Σε ένα Κέντρο Διά Βίου Μάθησης, σε σεμινάρια που υλοποιούνταν για γυναίκες που είχαν κακοποιηθεί, γνώρισε και την ηρωίδα του νέου της βιβλίου «Θαμμένα λόγια» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Bell».
Είναι η ιστορία μιας γυναίκας που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της απομονωμένη από όλους και όλα. «Ηθελε να πει την ιστορία, ήταν έτοιμη να την πει και ήθελε και να την δει γραμμένη», λέει η Μεσσήνια συγγραφέας.
Σημαντικό μέρος του βιβλίου γράφτηκε στο φιλόξενο Σπίτι της Λογοτεχνίας στην Πάρο που πραγματικά προσφέρεται για συγγραφή. “Δεν είναι μόνο η όμορφη τοποθεσία αλλά και η αίσθηση ότι φιλοξενείσαι με συγκεκριμένο σκοπό, η επαφή με τους άλλους συγγραφείς, οι συζητήσεις που γίνονται, η ατμόσφαιρα που σε ωθεί στη δημιουργία” αναφέρει η Ερικα Αθανασίου και προσθέτει: “Μακάρι η Μεσσηνία να δημιουργούσε κάποιον ανάλογο χώρο. Ο τόπος διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις. Η χώρα χρειάζεται χώρους δημιουργίας πολιτισμού, η κάθε πόλη τους χρειάζεται".
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ Ερικα Αθανασίου: ''Ο κόσμος της λογοτεχνίας είναι εξίσου συναρπαστικός με τις ιστορίες που γεννιούνται από αυτήν''.
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
- Ερικα, έχεις εκδώσει οκτώ βιβλία κι έχεις συμμετάσχει με διηγήματά σου σε συλλογικές εκδόσεις. Τι τροφοδοτεί την έμπνευσή σου;
Μερικές φορές είναι κάτι που σκέφτεσαι πολύ καιρό και έρχεται η στιγμή που ωριμάζει η ιδέα για να γραφτεί, άλλες φορές, ειδικά στα διηγήματα, αρκεί να σου δώσει κάποιος το θέμα και αναδύεται κάτι που έχεις δει, κάτι που σε έχει εντυπωσιάσει και ταιριάζει με το θέμα αυτό.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν άπειρα ενδιαφέροντα πράγματα που αξίζει να γραφτούν, λόγια που έχεις ακούσει και θα σου άρεσε να τα δεις γραμμένα, χαρακτηριστικά φίλων και γνωστών που θα ήθελες να χρησιμοποιήσεις για να συνθέσεις έναν χαρακτήρα, κάτι που σε εντυπωσίασε. Η έμπνευση δεν λείπει. Ο χρόνος για να μετουσιωθεί η έμπνευση σε μια ενδιαφέρουσα ιστορία λείπει.
- Τα "Θαμμένα λόγια" είναι ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα. Ποιος ήταν ο κύριος λόγος που έγραψες αυτό το βιβλίο;
Νιώθω ότι είναι ένα βιβλίο που μου επιβλήθηκε να γραφτεί, με την καλή έννοια. Υπήρχε μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία και η γυναίκα που την έζησε, ήθελε να μιλήσει για αυτήν, ήθελε να μου την εμπιστευτεί. Αυτό από τη μια είναι κολακευτικό, από την άλλη νιώθεις την υποχρέωση να την γράψεις και έχεις το άγχος να την δεις να εκδίδεται και να βγαίνει στο φως. Είναι διαφορετικό όταν η ιστορία είναι κατά βάση μυθοπλασία και διαφορετικό όταν βασίζεται σε πραγματική ιστορία.
- "Κάποιες ιστορίες είναι δύσκολο να ειπωθούν. Μέχρι να γίνει η αρχή", αναφέρει το οπισθόφυλλο. Αλήθεια, πώς ήταν η επαφή με την ηρωίδα της παρούσας ιστορίας; Ήταν ανοιχτή στην επικοινωνία μαζί σου, ή χρειάστηκε να δουλέψεις για να αναπτύξεις μια σχέση;
Ήθελε να πει την ιστορία, ήταν έτοιμη να την πει και ήθελε και να την δει γραμμένη. Επίσης πρόκειται για έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα άνθρωπο και η σχέση μας ήταν φιλική. Το μυθιστόρημα, γιατί μπορεί να βασίζεται σε πραγματική ιστορία αλλά πρόκειται για μυθιστόρημα, διαμορφώθηκε μέσα από συζητήσεις. Δεν υπήρξε ψηφιακή καταγραφή, μόνο σποραδικές σημειώσεις. Και η αίσθηση που σου άφηνε η κουβέντα. Πιστεύω πραγματικά ότι θα μπορούσε να γράψει μόνη της την ιστορία αλλά δεν ένιωθε τη δύναμη να το κάνει. Της είχαν ήδη κλέψει τα ημερολόγια που κρατούσε, δεν είχε έναν χώρο δικό της που θα μπορούσε να δημιουργήσει. Θεωρώ ότι αν είχε αυτόν τον χώρο, αν είχε την ηρεμία, θα έγραφε η ίδια την ιστορία της και θα ήταν εξαιρετική, αν και αρκετά διαφορετική από τη δική μου.
- Έχεις θίξει ένα πολύ σημαντικό και δυστυχώς ακόμα επίκαιρο θέμα, την κακοποίηση των γυναικών. Πιστεύεις πως οι γυναίκες σιωπούν μπροστά στη θυματοποίησή τους επειδή φοβούνται τον περίγυρο; 'Η συμβαίνει λόγω των παιδιών τους;
Την ηρωίδα μου την γνώρισα σε ένα πρόγραμμα διά βίου μάθησης, στο οποία δίδασκα, όπου οι συμμετέχουσες ήταν γυναίκες που είχαν κακοποιηθεί. Μέχρι τότε δεν πίστευα ότι το πρόβλημα είναι τόσο έντονο στην εποχή μας. Δεν μπορούσα να κατανοήσω πώς γυναίκες όμορφες, έξυπνες, δυναμικές, μπορούσαν να βρεθούν σε αυτή την κατάσταση. Τελικά κατάλαβα ότι είναι πολύ εύκολο, ειδικά όταν υπάρχουν παιδιά. Οι γυναίκες είναι έτοιμες να θυσιαστούν για τα παιδιά τους, έστω κι αν αυτά τελικά μπορεί να προτιμάνε τον πατέρα τους. Νομίζω το αναφέρω και στο βιβλίο ότι από τα πρώτα πράγματα που με ρώτησαν όταν μπήκα στην τάξη για μάθημα ήταν αν έχω παιδιά. Όταν απάντησα «όχι», μια απάντηση που προξενεί συχνά βλέμματα οίκτου, αυτές ομόφωνα μου είπαν «Μπράβο! Είσαι τυχερή!»
- Ποια πιστεύεις πως είναι η κατάλληλη ηλικία για να ενημερωθούν τα παιδιά σχετικά με την κακοποίηση;
Το κακό είναι ότι τα παιδιά μπορεί να μάθουν από πολύ μικρά για την κακοποίηση γιατί τη βιώνουν στο σπίτι τους. Καλό είναι λοιπόν να ξέρουν και τι είναι αυτό, να μην νομίζουν ότι πρόκειται για κάτι φυσιολογικό. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να κρύβουμε από τα παιδιά τα άσχημα του κόσμου, ώστε αν βρεθούν αντιμέτωπα να μπορέσουν να τα αναγνωρίσουν. Και να τα καταγγείλουν και να αντισταθούν.
- Σημαντικό μέρος του βιβλίου "Θαμμένα λόγια" γράφτηκε στο φιλόξενο Σπίτι της Λογοτεχνίας στην Πάρο. Είναι, κατά τη γνώμη σου, εφικτή η δημιουργία ενός αντίστοιχου καταφυγίου ηρεμίας στη Μεσσηνία, ώστε να φιλοξενούνται εκεί συγγραφείς, καλλιτέχνες και άλλοι λόγιοι;
Τέτοιοι χώροι υπάρχου σε πολλά μέρη αλλά στην Ελλάδα τους καταργούμε. Το Σπίτι της Λογοτεχνίας στην Πάρο, πραγματικά προσφέρεται για συγγραφή. Δεν είναι μόνο η όμορφη τοποθεσία, είναι η αίσθηση ότι φιλοξενείσαι με συγκεκριμένο σκοπό, η επαφή με τους άλλους συγγραφείς, οι συζητήσεις που γίνονται, η ατμόσφαιρα που σε ωθεί στη δημιουργία. Υπάρχει ένα Σπίτι Λογοτεχνίας στη Ρόδο που μαθαίνω ότι είναι ουσιαστικά εγκαταλελειμμένο. Από το Σπίτι στην Πάρο, ουσιαστικά αποκλείονται πλέον οι συγγραφείς τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς ο Δήμος προτιμάει να το διαθέτει για άλλους σκοπούς, παρότι ως κληροδότημα έχει δοθεί για να φιλοξενούνται συγγραφείς. Ένα από τα πιο όμορφα σπίτια Λογοτεχνίας το είχα δει στην Ορντού, στη Μαύρη Θάλασσα στην Τουρκία. Ένα σπίτι που από ότι άκουσα δεν παρέχεται πλέον σε συγγραφείς με το νέο καθεστώς που επικρατεί στην Τουρκία. Έχουμε κάτι κοινό με την Τουρκία, καταργούμε τα σπίτια λογοτεχνίας.
Μακάρι η Μεσσηνία να έκανε τη διαφορά και να δημιουργούσε κάποιον ανάλογο χώρο. Ο τόπος διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις. Ουσιαστικά οι συγγραφείς έχουν μείνει «άστεγοι». Η χώρα χρειάζεται χώρους δημιουργίας πολιτισμού, η κάθε πόλη τους χρειάζεται. Συγγραφείς και καλλιτέχνες εντάσσουν στο έργο τους, στοιχεία από την πόλη στην οποία δημιούργησαν, τη διαφημίζουν. Δεν έρχονται μόνο Έλληνες συγγραφείς αλλά από όλο τον κόσμο. Ακόμα και εμπορικά να το δει κανείς, πρόκειται για μια οικονομική διαφήμιση του τόπου. Αν ήμουν υπουργός τουρισμού δεν θα κόμπαζα για τους αστυνομικούς που βρίσκονται στις πύλες της χώρας αλλά για τους χώρους που μπορεί να δημιουργήσει κανείς πολιτισμό στη χώρα.
- Υπήρξε κάποιο σημείο στην πλοκή ή κάποιος χαρακτήρας που σου έφερε δυσκολία στη συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Το συγκεκριμένο βιβλίο βγήκε πολύ εύκολα διότι η βασική ιστορία υπήρχε. Και το τέλος ήρθε μόνο του, σαν να ήταν το μόνο πιθανό τέλος για την ιστορία.
- Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι σε κάποιο από τα βιβλία σου, τι θα ήταν αυτό;
Με κάθε βιβλίο ωριμάζεις, οι εμπειρίες σε αλλάζουν. Ίσως αν ξανάγραφα κάποιο από τα βιβλία να το έγραφα διαφορετικά. Το τέλος όμως μου αρέσει σε όλα, η πηγή έμπνευσης για το καθένα παραμένει, οπότε μάλλον δεν θα άλλαζα τίποτα. Βέβαια αποφεύγω να ξαναδιαβάσω τα βιβλία μου όταν εκδίδονται. Ίσως για να μην σκεφτώ ότι θα ήθελα να έχω γράψει κάτι διαφορετικά. Είναι όπως όταν έχει αγοράσει κάτι χωρίς δυνατότητα να το επιστρέψεις. Δεν κοιτάς άλλες βιτρίνες μήπως βρεις κάτι καλύτερο.
- Το άλλο έργο, για το οποίο ήθελα να σε ρωτήσω, είναι το "Σάμος μια μέρα". Περί τίνος πρόκειται;
Λοιπόν κάποτε θα ήθελα να με καλέσει κάποιος φορέας να γράψω κάτι για την Καλαμάτα. Το έχω κάνει εν μέρει, γράφοντας ένα διήγημα για τη συλλογή «Μάνη Νουάρ», που επιμελήθηκε η Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας και πρόκειται να παρουσιάσουμε το φθινόπωρο στη Μάνη.
Ο Δήμος Σάμου από την άλλη κάλεσε συγγραφείς να γράψουν ένα διήγημα για τη Σάμο και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη που περιλαμβάνεται και ένα δικό μου διήγημα στην εξαιρετική αυτή συλλογή. Στο βιβλίο συνυπάρχουν 65 διηγήματα που εκτυλίσσονται στη Σάμο, μεταξύ των οποίων και δύο αγγλόφωνα. Στη Σάμο είχα πάει δύο φορές πριν αρκετά χρόνια, όταν όμως κλήθηκα να γράψω, μια ιστορία αναδύθηκε από μόνη της, σαν να περίμενε το πλήρωμα του χρόνου να καταγραφεί.
Σύντομα πρόκειται να κυκλοφορήσει μια άλλη συλλογή διηγημάτων με τοπικό χαρακτήρα, στην οποία περιλαμβάνεται διήγημά μου, «Έγκλημα στον Χολαργό».
Ίσως δεν θα ήταν κακή ιδέα ο Δήμος Καλαμάτας να καλέσει συγγραφείς να συμμετάσχουν σε μια συλλογή διηγημάτων με αφετηρία την πόλη και ακόμα καλύτερα να τους καλέσει να το γράψουν σε ένα Σπίτι Λογοτεχνίας που θα δημιουργήσει. Η εφημερίδα «Ελευθερία» διαθέτει τη δική της δύναμη για να πρωτοστατήσει στην υλοποίηση μιας τέτοιας ιδέας.
- Ποιο βιβλίο σε έκανε για πάντα αναγνώστη;
Κάθε χρόνο θα διαβάσω κάποια βιβλία που πραγματικά νιώθω τυχερή που τα διάβασα. Αν όμως ψάξω σε βάθος χρόνου τα βιβλία που με σημάδεψαν ήταν «Ο ηλίθιος» του Ντοστογιέφσκι και το «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» της Μίτσελ.
- Ανάμεσα στις δραστηριότητές σου είναι και η κριτική βιβλίων. Ποιο βιβλίο βρίσκεται στην κορυφή της τρέχουσας λίστας για ανάγνωση;
Συνήθως διαβάζω αστυνομικά, μια και μου αρέσουν ως αναγνώστρια και κατά κάποιο τρόπο θεωρείται πλέον η ειδικότητά μου, ενώ ο συγγραφέας Μάκης Τσίτας, ο υπεύθυνος στο Diastixo.gr με το οποίο συνεργάζομαι, κρατάει αυτά που ξέρει ότι θα ήθελα να διαβάσω. Τώρα πάντως βρίσκομαι στην αρχή του διαβάσματος ενός εφηβικού βιβλίου από το οποίο έχω εντυπωσιαστεί, ένα βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κέδρος» του Θεοδωρή Κούκια «Τετράγωνα Κύματα, Ιπτάμενες Μέδουσες». Γράφοντας κι εγώ και εφηβική λογοτεχνία, θεωρώ ότι τα καλά βιβλία δεν έχουν ηλικία προς πάνω, παρά μόνο προς τα κάτω κι αυτό πάλι δεν είναι απαραίτητο.
- Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Είναι η μόνη περίοδος της ζωής μου που δεν προχωράω κάποιο βιβλίο, λόγω των απαιτήσεων της βιοποριστικής εργασίας. Από τις τελευταίες μου επισκέψεις πάντως σε σχολεία, μετά την επαφή μου με τους μαθητές και μετά από απαίτησή τους να συνεχίσω τις ιστορίες μυστηρίου με πρωταγωνιστές τον Άγγελο και τη Βίκη, μάλλον το επόμενο βιβλίο θα είναι η επόμενη περιπέτειά τους. Πριν όμως, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα υπάρξει κάτι άλλο, που θα είναι διαφορετικό και ξεχωριστό. Τουλάχιστον ελπίζω να βγει έτσι.
