Τρίτη, 09 Απριλίου 2013 14:08

O Νίκος Σιδέρης στην "Ε": "Οι μεγάλοι πρέπει να γνωρίζουν τι μπορεί να σηκώσει ένα παιδί"

Γράφτηκε από την
O Νίκος Σιδέρης στην "Ε": "Οι μεγάλοι πρέπει να γνωρίζουν τι μπορεί να σηκώσει ένα παιδί"

Τα παιδιά επηρεάζονται από την κρίση όσο κι αν οι μεγάλοι νομίζουμε πως... δεν καταλαβαίνουν, γι' αυτό είναι απαραίτητο να μάθει για το τι συμβαίνει στο περιβάλλον του. Ο γνωστός ψυχίατρος-ψυχαναλυτής και συγγραφέας Νίκος Σιδέρης δίνει σαφείς οδηγίες στους μεγάλους για το πώς μπορούν να χειριστούν την πληροφόρηση των παιδιών! "Μιλώ για την κρίση με το παιδί" έχει τίτλο το καινούργιο του βιβλίο που το ονομάζει "Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται" και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Η κρίση είναι για όλους, μεγάλους και μικρούς, δοκιμασία. Υλική και ψυχική. Ιδιαίτερα μέσα στην καταιγίδα, το παιδί περιμένει από τους μεγάλους να του παράσχουν ασπίδα και χάρτη. Προστασία και προσανατολισμό. Ομπρέλα και λόγια. Να σταθούν πλάι του και να μιλήσουν μαζί του. 
Ποιος είναι ο σκοπός αυτής της συνομιλίας; Πότε θα μιλήσει ο μεγάλος στο παιδί για την κρίση; Τι θα του πει; Και, το σπουδαιότερο, πώς θα του μιλήσει;

 

-Κατ' αρχάς γιατί είναι απαραίτητο να μιλήσουμε σε ένα παιδί για την κρίση;

«Το παιδί βιώνει και αναπαριστά την εμπειρία και την πραγματικότητα φιλτραρισμένη από τον τρόπο που τις ζουν, τις αναπαριστούν και του μιλούν γι' αυτές οι μεγάλοι (κυρίως γονείς και παιδαγωγοί). Οποτε δεν επαρκούν τα διανοητικά του εργαλεία και η υποστήριξή τους από τους μεγάλους, θα συμπληρώσει τα κενά με φαντασίες και πάθη. Δηλαδή, μάλλον θα χαθεί, ως προς την τόσο απειλητική περιρρέουσα κρίση, σε αγωνίες και σε αυταπάτες, που θα υπονομεύουν τις ισορροπίες του, ψυχικές και πρακτικές. Γι' αυτό οι μεγάλοι έχουν χρέος να το εξοπλίσουν ψυχολογικά».

 

-Μιλάμε για οποιαδήποτε κρίση αντιμετωπίζει η οικογένεια ή η κοινωνία; Δηλαδή ψυχολογική ή οικονομική κρίση;

«Μιλάμε για την παρούσα κρίση, που είναι καθολική και αποσαθρώνει τόσο τις υλικές συνθήκες βίου όσο και τις ψυχολογικές υποδομές και ισορροπίες μικρών και μεγάλων».

 

- Από ποια ηλικία το παιδί είναι έτοιμο να μάθει;

«Από τη στιγμή που κατοικεί επαρκώς στον λόγο και έχει το ίδιο εσωτερικεύσει στο ψυχικό του σύμπαν ιστορίες για καλούς-κακούς, δοκιμασίες-προσπάθειες, παθήματα-λύτρωση. Δηλαδή, όταν ήδη διαθέτει δικές του εσωτερικές αναφορές και αφηγήσεις για τη σκληρότητα, ανισότητα και αδικία του κόσμου όπου ζούμε».

 

-Χρησιμοποιούμε ειδικούς όρους - τρόπους να του εξηγήσουμε;

«Κάθε τρόπος είναι καλός, υπό δύο προϋποθέσεις: Πρώτο, ο μεγάλος να μπορεί ν' ακούει το παιδί και να συντονίζεται σε διάλογο μαζί του, αποφεύγοντας τη "διδακτική εκπομπή" χωρίς ν' ακούει. Δεύτερο, ο μεγάλος να είναι πολύ κοντά στο παιδί. Δηλαδή, να γνωρίζει τον κόσμο του παιδιού με το οποίο συνομιλεί : Τις αναφορές του, τις ιστορίες που κατοικούν μέσα του, τα παιχνίδια που προτιμά, τους ήρωες που θαυμάζει κλπ. Και, όλως ιδιαιτέρως, τις γλώσσες που μιλά και με τις οποίες το παιδί πλαισιώνει την εμπειρία του και αναπαριστά τον κόσμο, τόσο ρεαλιστικά όσο και με όρους παιχνιδιού και φαντασίας.

Ωστόσο, ακριβώς επειδή στο σύμπαν του παιδιού δεσπόζουν η φαντασία και τα πάθη, οποιοδήποτε "ψυχρό" λογικό επιχείρημα ή πειστήριο κινδυνεύει να πάει χαμένο, αν δεν μιλήσει στη φαντασία και στο συναίσθημα του παιδιού. Γι' αυτό, ο πιο διεισδυτικός και γόνιμος τρόπος είναι να μιλάμε στο παιδί με ιστορίες: Δηλαδή, αξιοποιώντας τις ιστορίες που ήδη υπάρχουν στην ψυχή του, αλλά και οδηγώντας το στην κατασκευή δικών του ιστοριών, με τεχνικές σαν αυτές που εκθέτω στο βιβλίο μου ή όποιες άλλες».

 

- Πρέπει να μιλούν μόνο οι γονείς ή και οι εκπαιδευτικοί στα παιδιά για την κρίση;

«Κάθε μεγάλος μπορεί να κληθεί από το παιδί να συνομιλήσουν για την κρίση. Προφανώς, γονείς και εκπαιδευτικοί είναι, λόγω περιστάσεων, προνομιακοί υποψήφιοι συνομιλητές, όχι όμως και οι μόνοι. Για να μπορούν ωστόσο οι μεγάλοι να μιλήσουν με σαφήνεια, νηφαλιότητα, την κατάλληλη στιγμή και με κατάλληλο τρόπο στο παιδί, οφείλουν να έχουν πρώτα οι ίδιοι μια επαρκώς ρεαλιστική ιδέα για την κρίση και για το τι απαιτείται προκειμένου να αντεπεξέλθουν στη δοκιμασία. Γι' αυτό και μεγάλο μέρος του βιβλίου μου αναλύει διεξοδικά, με ισχυρές επιστημονικές έννοιες και όχι με κραυγές, στεναγμούς, κατάρες, αφορισμούς, και τρομοκρατικά σλόγκαν, τους ψυχολογικούς μηχανισμούς της κρίσης προς χρήση των μεγάλων. Αξίζει να τονίσουμε ότι οι εν λόγω μηχανισμοί παράγουν όχι απλώς παραλογισμό και τρόμο, αλλά, ακόμη βαθύτερα, εμπλοκή και αδρανοποίηση της σκέψης μαζί με απόγνωση. Που οδηγούν τους ανθρώπους σ' αυτή τη χαρακτηριστική στάση που κυριαρχεί: Να μοιάζουν "τρελαμένοι" και μουδιασμένοι. Είναι δε τέτοια η ακρότατη ψυχική πίεση που ασκούν αυτοί οι μηχανισμοί, ώστε μόνο μια ακόμη φορά έχουμε δει να λειτουργούν στην ελληνική ιστορία: Στην εποχή του εμφυλίου πολέμου».

 

-Τελικά, τα παιδιά πάντα κατανοούν περισσότερα απ' όσο νομίζουμε και είναι και πιο "ανθεκτικά" απ' όσο πιστεύουμε;

«Τα παιδιά έχουν μεγάλες απορίες και δίψα να μάθουν. Κατανοούν όσα κατανοούν σε κάθε ηλικία και περίσταση και αντέχουν πολλά, εφόσον οι μεγάλοι τα πλαισιώνουν στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους. Γι' αυτό, είναι απόλυτος νόμος: Οι μεγάλοι πρέπει να γνωρίζουν τι μπορεί να σηκώσει ένα παιδί».

 


NEWSLETTER