Η έκθεση "Μορίες ελιές" με έργα εννέα Ελλήνων καλλιτεχνών πρόκειται να πραγματοποιηθεί σήμερα Κυριακή, στον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού της Αφροδίτης Αφαίας (οικισμός Αφαίας Χαϊδαρίου), με την υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, από τις 9 π.μ έως τις 6 μ.μ., με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

Σημειώνεται πως είναι η πρώτη έκθεση μπονσάι που φιλοξενείται παγκοσμίως σε αρχαιολογικό χώρο και αποτελεί αφιέρωμα στις Μορίες Ελιές της αρχαίας Αθήνας, τα ιερά ελαιόδεντρα που πιστεύεται ότι προέρχονταν από την ελιά που είχε φυτέψει η ίδια η θεά Αθηνά στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Πρόκειται για μία πρωτόγνωρη απόδοση της ελιάς μέσα από την εντυπωσιακή αρχέγονη τέχνη των μπονσάι που έχει τις ρίζες της στην αρχαία Κίνα, από όπου διαδόθηκε στην Ιαπωνία, η οποία και την ανέπτυξε, καθιστώντας την ευρύτατα γνωστή στο δυτικό κόσμο. Εννέα καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν δέντρα μπονσάι άγριας ελιάς σε διάφορες εξελικτικές βαθμίδες. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει αναλάβει ο Σταύρος Λώλης και συμμετέχουν οι: Γιώργος Βαλσαμής, Γιώργος Γκοτζαμάνης, Αλέξανδρος Καδής, Νίκος Κουρμούλης, Σταύρος Λώλης, Κώστας Μπέης, Κώστας Μπελιάς, Νίκος Κουτσουμπός και Γιάννης Νικολακόπουλος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στις 12 το μεσημέρι θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση από την αρχαιολόγο της ΕΦΑΔΑ Ευσταθία Ανέστη και θα ακολουθήσει επίδειξη από καλλιτέχνη που συμμετέχει στην έκθεση σχετικά με την τεχνική μπονσάι για το συρμάτωμα των κλαδιών.

Ο καλλιτεχνικός επιμελητής Σταύρος Λώλης, με αφορμή την εκδήλωση, μιλάει στην "Ε" για το μπονσάι αγριελιάς, το μέλλον της τέχνης του και τα οφέλη μέσω της δημιουργίας. "Διδάσκει την καρτερία, την υπομονή, την άμβλυνση της παρορμητικότητας, την μάθηση και κατανόηση της φυτοπαθολογίας των δέντρων" λέει μεταξύ άλλων.

 Στον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού της Αφροδίτης. Φωτ.: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής

Συνέντευξη - παρουσίαση: Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

Ποια ήταν η πρώτη επαφή σας με το μπονσάι σε δημιουργίες σας;

Πριν από περίπου 12 χρόνια, όταν άρχιζα δειλά δειλά να πειραματίζομαι με διάφορες τεχνικές σε απλά δέντρα φυτωρίου.

Μπορεί οποιοδήποτε δέντρο να είναι μπονσάι ή υπάρχουν μερικά που δεν προσφέρονται σε αυτή την περιορισμένη ανάπτυξη;

Τα περισσότερα δέντρα δύναται να γίνουν μπονσάι εφόσον μπορούν να διατηρήσουν όσο το δυνατό μικρότερο φύλλωμα αναλογικά με το μέγεθος του κορμού (το πλατάνι για παράδειγμα μπορεί να γίνει μπονσάι σε ένα σχετικά μεγάλο μέγεθος).

Πώς ξεκίνησε η ιδέα να γίνουν μπονσάι οι ελιές;

Δεν έχει να κάνει με κάποια συγκεκριμένη ιδέα το να γίνουν μπονσάι οι ελιές. Απεναντίας οι ελιές και οι αγριελιές είναι από τα πιο κατάλληλα είδη που μπορούν να γίνουν μπονσάι. Θεωρώ δεδομένο για έναν νοτιοευρωπαίο καλλιεργητή να έχει στη συλλογή του ελιές μπονσάι.

Πόσο καιρό χρειάζονται τα δέντρα μπονσάι για να αναπτυχθούν;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό πλάνο γι' αυτό. Μπορώ όμως να σας αναφέρω έναν σχετικό χρονικό μέσο όρο που μπορεί να κυμαίνεται από πέντε έως δώδεκα έτη.

Η τέχνη του μπονσάι είναι μια εντυπωσιακή αρχέγονη τέχνη η οποία συνδυάζει πολλές και διαφορετικές δεξιότητες. Τι σημαίνει για εσάς και τι αισθάνεστε όταν δημιουργείτε;

Για εμένα το μπονσάι έχει πολλά και ετερόκλητα πλεονεκτήματα. Διδάσκει την καρτερία που πρέπει να επιδεικνύει ο άνθρωπος σε διάφορες φάσεις της ζωής του, διδάσκει την υπομονή, την άμβλυνση της παρορμητικότητας, την μάθηση και κατανόηση της φυτοπαθολογίας των δέντρων και φυσικά το ενστικτώδες κάλεσμα της φύσης στον ίδιο τον άνθρωπο. Οταν δημιουργώ με τα μπονσάι αισθάνομαι ένα προσωπικό βιωματικό ταξίδι μέσα στη φύση.

Ποια είναι η σχέση σας με την ελιά ως δέντρο και ως σύμβολο στην ελληνική κουλτούρα;

Εκτός από τα μπονσάι, έχω δημιουργήσει ένα νέο ελαιώνα στην ιδιαίτερη πατρίδα μου άπο όπου κατάγομαι στο χωριό μου στα Ιωάννινα. Ως σύμβολο θεωρώ πως συγκαταλέγεται στα κυριότερα Ελληνικά σύμβολα και πρέπει να φυλαχθεί σαν κόρη οφθαλμού.

Διοργανώνετε στον Αρχαιολογικό χώρο του Ιερού της Αφροδίτης μια μοναδική συλλογική έκθεση μπονσάι με θέμα την αγριελιά. Γιατί επιλέξατε αυτό το μέρος;

Το Ιερό της Αφροδίτης δεν επελέγη τυχαία γι' αυτή την έκθεση. Κατά μήκος του Ιερού αυτού υπάρχει μέρος της Αρχαίας Ιεράς Οδού όπου πέρναγε η πομπή των μυστών για τα Ελευσίνια Μυστήρια. Η ίδια η Ιερά Οδός αποτελούσε σημείο αναφοράς για τις Μορίες Ελιές των Αθηνών με πιο γνωστή την ελιά του Πλάτωνα. Ο ίδιος ο χώρος ειναι ατμοσφαιρικός και οι σμιλευμένες κόγχες στο βράχο του Ιερού δημιουργούν ένα ιδιαίτερο καλλιτεχνικό σκηνικό που θεώρησα πως μπορεί να φιλοξενήσει δέντρα μπονσάι, πάντοτε με σεβασμό στον σπουδαίο αυτό αρχαιολογικό χώρο.

Σκέφτεστε να μεταφέρετε τις δημιουργίες σας στη Μεσσηνία;

Γιατί όχι, εάν υπάρξει κάποιο μελλοντικό ενδιαφέρον από τοπικούς φορείς.

Πώς βλέπετε το μέλλον της τέχνης του μπονσάι, ιδιαίτερα όσον αφορά τις δημιουργίες από άγρια ελιά;

Το μέλλον διαγράφεται πολύ θετικό μιας και πολλοί φίλοι ασχολούνται με το είδος, αρκεί να  υπάρχει σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση.

Για τους Ιάπωνες, το μπονσάι αντιπροσωπεύει μία μείξη αρχαίων πεποιθήσεων με ανατολικές φιλοσοφίες της αρμονίας μεταξύ του ατόμου, της ψυχής και της φύσης. Για τους Έλληνες, η ελιά αποτελεί σύμβολο ανά τους αιώνες. Πώς βλέπετε τον συγκερασμό αυτών των δύο;

Πέρα από την αλληλοεκτίμηση που διέπει τα δύο αυτά ιστορικά έθνη, πιστεύω πως έχουμε ακόμα μεγαλύτερα περιθώρια συνεργασίας σε πολλούς τομείς των τεχνών, άλλωστε ο "ήχος των κυμάτων" του Γιούκιο Μισίμα άφησε γερές βάσεις.

Τα μπονσάι όταν χαίρουν τακτικής περιποίησης συχνά ζουν περισσότερα χρόνια από τα αντίστοιχα είδη στη φύση. Μπορεί κανείς να δει σε διάφορα μουσεία μπονσάι που είναι ηλικίας 500 ή και 1000 χρονών. Είναι αυτή μια από τις επιθυμίες ή βλέψεις σας;

Θα επιθυμούσα στο μέλλον να δημιουργηθεί ένα Ελληνικό μουσείο μπονσάι που θα αποτελεί παρακαταθήκη για όλους τους μελλοντικούς καλλιτέχνες στην χώρα μας. Εκεί θα μπορούν να βρουν στέγη κάποια σημαντικά δέντρα Ελλήνων και να αποτελέσουν μεταλαμπάδευση για τις νέες γενιές. Ελπίζω στο μέλλον να ωριμάσουν οι συνθήκες για κάτι τέτοιο.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Καρπός ελληνικών αιώνων και ελιξίριο θεών και ανθρώπων. Πουθενά η ελιά δεν λατρεύτηκε τόσο πολύ όσο στην Ελλάδα, την πατρίδα της. Κατά τη μυθολογική παράδοση, η πρώτη ελιά που φυτεύτηκε στην Ακρόπολη, το δώρο της θεάς Αθηνάς στους πολίτες των Αθηνών, ονομαζόταν Μορία Ελαία. Από την ιερή ελιά της Ακρόπολης δημιουργήθηκαν οι δώδεκα ιερές (Μορίες) ελιές της Ακαδημίας, που αντιστοιχούσαν στις δώδεκα πύλες της, και από αυτές δημιουργήθηκε ο Ελαιώνας, το ιερό δάσος για τους Αθηναίους, από όπου προερχόταν το λάδι που δινόταν ως έπαθλο στους νικητές των αθλητικών αγώνων στο πλαίσιο των Παναθηναίων, της μεγαλύτερης και σπουδαιότερης γιορτής της αρχαίας Αθήνας προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Φύλακας και προστάτης των ιερών ελαιόδεντρων θεωρείτο ο Δίας, γι' αυτό και λαμβάνει το προσωνύμιο  «Μόριος Ζευς». Λέγεται πως το 480 π.Χ. οι Πέρσες, όταν κατέλαβαν την Αθήνα, έκαψαν την ιερή ελιά της Αθηνάς προς μεγάλη θλίψη των Αθηναίων που το θεώρησαν κακό σημάδι. Όμως ως εκ του θαύματος την επόμενη μέρα ο καμένος κορμός είχε βλαστήσει και πάλι. Μέχρι και τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια, οι Αθηναίοι έδειχναν με καμάρι το ιερό δέντρο και πίστευαν πως από αυτό κατάγονται όλα τα δέντρα ελιάς που υπήρχαν στον κόσμο.

Η έκθεση μπονσάι ελιάς στο Ιερό της Αφροδίτης

Ο Σταύρος Λώλης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε γραφιστική στη σχολή "Βακαλό" και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στις εφαρμοσμένες  τέχνες με BACHELOR  DEGREE (HONS) από το Πανεπιστήμιο του DERBY στην Αγγλία. Επιπρόσθετα, σπούδασε στη σχολή κομμωτικής "Αμάραντος" και μετεκπαιδεύτηκε στο TONI&GUY cut and color school του Kensigton στο Λονδίνο. Ανέκαθεν υπήρξε λάτρης του design σε κάθε του έκφανση. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάζεται συστηματικά σε πολλά projects που  αφορούν το design, δουλεύοντας παράλληλα και σαν κομμωτής. Σήμερα, διατηρεί το δικό του κουρείο στην Αθήνα και παράλληλα ασχολείται με διάφορες καλλιτεχνικές δραστηριότητες όπως με τη διοργάνωση και επιμέλεια εικαστικών εκθέσεων, τη διακόσμηση εσωτερικών επαγγελματικών χώρων, το garden design και τη γλυπτική.

Την τέχνη του μπονσάι την ξεκίνησε σαν χόμπι, εντούτοις εξελίσσεται πλέον σε μια από τις βασικές του τέχνες. Στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με  την πεζοπορία, την ορειβασία, τη συλλογή βοτάνων και το διάβασμα.