Δευτέρα, 02 Φεβρουαρίου 2015 18:29

Ο σκηνοθέτης Κώστας Χαλκιάς στην "Ε": "Κάθε θεατρική παράσταση μια σχολή"

Ο σκηνοθέτης Κώστας Χαλκιάς στην "Ε": "Κάθε θεατρική παράσταση μια σχολή"

«Κάθε θεατρική παράσταση πρέπει να είναι μια... σχολή» υποστηρίζει ο σκηνοθέτης Κώστας Χαλκιάς, που ανέλαβε κάτι μάλλον παράτολμο: Να σκηνοθετήσει με τους ερασιτέχνες της "Θεατρικής Διαδρομής" το "Τρίτο στεφάνι" του Κώστα Ταχτσή, σε διασκευή των Στ. Φασουλή - Θαν.Νιάρχου και σε σκηνική προσαρμογή του ίδιου του Χαλκιά. Πρόκειται για τη νέα συνεργασία του σκηνοθέτη με την "Θεατρική Διαδρομή" μετά την -επίσης δύσκολη αλλά επιτυχημένη τελικά- περσινή παραγωγή του σχήματος με την "Δολοφονία του Ζαν Πωλ Μαρά".

 

- Μετά την περσινή απρόβλεπτη επιτυχία της "Δολοφονίας του Ζαν Πωλ Μαρά" του Πέτερ Βάις (τουλάχιστον έτσι όπως υποδέχθηκε την σκηνοθεσία σας, ο τύπος της  Καλαμάτας και κυρίως το θεατρόφιλο κοινό) αλήθεια τι πρόκειται να συμβεί με το "Τρίτο στεφάνι" του Κώστα Ταχτσή;

«Θα μπορούσα να απαντήσω, έτσι χαριτολογώντας, για να αποφύγω τον σκόπελο της ερώτησής σας, γιατί κάθε συνέντευξη εδώ που τα λέμε, είναι ένας σκόπελος: Μακάρι να 'ξερα! Από την άλλη βεβαίως ανταποκρινόμενος στην τιμή που μου κάνετε, θα προσπαθήσω να κάνω κυριολεκτικά ένα πρώτο διάλειμμα μετά από σχεδόν τετράμηνη περιπέτεια, προς το παρόν, μέχρι την πρεμιέρα στις 27 Φεβρουαρίου. Θα προσπαθήσω ν’ αρχίσω από τον τεράστιο όγκο του κειμένου και την εξειδικευμένη διασκευή των Στ. Φασουλή - Θ. Νιάρχου, που έγινε με βάση τις δυνατότητες που διαθέτει ένα σύγχρονο θέατρο  με κυκλική σκηνή ή οποιαδήποτε άλλη δυνατότητα π.χ. τραμπουκέτων κ.λπ. (Εθνικό Θέατρο, ΚΘΒΕ, Παλλάς, Mέγαρο Μουσικής...). Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι η τετράωρη παράσταση "Τρίτου στεφανιού» στο Εθνικό και στο Παλλάς πριν σχεδόν 5 χρόνια, ήταν σκηνικά συντονισμένη με τις παραπάνω δυνατότητες, αλλιώς θα κράταγε πολύ περισσότερο. Προσωπικά βέβαια δεν με ενδιαφέρει ο χρόνος διάρκειας μιας θεατρικής παράστασης, αρκεί να υπάρχει εκείνη η φόρμα με το ανάλογο αποτέλεσμα που θα με καθηλώσει ως θεατή στο κάθισμα μιας θεατρικής αίθουσας».

 

- Κύριε Χαλκιά, συγχρόνως με… τρομάζετε και μου εξάπτετε την περιέργεια να σας ρωτήσω: Αρα πώς αντιμετωπίζετε αυτές τις τεράστιες, απ' ό,τι αντιλαμβάνομαι, δυσκολίες του νέου σας σκηνοθετικού εγχειρήματος με την "Θεατρική Διαδρομή";

«Παρ' όλο που τολμώ να πω ότι η συγκεκριμένη θεατρική διασκευή είναι μια  από τις πιο επιτυχημένες που έχω διαβάσει -γιατί δεν έχω δει καμιά παράσταση μ΄ αυτή τη διασκευή- εκ των πραγμάτων ήμουν αναγκασμένος να εντοπίσω τι δεν χρειαζόμαστε στην υπερτολμηρή απόφαση της "Θεατρικής Διαδρομής" να ανεβάσει στη σκηνή το "Τρίτο στεφάνι" του Κώστα Ταχτσή, σε επίπεδο δραματολογικού υλικού, πράγμα βέβαια πολύ δύσκολο σε μια τόσο περίπλοκη χειμαρρώδη δραματολογική σύνθεση-πλοκή. Παρόλα αυτά κι εξαιτίας της αριστοτεχνικής δουλειάς των διασκευαστών, τόλμησα μια σκηνική προσαρμογή διαλεκτικά σύμφωνη, θα έλεγα, με τις δυνατότητες της Θ.Δ. που πραγματικά τουλάχιστον, απ όσες παρόμοιες θεατρικές ακτιβιστικές ομάδες γνωρίζω, με ξαφνιάζει συνεχώς με την οργανωτική αποτελεσματικότητά της που πηγάζει από τα όρια που τοποθετεί τους στόχους της».

 

- Τι εννοείτε όταν λέτε "σκηνική προσαρμογή";

«Απ' ό,τι αναφέρθηκα παραπάνω, είναι αντιληπτό  ότι η Θ.Δ. και ο φιλόξενος θεατρικός χώρος του Πνευματικού Κέντρου Καλαμάτας, δεν έχει τις προαναφερθείσες δυνατότητες. Αρα με "θεατρικές χειρουργικές επεμβάσεις" κρατήθηκε ο δραματουργικός κορμός της ιστορίας του έργου, με στόχο και θα είμαστε ευτυχισμένοι γι' αυτό, αν το αποτέλεσμα της δουλειάς μας θα αγγίξει μια θεατρική παράσταση διάρκειας 2.30 ωρών. Βασική μου μέριμνα, προς την κατεύθυνση αυτή, ήταν ο σκηνικός χώρος, τα σκηνικά αντικείμενα, να παραπέμπουν σε μια τελική φόρμα μπρεχτικής αφήγησης ή περισσότερο και πιο ειδικά σ' ένα αφηγηματικό επίπεδο αρχαίου δράματος... Κύριο όπλο άμεσης βοήθειας για το αποτέλεσμα αυτό είναι να αποφύγεις την δαμόκλεια σπάθη πάνω από το κεφάλι σου, τη νατουραλίστικη και ηθογραφική παγίδα και κυρίως έναν υποτιθέμενο ρεαλισμό που δεν μπορείς να υπηρετήσεις, την στιγμή μάλιστα που η ίδια η διασκευή συνεχώς σου χτυπάει το καμπανάκι μιας βασικής θεατρικής απαίτησης: θέατρο στο θέατρο».

 

- Απ' ό,τι αντιλαμβάνομαι πρόκειται για μια επίπονη κι επικίνδυνη προσπάθεια. Μ' όλα αυτά τα οποία αναφέρετε, είμαι περίεργη και προσπαθώ να διατυπώσω ακριβέστατα την επόμενή μου ερώτηση: Με λίγα λόγια ποια είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιείτε;

«Σ' αυτές τις θεατρικές ομάδες, πρέπει να εκμεταλλευτείς τα όποια εκπαιδευτικά στοιχεία φυτωρίου έχουν δημιουργήσει στη διάρκεια λειτουργίας τους και κατ' αρχήν να λειτουργήσεις ως σχολή π.χ. υποκριτικής -κακά τα ψέματα, κάθε θεατρική παράσταση πρέπει να είναι μια "σχολή". Αλλιώς μπάζει από παντού προχειρότητα. Επίσης πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης του θεάτρου πρέπει να έχει τον τελικό λόγο σε όλα, σκηνικά, κοστούμια, μουσική, απόλυτη εμπιστοσύνη απ' όλους τους συνεργάτες προς αυτόν, εάν υπάρξει το αντίθετο, πρέπει να τα μαζεύει και να φεύγει. Κάθε σκηνοθεσία έχει ως βασικό εργαλείο, μια συνολική εγκυκλοπαιδική θεωρητική προσέγγιση του περιεχομένου, αλλιώς δεν πας πουθενά και "θα πουλάς φύκια για μεταξωτές κορδέλες"… Οσο πιο πολύ εμβαθύνεις στο περιεχόμενο, τόσο πιο πολύ ξεκάθαρα εντοπίζεις τις πρακτικές, τεχνικές και τεχνολογικές απαιτήσεις του σκηνικού εγχειρήματος. Π.χ. για να ελέγξω το συνολικό υλικό της σκηνικής δουλειάς μου πάνω στο «Τρίτο στεφάνι», για πρώτη φορά έγραψα λεπτομερώς σε 120 σελίδες, όλη τη σκηνοθεσία και το σκιτσάρισμα αλλαγής σκηνών, σκηνικών, εισόδων και εξόδων 40 ηθοποιών που παίζουν σε 70 σκηνές και κάνουν αλλαγές 100 κοστουμιών. Ετσι γράφτηκε για το αρχείο μου κατ' αρχήν ένα μυθιστόρημα της σκηνοθεσίας μου και της συγκεκριμένης συνεργασίας μου με την Θ.Δ.».

 

- Η Θ.Δ. διαθέτει ένα προσωπικό τεχνικών για να φέρει σε πέρας αυτές τις απαιτήσεις των σκηνικών και των αντικειμένων της παράστασης που ετοιμάζετε;

«Από την στιγμή που η Θ.Δ.έφερε σε τελικό πέρας όλες τις εικαστικές-τεχνικές απαιτήσεις μου για το σκηνικό «Της δολοφονίας του Ζαν Πωλ Μαρά», είμαι απόλυτα βέβαιος ότι με τους ακτιβιστές τεχνικούς που διαθέτει θα μ' αφήσουν πάλι άναυδο. Σαν παράδειγμα σας αναφέρω την περίπτωση του βασικού τεχνικού της Θ.Δ. μηχανικού Γιάννη Κυριακόπουλου, που αν τον ανακάλυπταν το Εθνικό Θέατρο ή το ΚΘΒΕ και άλλα οργανωμένα θέατρα, θα τον άρπαζαν στην κυριολεξία. Ο άνθρωπος κάνει θαύματα, κυρίως σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε οργανωτικό, ως επικεφελής μιας σημαντικής μερίδας μελών της Θ.Δ. που έχουν εκπαιδευτεί να φέρνουν σε πέρας τις πιο δύσκολες σκηνογραφικές απαιτήσεις».

 

- Οσο συζητούμε, τόσο απορώ για το πώς θα είναι το αποτέλεσμα...

«Θα δείξει. Πρόκειται για μια περιπέτεια, που όπως λέει ο αρχαίος αθλίατρος Γαληνός, δεν υπάρχει άσκηση χωρίς καταπόνηση. Η καταπόνηση όλων μας είναι δεδομένη και σε μεγέθη πρωτόγνωρα, αλλά υπάρχει και η γοητεία κοπής του νήματος».

 

- Μιλάμε τόση ώρα, αφιερώνοντας την συζήτησή μας στις τεχνικές και στα εργαλεία που χρησιμοποιείτε σ' αυτήν την σκηνοθετική σας περιπέτεια και δεν έχουμε μιλήσει ακόμη για το περιεχόμενο και τους ήρωες του "Τρίτου στεφανιού";

«Θα απαντήσω περιληπτικά στην ερώτησή σας, κάποιες φράσεις από το σημαντικό επίμετρο για την τελευταία έκδοση του "Τρίτου στεφανιού" (Εκδόσεις Γαβριηλίδη -2009) του αδικοχαμένου Μένη Κουμανταρέα, με τον οποίο είχαμε έρθει σ' επαφή να κατέβει Καλαμάτα, για μια ανοιχτή συζήτηση, ως εισηγητής για το "Τρίτο στεφάνι". Αναφέρει λοιπόν ο Κουμανταρέας: "Το "Τρίτο στεφάνι" αποκαλύπτει από πού ξεκίνησαν οι Εκάβες και οι Νίνες (οι δυο βασικές πρωταγωνίστριες). Δείχνει ποια είναι η ζωή μας σήμερα και γιατί είναι αυτή και όχι άλλη. Μια ζωή που όμως δεν είμαστε βέβαιοι αν απαξιώνεται ή αποθεώνεται. Κάτι που αυξάνει το ενδιαφέρον και καταξιώνει τον διφορούμενο χαρακτήρα του, όπως σε κάθε σπουδαίο έργο τέχνης. Μας γυρίζει ακόμα πιστεύω στις ρίζες της νεοελληνικής κακοδαιμονίας, εξηγεί φαινόμενα που σήμερα ζούμε κατά κόρον».

 

- Και κάτι τελευταίο, προς το παρόν, πώς βλέπετε τους ηθοποιούς που χρησιμοποιείτε;

«Οπως είπες προς το παρόν... Γιατί κι εδώ ανοίγεται ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο, πώς είναι δυνατόν να βρεις ηθοποιούς εθελοντές-ακτιβιστές, να φέρουν σε πέρας μια παρόμοια θεατρική αποστολή. Προς το παρόν έτσι; Από την στιγμή που έχω την Νίνα, την Εκάβη, τον Δημήτρη, την Ελένη κι άλλους σημαντικούς ρόλους δεν φοβάμαι τίποτα».