Κυριακή, 16 Ιουλίου 2017 17:01

Τα θεμέλια της ανάπτυξης, μέρος δεύτερο: Μια πραγματική μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση 

Γράφτηκε από
Τα θεμέλια της ανάπτυξης, μέρος δεύτερο: Μια πραγματική μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση 

Του Νικολάου Ε. Θεοδώρου* 

Είναι, χωρίς αμφιβολία, ο εγγύτερος στον πολίτη αλλά, ταυτόχρονα, και ο προβληματικότερος θεσμός στη σημερινή Ελλάδα: η τοπική αυτοδιοίκηση α' και β' βαθμού «στενάζει», τα τελευταία χρόνια, ανάμεσα στη δημοσιονομική μέγκενη των μνημονίων και στις, κατά καιρούς, απόπειρες μεταρρυθμίσεων που γίνονται πρωτίστως στο βωμό σκοπιμοτήτων και χωρίς όραμα. Με τη συζήτηση αυτή να έρχεται ξανά στο προσκήνιο, είναι αναγκαίο να τονιστεί πως χρειάζονται ουσιαστικές τομές ώστε η αυτοδιοίκηση να αποτελέσει μια πραγματική «ατμομηχανή ανάπτυξης» που θα βγάλει οριστικά από την κρίση την πατρίδα μας. 

Δήμοι: Προτεραιότητες και προκλήσεις 

Παρά τις διαχρονικές επεμβάσεις στη λειτουργία τους, οι καλλικρατικοί δήμοι παραμένουν αναποτελεσματικοί και αδυνατούν να αντεπεξέλθουν επαρκώς στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, όπως ανέδειξε και η πρόσφατη περιπέτεια με την αποκομιδή των σκουπιδιών. Εδώ απαιτούνται: λιγότερα και πιο ισχυρά συλλογικά όργανα, γενναίες συγχωνεύσεις νομικών προσώπων και οργανικών μονάδων (με διατήρηση των θέσεων εργασίας και κινητικότητα εργαζομένων), καθιέρωση διαρθρωμένης συνεργασίας με τη φορολογική διοίκηση για τη βελτίωση της εισπραξιμότητας των δημοτικών προσόδων, αναλογικότερο εκλογικό σύστημα (ο νικητής συνδυασμός να καταλαμβάνει το 55 αντί για το 60% των εδρών στο Δημοτικό Συμβούλιο), αλλά και δραστική μείωση των απαιτούμενων υποψηφίων δημοτικών και τοπικών συμβούλων, ενίσχυση της εκπροσώπησης για γειτονιές και χωριά αλλά, πρωτίστως,  καθιέρωση δημοτικών αναπτυξιακών σχεδίων, που σε συνεργασία και συντονισμό με τις Περιφέρειες και τις δυνάμεις της ιδιωτικής πρωτοβουλίας θα αναδείξουν τα στρατηγικά πλεονεκτήματα κάθε τοπικής οικονομίας και θα δημιουργήσουν πολλές και καλές θέσεις εργασίας. 

Περιφέρειες: Ανάγκη για βαθιές τομές 

Ο β' βαθμός της αυτοδιοίκησης παραμένει σίγουρα ο μεγάλος ασθενής της. Η συμβολή του στη διαμόρφωση μιας βιώσιμης στρατηγικής περιφερειακής ανάπτυξης υπήρξε ως σήμερα περιορισμένη, ενώ οι περιφερειάρχες, επονομασθέντες κάποτε και «μικροί πρωθυπουργοί» κατέληξαν, στην πλειοψηφία τους, να λειτουργούν ως «μικρομέγαλοι νομάρχες». Εδώ δεν χωρούν ημίμετρα: μόνο η συγχώνευση των υφιστάμενων Περιφερειών από 13 σε 5 ισχυρές (Αττικής, Πελοποννήσου-Αιτωλοακαρνανίας-Ιονίων Νήσων, Μακεδονίας-Θράκης, Ηπείρου-Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας, Αιγαίου-Κρήτης), η κατάργηση του αποτυχημένου θεσμού των αποκεντρωμένων διοικήσεων, η δραστική μείωση μονοπρόσωπων και πολυπρόσωπων οργάνων (αντιπεριφερειάρχες, περιφερειακοί σύμβουλοι) καθώς και οργανικών μονάδων, αλλά κυρίως η θεσμοθέτηση και εφαρμογή ολοκληρωμένων περιφερειακών αναπτυξιακών σχεδίων, που θα εγκρίνονται με ευρεία διαβούλευση και κοινωνική λογοδοσία και θα αποτελούν, από κοινού με τα αντίστοιχα δημοτικά σχέδια, το στρατηγικό πλαίσιο για την περιφερειακή ανασυγκρότηση, μπορεί να δώσει το έναυσμα για την έξοδο από την κρίση. 

Μεταρρύθμιση με αρχές ως εγγύηση για καλύτερο μέλλον 

Στον τόπο μας, η αυτοδιοίκηση μαστίζεται, αναπόφευκτα,  από τις διαχρονικές παθογένειες της ελληνικής πολιτικής: κομματισμός, καθεστωτικές πρακτικές, αδιαφάνεια, έλλειψη πόρων αλλά κυρίως ξεκάθαρου προσανατολισμού. Για τα δύο πρώτα η θεσμοθέτηση της κατάργησης της κομματικής στήριξης στους αυτοδιοικητικούς συνδυασμούς και ενός ανώτατου ορίου δύο θητειών, τουλάχιστον για τα ανώτερα μονοπρόσωπα όργανα των ΟΤΑ, θα μπορούσε να είναι μια ικανοποιητική απάντηση. Για τα επόμενα η λύση μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από την ενεργοποίηση και τη συνένωση των δημιουργικών δυνάμεων των τοπικών κοινωνιών, ώστε με αρχές, πρόγραμμα αλλά και νέες ιδέες και πρόσωπα να εκφραστεί η πλατιά κοινωνική συμμαχία των αλλαγών που θα καταστήσουν την αυτοδιοίκηση και την αποκέντρωση μοχλό της πολυπόθητης εθνικής μας ανασυγκρότησης. 

*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι δικηγόρος και διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. 

 

 


NEWSLETTER