.λπ.
Ο θαυμάσιος αυτός εορτασμός έληξε με την καύσιν του Καρναβάλου και με ωραιότατα πυροτεχνήματα».
Εκτενής και ενθουσιώδης η περιγραφή που έκανε ο Χρήστος Αλειφέρης (226) στα "Μεσσηνιακά Νέα" (227): «Το Τμήμα της Περιηγητικής Λέσχης Μεσσήνης πρόσθεσε στο ενεργητικό του μια ακόμη επιτυχία. Εδωσε για δεύτερη χρονιά επίσης στον προγραμματισμό, οργάνωση και εκτέλεση των γιορτών του Καρναβαλιού στην πόλη μας και πήρε άριστα.
Αυτή θα ήταν η απάντηση εάν έβλεπε κανείς τους 25.000 περίπου επισκέπτες που ήλθαν στη Μεσσήνη γλέντησαν σ’ ένα πολιτισμένο περιβάλλον κι έφυγαν ευχαριστημένοι.
Οι γιορτές του καρναβαλιού άρχισαν από την Κυριακή το μεσημέρι, 50 ομάδες φουστανελλοφόρων και Αμαλιών με ισάριθμες ζυγιές λαϊκών οργάνων, αφού χόρευαν στην πλατεία, σκορπίσθηκαν στην πόλη και χορεύοντας εκάλεσαν σε συναγερμό όλους τους κατοίκους, για να λάβουν μέρος στον ολονύχτιο χορό, γύρω από τις γιγάντιες φωτιές, που σε κάθε σταυροδρόμι, λαμπαδιασμένες από νωρίς εφώτιζαν παράξενα τα ξεφαντώματα.
Η Καθαρά Δευτέρα ξημέρωσε και το γλέντι αδιάκοπο συνεχιζόταν.
Λίγο πριν το μεσημέρι η μεγάλη σαν αεροδρόμιο, πλατεία της Μεσσήνης, ήταν κυριολεκτικά γεμάτη από τις χιλιάδες των ντόπιων και ξένων επισκεπτών, που περίμεναν την παρέλαση. Σε λίγο πέρασε η Φιλαρμονική παίζοντας αποκριάτικα εμβατήρια και σκορπώντας τη χαρά. Σε λίγο φάνηκε ο Καρνάβαλος επάνω σ’ ένα τεράστιο καμιόνι περιστοιχιζόμενος από τ’ αλλόκοτα μασκαρεμένο επιτελείο του, πίσω του 12 άρματα πετούσαν σοκολάτες, ξυραφάκια, παστέλια Ζευγολατειού, τσιγάρα και από ένα τεράστιο βαρέλι κερνούσαν τον κόσμο ρετσίνα ντόπια σε χάρτινα κύπελλα.
Ολη αυτή η εξωφρενική συνοδεία έκανε το γύρο της Αγοράς, και ο Καρνάβαλος ανέβηκε στο μπαλκόνι του Κατσή και από εκεί εσατύριζε από τους πολιτικούς μέχρι το Δήμαρχο, και από το Δημοτικό Συμβούλιο μέχρι την… κουτσή Μαρία - εν μέσω δε αλαλαγμού είπε στο δήμαρχο, που περιμένοντας τις οριστικές πινακίδες των οδών, έχει γράψει με λουλάκι προσωρινά τα ονόματα στους δρόμους.
- Μάζεψε ο Δήμαρχος τους οπλαρχηγούς κι ονόμασε τους δρόμους, κι άφησε ξεβούλωτους όλους τους υπονόμους.
- Σήκω μωρέ Νικηταρά και κοίταξε λιγάκι να ειδείς που σε γεμίσανε στους τοίχους με λουλάκι.
- Και συ Κολοκοτρώνη μου να θέσεις ορισμό, οι σύμβουλοι να βραβευθούν από τον τουρισμό.
- Αλείφτε με λουλάκι τον Πάνο τον ελαιοχρωματιστή που τα έγραψε, με τ’ όμορφο μουστάκι».
(221) "Μεσσηνιακά Νέα" 9/2/1961
(222) "Θάρρος" 17/2/1961, "Τα Νέα" 18/2/1961, "Σημαία" 19/2/1961
(223) "Τα Νέα" 18/2/1961
(224) "Τα Νέα" 21/2/1961
(225) "Σημαία" 22/2/1961
(226) Ο Χρήστος Αλειφέρης γεννήθηκε στη Μεσσήνη το 1913 και φοίτησε στην Εμπορική Σχολή Καλαμάτας. Διορίστηκε το 1937 στην Τράπεζα Ελλάδος και υπήρξε ερασιτέχνης φωτογράφος με συμμετοχή σε πλήθος εκθέσεων. Ενα μεγάλο μέρος του αρχείου έχει παραχωρηθεί από συγγενείς του στα ΓΑΚ Μεσσηνίας και σε αυτό υπάρχουν πολλές φωτογραφίες της Μεσσήνης. Διετέλεσε πρώτος πρόεδρος της Περιηγητικής Λέσχης στην Καλαμάτα.
(227) "Μεσσηνιακά Νέα" 28/2/1961
