Αισθητή με τον καλύτερο τρόπο έχει κάνει την παρουσία της στην πόλη της Καλαμάτας τον τελευταίο καιρό η Μαρίζα Νταϊφά και το εργαστήρι της “Γουτού Γουπατού Project”. Εκεί δημιουργεί υφασμάτινα, χρηστικά αντικείμενα, κοστούμια, φιγούρες, και ταυτόχρονα ετοιμάζει μαθήματα ραπτικής για άτομα με αναπηρίες, εκπαιδευτικές παραστάσεις για παιδιά. αλλά και διασκεδαστικές δραστηριότητες για ενήλικους.
- Αρχικά πώς… συστήνεστε, μέσα από τόσες πολλές ιδιότητες; Αρχαιολόγος; Ιστορικός; Ενδυματολόγος; Κουκλοπαίκτρια; Χειροτέχνης;
Ολα τα παραπάνω μαζί, μια ολόκληρη διαδρομή ζωής! Ας ξετυλίξουμε το νήμα από το τελευταίο μου εγχείρημα: το εργαστήριο. Ενας χώρος στο κέντρο της Καλαμάτας που ξεκίνησε με την προοπτική να γίνει ένας χώρος εκπαίδευσης για νέους με νοητική υστέρηση. Η απρόσμενη συνθήκη της πανδημίας ανέτρεψε πολλά σχέδια, κατά συνέπεια για λόγους επιβίωσης του εγχειρήματος αφιερώνω το μέγιστο του χρόνου μου στο κατασκευαστικό κομμάτι της δημιουργίας υφασμάτινων χρηστικών ειδών ή δώρων φτιαγμένων “με καρδιά”.
Ο άλλος σημαντικός άξονας δράσης του εργαστηρίου είναι οι παρουσιάσεις αρχαιολογικών χώρων μέσα από το κουκλοθέατρο. Ηδη υπάρχουν ολοκληρωμένες δύο παραστάσεις χάρτινου θεάτρου: “Το όνειρο του Λυσίμαχου” για το ανάκτορο του Νέστορα και “Τα πολύχρωμα τέρατα και ο χρωματοϊός” για την πρωτόγνωρη συνθήκη της πανδημίας. Και οι δύο απευθύνονται σε μαθητές κυρίως της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Εντωμεταξύ, ετοιμάζεται η τρίτη που αναφέρεται στα προϊστορικά χρόνια, με σκηνικό το Σπήλαιο του Διρού.
- Εχετε πλέον μια βάση για όλες αυτές τις δραστηριότητες σας.
Ναι, και νιώθω ευγνώμων για αυτό. Εχω δύο μικρά παιδιά σε τάξεις του δημοτικού και ήμουν εκτός επαγγελματικού στερεώματος για αρκετά χρόνια, οπότε έπρεπε να “επινοήσω” κάτι πρακτικό, μέσα από όλες τις σπουδές και τα ενδιαφέροντά μου. Ενα εγχείρημα στο οποίο να ενυπάρχει ιστορία - αρχαιολογία, ενδυματολογία, ειδική αγωγή, εκπαίδευση ενηλίκων.
- Αρα δίνετε και ένα μήνυμα στις γυναίκες που έχουν μείνει αρκετά χρόνια στο σπίτι, ξαναβγαίνοντας στην αγορά εργασίας.
Το μήνυμα έχει διττό χαρακτήρα, νομίζω. Από τη μια υπάρχει το πρακτικό κομμάτι στήνοντας μια ατομική επιχείρηση – εδώ και ένα χρόνο απέκτησα τα πρώτα μου ένσημα. Είμαι 40 χρονών και όλα αυτά τα χρόνια οι δουλειές που είχα κάνει ήταν πάντα ανασφάλιστες. Βέβαια η συγκυρία στάθηκε περίεργη, καθώς τον πρώτο μήνα λειτουργίας του εργαστηρίου κλείσαμε λόγω Covid! Από την άλλη, το θεωρητικό κομμάτι της υλοποίησης ενός ονείρου με όνομα “Γουτού Γουπατού Project” είναι για μένα πολύ σημαντικό, γιατί συνδέεται με τον αγώνα για την αποδοχή της διαφορετικότητας – ή με το πώς από τη διαφορετικότητα μπορούμε να αντλήσουμε δύναμη. Και εγώ νιώθω πως αντλώ δύναμη από όλη αυτή την προσπάθεια.
- Είναι και στη μόδα τώρα τα χειροποίητα. Είναι μια ωραία τάση της μόδας.
Ναι, πάει πραγματικά καλά. Υπάρχει πολύς κόσμος που στηρίζει, και αυτό είναι πολύ συγκινητικό. Πάντα βέβαια υπάρχει και μια μερίδα κόσμου που δεν αντιλαμβάνεται πόσο κόπο, χρόνο και ψυχή χρειάζεται το χειροποίητο. Για πρώτη φορά συνειδητοποιώ με τρόμο την “αλλοτρίωση” που όλοι λίγο πολύ έχουμε υποστεί στο να επιδιώκουμε μια γρήγορη, φτηνή και απρόσωπη κατανάλωση. Αλλά αυτό μάλλον ανοίγει μια μεγάλη κουβέντα.
- Από πού ξεκινά το ταξίδι της ζωής σας;
Εχω γεννηθεί και μεγαλώσει στην Αθήνα, με καταγωγή από τον Γερολιμένα της Μάνης, γενέτειρα του πατέρα μου. Σπούδασα στο Ρέθυμνο, στη συνέχεια έζησα για κάποια χρόνια στο Τορίνο. Βρέθηκα στο Βόλο με τον σύντροφό μου, ενώ τελικά “προσγειωθήκαμε” στην πόλη της Καλαμάτας. Είμαστε πλέον 11 χρόνια εδώ, γνήσιοι Καλαματιανοί!
- Οταν βελτιωθεί η κατάσταση με την πανδημία, πώς σκέφτεστε να προχωρήσετε το θέμα του εργαστηρίου με τα άτομα με ειδικές ανάγκες;
Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε με την προοπτική να βρίσκεται σε συνεργασία με φορείς, αλλά αυτό μέχρι τώρα δεν έχει προχωρήσει. Αυτά τα πράγματα κανονικά έπρεπε να είναι πιο οργανωμένα και συντονισμένα από δημόσιες δομές, όμως τελικά μετά λύπης μας βλέπουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά. Στο Τορίνο όσο ζούσα, δούλευα ως συνοδός σε νέους ή μεγάλης ηλικίας ανθρώπους οι οποίοι είχαν κάποια ιδιαιτερότητα.
- Ησασταν υπάλληλος της κάθε οικογένειας ή του κράτους;
Δούλευα για μη κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ). Καλύπτονταν όλα τα έξοδα για να υπάρχει δυνατότητα μετακίνησης των ανθρώπων σε μουσεία, κολυμβητήρια, θέατρα. Ηταν, πιστεύω, πολύ βοηθητικό – τόσο για τους ίδιους όσο και για την κοινωνία. Οι άνθρωποι δραστηριοποιούνταν, είχαν παρουσία έξω από τα σπίτια τους. Εξαιρετικό, τόσο σαν ιδέα όσο και σαν πράξη. Αντε, και στα δικά μας!
- Για τη χώρα μας ακούγεται σαν ταινία...
Φαντάζει ακόμη ασύλληπτο, αλλά ας ελπίσουμε όχι για πολύ. Φυσικά και στην πόλη μας υπάρχει μεγάλη ανάγκη. Εδώ και 3 χρόνια περίπου υπάρχει μια δράση -δυστυχώς πάλι βασισμένη στην ιδιωτική πρωτοβουλία- ο “Κήπος της Λυσούς”, μια προσπάθεια εκπαίδευσης νέων με νοητική στέρηση πάνω στη βιολογική γεωργία. Εκεί πρόσφερα εθελοντικά για κάποιο καιρό το χρόνο μου, ενώ “μου προσφέρθηκε” η γνωριμία με τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους. Όλους τους συμμετέχοντες ενήλικους – κάποιοι πολύ λειτουργικοί, με ενδιαφέροντα, που θα μπορούσαν να εκπαιδευτούν για να γίνει πραγματικότητα το όνειρο της ημιαυτόνομης διαβίωσης. Ετσι, σκοπός και του εργαστηρίου μου είναι να μπορέσουν ένας-δύο άνθρωποι κάθε φορά να εκπαιδευτούν στον τομέα της ραπτικής και της χειροτεχνίας και να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν τις κατεκτημένες δεξιότητες ως επάγγελμα. Ηδη υπάρχει μια κοπέλα που θα έρθει για εκπαίδευση, και σε δεύτερο χρόνο μέσω προγραμμάτων του ΟΑΕΔ θα γίνει η πρόσληψη. Εχουν δρομολογηθεί κάποια πράγματα σε αυτόν τον τομέα, απλά λόγω της καραντίνας δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα.
- Εχετε κάνει αρκετά βήματα όμως.
Ναι, έχω κάνει κάποια βήματα, ακόμη και για δικτύωση με το πρόγραμμα Erasmus, αλλά επειδή έχω καταλήξει να είμαι μόνη μου σε αυτή την προσπάθεια, δεν είναι καθόλου εύκολο. Είναι όλα μια πρωτόγνωρη εμπειρία.
- Ασχολείστε και με τα καλλιτεχνικά εδώ στο νομό…
Είχα την ευτυχία να γνωρίσω μέσα από τις δράσεις της την Πειραματική Σκηνή Καλαμάτας. Αμέσως με συνεπήρε το όραμα του Συλλόγου και βρέθηκα στον ερασιτεχνικό θίασο του κουκλοθέατρου, στην Κουκλοπαρέα της Πειραματικής Σκηνής. Παράλληλα, μέσα στα χρόνια παρακολούθησα ποικίλα εργαστήρια που δίδασκε η πρόεδρος Λέττα Πετρουλάκη. Σε δεύτερη φάση συνεργάστηκα για την κατασκευή και επιμέλεια των κοστουμιών σε παραστάσεις της θεατρικής ομάδας των εφήβων. Συμμετέχω στο Σύλλογο της Πειραματικής, που απαρτίζεται από μια πολύ δυνατή ομάδα ανθρώπων μάχιμων και δραστήριων, και αυτό με έχει στηρίξει σε πολλαπλά επίπεδα. Τα τελευταία χρόνια συμμετέχω στην οργανωτική επιτροπή του Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου.
- Είχατε συνεργασία και με το Ωδείο Καλαμάτας, στο Φεστιβάλ Αφήγησης Παραμυθιού.
Αρχικά συμμετείχα σε έναν κύκλο σεμιναρίων για το λαϊκό παραμύθι, με την εξαιρετική αφηγήτρια Λίλη Λαμπρέλλη. Τότε με πρωτοβουλία της Λίλλυς Τριαντάρη και της Χριστίνας Δίμιζα φτιάχτηκε ένας κύκλος ανθρώπων που αγαπούν το παραμύθι και δυνητικά θέλουν να αφηγηθούν. Γενικά, νιώθω τυχερή γιατί πραγματοποιούνται πολλά και ενδιαφέροντα δρώμενα στην πόλη μας, που ανοίγουν παράθυρα στη σκέψη και συνομιλούν με την ψυχή. Τα λαϊκά παραμύθια, το θέατρο, το κουκλοθέατρο, με συγκινούν πραγματικά.
- Μιλήστε μας για το “Θέατρο από χαρτί”.
Το “Θέατρο από χαρτί” μού έγινε έμμονη ιδέα από τη στιγμή που είδα τις παραστάσεις της μουσειοπαιδαγωγού Φαίης Τσίτου, χάρη στην Πειραματική, όταν ήρθε ως προσκεκλημένη στο 2ο και μετά στο 3ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου. Πρόκειται για ένα πολύ μικρό θέατρο σαν μινιατούρα, ξύλινο (μπορεί να γίνει και από χαρτί), το οποίο έχει ράγες και οι φιγούρες, είτε χάρτινες είτε από χαρτοπολτό, κινούνται μέσα σε αυτές. Είναι όπως φαντάζεστε αρκετά στατικό, με πολύ μικρές φιγούρες, και απευθύνεται σε μικρό κοινό, 20 ατόμων. Ομως, ακριβώς αυτή η μικρή οθόνη αποτελεί για μένα μια πρόκληση. Τα παιδιά πλέον είναι -υπερβολικά μάλλον- εξοικειωμένα με τη μικρή οθόνη και το να βλέπουν μια μίνι θεατρική παράσταση τόσο διαφορετική μέσα σε αυτήν... έχω δει πραγματικά να τα συνεπαίρνει.
- Το κείμενο;
Το όλο project έχει τίτλο “Μαθαίνοντας την Ιστορία Αλλιώς”. Αρχική σκέψη ήταν να γράψω ιστορίες απλές, σαν σύντομες αφηγήσεις, όπου να αναδύονται στοιχεία αλλά και έννοιες σημαντικές για την κάθε εποχή. Πληροφορίες που “ντυμένες” με εικόνες, μουσική και κούκλες είναι πιο εύκολο να κατανοηθούν και να συγκρατηθούν από τους μαθητές, ειδικά αυτούς με μαθησιακές δυσκολίες. Σε κάθε ιστορία επιλέγεται και ένας αρχαιολογικός χώρος για να ορίσει τον τόπο.
“Το όνειρο του Λυσίμαχου” είναι βασισμένο στα Μυκηναϊκά χρόνια και συγκεκριμένα στο Ανάκτορο του Νέστορα. Με άξονα την Ιστορία της Γ΄ δημοτικού και της Α΄ γυμνασίου απευθύνεται κυρίως σε μαθητές δημοτικού μέχρι και τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου. Στην ιστορία, ο Λυσίμαχος, ένα παιδί του σήμερα, συνομιλεί με το Χαρίσιο, έναν δούλο του τότε. Ο σουρεαλιστικός διάλογος γίνεται ένα πρόσφορο, διασκεδαστικό έδαφος να λύσουν οι μαθητές απορίες τους σχετικά με την κοινωνική διάρθρωση της εποχής (ύπαρξη των δούλων, θέση των γυναικών), αλλά και να εξοικειωθούν με έννοιες ξένες προς τη σημερινή εποχή - όπως το ανταλλακτικό εμπόριο. Οι παρουσιάσεις έχω επιλέξει να είναι σύντομες, διάρκειας 30 λεπτών το μέγιστο, για να μην κουράζουν τα παιδιά. Μετά την παράσταση ακολουθεί συζήτηση με τους μαθητές. Το ιδανικό είναι να έπεται και εκπαιδευτική επίσκεψη στον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο.
- Μιλήσατε πριν όμως για 2 έτοιμες παραστάσεις…
Υπάρχει μόλις τελειωμένη και μια δεύτερη παράσταση “Τα πολύχρωμα τέρατα και ο χρωματοϊός”, η οποία θα παρουσιαστεί επίσημα στο 5ο Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου αυτόν τον Οκτώβρη. Η παράσταση βγήκε ως μια ανάγκη αποσυμπίεσης από την οδυνηρή κατάσταση της καραντίνας που χρειάστηκε να βιώσουμε, αλλά και ως μια δημιουργική προσπάθεια να αναζητηθούν λύσεις και νοήματα. Μεταφερόμαστε στο φωτεινό χωριό όπου ζουν χαρούμενα τα πολύχρωμα τέρατα. Ξαφνικά, κανείς δεν ξέρει πώς, κανείς δεν ξέρει γιατί, τα πολύχρωμα τέρατα αρχίζουν να χάνουν το χρώμα τους… τα χτυπάει ο χρωματοϊός… Τότε ένα τέρας εμφανίζεται και θέλει να εξουσιάσει. Τι θα απογίνουν τα πολύχρωμα τέρατα; Θα καταφέρουν να αντιδράσουν στο φόβο που αρχίζει να τα κυριεύει όλα; Για να δούμε μπας και πάρουμε κι εμείς παραδείγματα.
- Εχετε πολλές εμπνεύσεις από τα παιδιά γενικότερα. Ακούγεστε αισιόδοξη, να θέλετε να βλέπετε την όμορφη μεριά της ζωής.
Ολα όσα έχω ξεκινήσει να κάνω είναι χάρη στην οικογένειά μου, αλλά και για χάρη της. Είναι πολύ σημαντικό που έγινε το πρώτο βήμα, βγήκα από το σπίτι και έρχομαι στο χώρο μου που είναι πάρα πολύ όμορφος, γεμάτος πολύχρωμα υφάσματα και φρέσκες ιδέες. Είμαι πολύ ευχαριστημένη γενικά και από την πόλη και από τις εμπειρίες μου εδώ, αλλά κυρίως από τους ανθρώπους που έχω σχετιστεί και με στηρίζουν. Να είμαστε υγιείς... και αυτό θα περάσει... όπως λέει κι ένα αγαπημένο μου παραμύθι.
Το εργαστήριο “Γουτού Γουπατού Project” βρίσκεται στην οδό Αγίου Νικολάου 5. Πηγή έμπνευσης του ονόματος είναι το ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η φράση “Γουτού Γουπατού” έρχεται από την ιδιόμορφη γλώσσα που μιλάει ο ήρωάς του, Μανώλης (το Ταπόι), ένας νέος με νοητική υστέρηση και κινητική αναπηρία στη δεξιά πλευρά του σώματός του.
