Κυριακή, 30 Ιουλίου 2023 08:11

Ο ποιητής Ηλίας Κεφάλας στην “Ε”: «Η ποίηση γεννιέται από παντού»

Ο ποιητής Ηλίας Κεφάλας στην “Ε”: «Η ποίηση γεννιέται από παντού»

 

«Δεν υπάρχει μεγάλο αναγνωστικό κοινό στην ποίηση, επειδή δεν έχουμε μάθει από μικροί να διαβάζουμε ποίηση όπως έχουμε μάθει να παίζουμε βιντεοπαιχνίδια ή να γράφουμε στα κοινωνικά δίκτυα» λέει μιλώντας στην “Ε” ο Ηλίας Κεφάλας, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο σημαντικούς ποιητές της γενιάς του ’70.

Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα και έχει εκδώσει συνολικά 43 βιβλία με ποίηση, πεζά, δοκίμια, λογοτεχνία για παιδιά και ανθολογίες. Εγραψε επίσης κριτικά και εικαστικά κείμενα για πολλά χρόνια, δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά.  Φωτογραφίζει, παρατηρώντας τη φύση να θάλλει και να επαναλαμβάνεται ενεργά. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες σιγοψιθύρισαν ποιήματά του.

Για το πώς θα αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού, λέει ότι είναι θέμα γενικότερης παιδείας. Η εκπαίδευση θα πρέπει να βάλει το θέμα αυτό στις επείγουσες προτεραιότητές της. «Ολα πρέπει να μοιάζουν με έναν πειρασμό που δεν θέλεις να αποφύγεις», τονίζει χαρακτηριστικά.

 

 

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

 

 - Είστε ένας άνθρωπος που έχετε ασχοληθεί με πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα. Ποια ανάγκη σας ικανοποιείτε μέσα από την ποίηση;

Θα χρησιμοποιήσω μια φράση του Olav Hauge: «δεν γράφεις ποίηση. Η ποίηση εγγράφεται σε σένα». Με την έννοια ότι δεν ανακαλύπτεις την ποίηση εξαιτίας κάποιας ανάγκης, επειδή η ποίηση, ήδη, σε έχει βρει και σε κατευθύνει με τον τρόπο της μέσα στον βίο. Κατά δεύτερο λόγο μπορείς να πεις ότι η ποίηση, αφού σ’ έχει βρει και σ’ έχει σημαδέψει, σου επιβάλλεται πλέον ως καθημερινή ανάγκη έκφρασης. Γίνεται το ξόρκι για να γλυκάνεις τον κόσμο, ν’ αποδεχτείς την πίκρα, ν’ αγαπήσεις τον άνθρωπο, να του προτείνεις κατευθύνσεις, αν κάπου, κάποτε, τις βρεις μέσα στον λόγο σου. Η ποίηση έτσι γίνεται η ασφαλέστερη ένταξη στον κόσμο της καθημερινότητας.

 

 - Θυμάστε την πρώτη φορά που γράψατε κάτι; Ποια ήταν η πηγή της έμπνευσής σας νωρίτερα;  Άλλαξε με τον καιρό;

Ήμουνα μαθητής δημοτικού σχολείου, ίσως στην τετάρτη ή πέμπτη τάξη. Το θέμα που με συγκίνησε ήταν τα λουλούδια της κυδωνιάς, που ασυναισθήτως μου έδιναν την ιδέα της τρυφερότητας. Το τι και το πώς το έγραψα δεν το θυμάμαι πλέον. Όμως θυμάμαι πάντα τη δημιουργική στιγμή, όταν σκαρφαλωμένος πάνω στα κλαδιά της κυδωνιάς αντέγραφα την άνθινη γραφή της. Σήμερα το θέμα παραμένει το ίδιο, αλλά πιο διευρυμένο. Περιλαμβάνει όλη την «παγγενέτειρα» φύση, κατά την έκφραση του Αντίπατρου εκ Σιδώνος.

 

 - Για εσάς, η ποίηση είναι ένα τυχαίο περιστατικό, το οποίο, είναι μια αυθόρμητη διαδικασία ή είναι κάτι στο οποίο στοχεύετε και διαμορφώνετε προσεκτικά; Σε μια ευρεία οπτική, πιστεύετε ότι η ποίηση είναι μια τυχαία τέχνη ή είναι μια προσεκτική διαδικασία σκέψεων;

Νομίζω ότι συμβαίνουν και τα δύο. Κατ’ αρχάς δεν γνωρίζουμε ποια παράξενη τυχαιότητα μεσολαβεί και ο ποιητής γεννιέται με το χάρισμα της ποιητικής δεξιότητας, από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει και νιώθει την αδήριτη ανάγκη να το υπηρετήσει. Προοδευτικά η τυχαία ή η τεχνική εκμαίευση ενός ποιητικού γεγονότος, μιας δημιουργικής αφορμής δηλαδή, γίνεται και υπόθεση εργαστηρίου. Εκεί συνεργάζεσαι με κάθε επιπλέον αίσθηση των πραγμάτων και με κάθε διακειμενική συνεισφορά και υπόβαθρο παντοειδών γνώσεων. Η ποίηση γεννιέται από παντού.

 

 - Ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο ρόλος ενός ποιητή στη σημερινή κοινωνία;

Δεν νομίζω ότι υπάρχουν ρόλοι που τους επιβάλλει ή αναθέτει η κοινωνία. Είναι σαν να λέμε ποιος είναι ο ρόλος του μαραγκού ή του γεωπόνου για την καλυτέρευση της κοινωνίας. Ο καθένας πρέπει να κάνει καλά αυτό που μπορεί και να μην είναι η ζωή του εις βάρος κάποιου άλλου. Ο ποιητής πρέπει να γράφει όσο μπορεί, ό,τι μπορεί. Όλα τα άλλα έρχονται μόνα τους. Όλοι πρέπει να είναι καλοί μέσα στη συμβίωση. Δυστυχώς υπάρχουν και οι κακοί. Κακός μπορεί να είναι κι ένας ποιητής δεν διαφέρει σε τίποτα από κάθε άλλον άνθρωπο.

 

 

 - Για το αναγνωστικό κοινό της ποίησης, τι έχετε να πείτε; Πώς νιώθετε σήμερα ως ποιητής; Είναι έτοιμος ο κόσμος να γνωρίσει, να διαβάσει, να ερμηνεύσει; Ή νιώθετε, όπως πιστεύουν πολλοί άλλοι ποιητές, ότι ο κόσμος αναζητά κάποιες βραχυπρόθεσμες πηγές ψυχαγωγίας αντί να διαβάσει ένα βιβλίο ποίησης;

Δυστυχώς δεν υπάρχει μεγάλο αναγνωστικό κοινό στην ποίηση, επειδή δεν έχουμε μάθει από μικροί να διαβάζουμε ποίηση όπως έχουμε μάθει να παίζουμε βιντεοπαιχνίδια ή να γράφουμε στα κοινωνικά δίκτυα. Ως ποιητής νιώθω απλώς την προσωπική μου κατάσταση. Δηλαδή δεν μπορώ να απεγκλωβιστώ από τον καταναγκασμό της ποίησης είτε με διαβάζει είτε δεν με διαβάζει ο κόσμος.

 

 - Τι μπορεί να γίνει ώστε να αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον για διάβασμα;

Είναι θέμα γενικότερης παιδείας. Η εκπαίδευση θα πρέπει να βάλει το θέμα αυτό στις επείγουσες προτεραιότητες. Όλα πρέπει να μοιάζουν με έναν πειρασμό που δεν θέλεις να αποφύγεις.

 

 - Από Έλληνες ποιητές ή συγγραφείς, υπάρχει κάποιος που να έχετε ιδιαίτερη αδυναμία;

Αναμφισβήτητα ο Δ. Π. Παπαδίτσας, χωρίς να θέλω να θίξω τη μεγαλοσύνη των Ρίτσου, Σεφέρη, Ελύτη και αναρίθμητων άλλων πολύ καλών ποιητών μας. Σε κάθε ποιητή βρίσκεις κάτι για να πάρεις ή για να προσεταιρισθείς μαζί του. Από τον Όμηρο και την αρχαία λυρική ποίηση, από τα εκκλησιαστικά κείμενα, από τη νεότερη ελληνική ποίηση ρέει ένας ακατάβλητος ποταμός λόγου, από περιοχές του οποίου αρδεύεται επιμεριστικά κάθε ποιητής, τροφοδοτώντας τις δικές του προσδοκίες.

 

 - Αγαπημένος δικός σας στίχος;

Δεν έχω στο μυαλό μου κάποιον ιδιαίτερο στίχο, επειδή η ποίησή μου είναι κυρίως σύνθεση εικόνων που απλώνεται σε ολόκληρο το ποίημα. Για να μη μείνει αναπάντητη η ερώτηση, όμως, θα αναφέρω τον ακροτελεύτιο στίχο του ποιήματος «Πριν τη σιωπή της νύχτας» από τη συλλογή «Τα μνήστρα της αβύσσου» (2003): Σ’ όλα του κόσμου τα ποτάμια η θλίψη βαραίνει το ίδιο στην καρδιά μας.

 

- Αυτήν τη στιγμή με τι καταπιάνεστε;

Γράφω πολλά χαϊκού και διορθώνω, όπου μπορώ, 4-5 συλλογές ποιημάτων που έχω ήδη έτοιμες.