Τις περασμένες ημέρες, η ελληνική Βουλή κύρωσε μια πολύ σημαντική διακρατική συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου, και του Ισραήλ. Πρόκειται για την κατασκευή και εκμετάλλευση ενός αγωγού φυσικού αερίου με την ονομασία «Eastmed».
Aγωγός φυσικού αερίου «Eastmed»
Ο διασυνδετήριος αυτός αγωγός έχει ως στόχο την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας. Με αρχική δυναμικότητα 10 δισ. κυβ. μέτρων φυσικού αερίου ετησίως, ο αγωγός θα ακολουθεί υποθαλάσσια όδευση προς την Κύπρο, στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης και ακολούθως, μέσω των εδαφών των Περιφερειών Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας, ως τις ακτές της Θεσπρωτίας και με τελικό προορισμό την Ιταλία.
Πρόκειται για ένα ενεργειακό project με μεγάλη γεωπολιτική σημασία που μπορεί να επιταχύνει την αξιοποίηση των ενεργειακών κοιτασμάτων στη νότια και δυτική Ελλάδα αλλά και στην κυπριακή ΑΟΖ και να λειτουργήσει ως αποτελεσματικό ανάχωμα στον τουρκικό επεκτατισμό στην περιοχή.
«Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία»
Την ίδια περίοδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιό της για μια «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», η οποία φιλοδοξεί να υιοθετηθεί ένας ευρωπαϊκός «νόμος για το κλίμα» με στόχο την κλιματική ουδετερότητα της Ε.Ε για το 2050 και ένα σχέδιο για τη μείωση των εκπομπών αερίων σε ποσοστό τουλάχιστον 50% έως το 2030. Στο πλαίσιο αυτό, κατατίθενται σταδιακά προτάσεις της Κομισιόν για καθαρή, οικονομικά προσιτή και ασφαλή ενέργεια, ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, οικολογική διαχείριση των αποβλήτων, βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα με στήριξη της ανάπτυξης δημόσιων σημείων επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού εναλλακτικών καυσίμων για τα αυτοκίνητα, συνδυασμένες μεταφορές και έναν αναπροσανατολισμό της κοινής γεωργικής πολιτικής σημαντική μείωση της χρήσης και των κινδύνων που συνδέονται με χημικά φυτοφάρμακα, λιπάσματα και αντιβιοτικά.
Ευθυγραμμιζόμενη πλήρως με την πολιτική αυτή, η κυβέρνηση υιοθέτησε τον περασμένο Δεκέμβριο ένα «Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα», με ρητό στόχο την πλήρη απολιγνιτοποίηση της χώρας έως το 2028, ενώ ο ρόλος του φυσικού αερίου για την εγχώρια αγορά προτείνεται να περιοριστεί ως το 2030 προς όφελος των ΑΠΕ, που προβλέπεται να αντιπροσωπεύουν άνω του 60% της ημερήσιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο σύστημα.
Η ενεργειακή μετάβαση στην Πελοπόννησο
Είναι προφανές ότι την περίοδο αυτή συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές στον ενεργειακό τομέα με γεωγραφικό επίκεντρο την Πελοπόννησο. Θα προκύψουν όμως σοβαρές και δύσκολες προκλήσεις για τις τοπικές κοινωνίες, ειδικά για την περιοχή της Μεγαλόπολης, αν δεν υιοθετηθεί άμεσα ένας ολιστικός Περιφερειακός Ενεργειακός Σχεδιασμός κατόπιν ευρείας διαβούλευσης με τη συμμετοχή των αρμοδίων επιστημονικών και αυτοδιοικητικών φορέων της Περιφέρειας. Ο διάλογος μπορεί να λάβει χώρα θεσμικά εντός της υφιστάμενης Επιτροπής Διαβούλευσης της Περιφέρειας και επιβάλλεται να είναι ανοικτός και προσβάσιμος σε όλους μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας. Βασικές επιδιώξεις αυτού του Περιφερειακού Σχεδιασμού, ο οποίος προφανώς πρέπει να κινείται στο πλαίσιο του αντίστοιχου Εθνικού, πρέπει να είναι:
- Η προτεραιοποίηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με δημιουργία τουλάχιστον ενός φωτοβολταϊκού ή/και αιολικού πάρκου ανά νομό. Ειδικά για τη Μεσσηνία, ο γράφων έχει από ετών προτείνει δημόσια τη χωροθέτησή του εντός του μεσσηνιακού κάμπου σε κατάλληλες θέσεις.
- Η υιοθέτηση και εξασφάλιση χρηματοδότησης ενός εκτεταμένου προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων και ενός σχεδίου βιώσιμης κινητικότητας με ευρύτατη ανάπτυξη δημόσιων σημείων επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού εναλλακτικών καυσίμων για τα αυτοκίνητα καθώς και η υιοθέτηση περιφερειακής πολιτικής συνδυασμένων μεταφορών (επαναλειτουργία προαστιακών γραμμών τρένου με οικολογικά καύσιμα σε όλους τους νομούς με σιδηροδρομική υποδομή)
- Η μεταρρύθμιση της περιφερειακής αγροτικής πολιτικής και η εκτεταμένη ενίσχυση του αγροτουρισμού, για τη δημιιουργία νέων θέσεων εργασίας.
- Ο στενός συντονισμός με τον Εθνικό και Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων, ώστε να επιτυγχάνεται και από αυτά η παραγωγή καθαρής ενέργειας
-η ενεργότερη συμμετοχή των φορέων της Πελοποννήσου και ειδικά των θιγόμενων δήμων στη Συντονιστική Επιτροπή Δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης υπό τον πρώην υπουργό Κ. Μουσουρούλη που λειτουργεί από τον περασμένο Φεβρουάριο και σε αυτήν συμμετέχει ο Περιφερειάρχης.
- Η διεκδίκηση των μεγαλύτερων δυνατών αντισταθμιστικών οφελών για τις τοπικές κοινωνίες της Πελοποννήσου από τη διέλευση του αγωγού Eastmed. Για το σκοπό αυτό επιβάλλεται να διεκδικηθεί η συμμετοχή εκπροσώπου της Περιφέρειας με ειδική επιστημονική κατάρτιση στη μικτή επιτροπή παρακολούθησης του έργου, που προβλέπεται στο άρθρο 13 της σχετικής Σύμβασης.
- Δεδομένου ότι αγωγός αυτός δεν έχει οριστική χάραξη ακόμα, να γίνει ευρεία διαβούλευση σε περιφερειακό επίπεδο για τη βέλτιστη χάραξη εντός της Περιφέρειας καθώς και τη χωροθέτηση των προβλεπόμενων σταθμών απόληψης (off-take) ώστε να τροφοδοτείται επαρκώς με φυσικό αέριο η τοπική αγορά.
- Η διερεύνηση της δυνατότητας κατασκευής και λειτουργίας σταθμού παραλαβής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) κοντά στο λιμάνι της Καλαμάτας (σε κατάλληλη εγκατάσταση δυτικά αυτού) ώστε να ενισχυθεί η ενεργειακή πολυμέρεια και να προκύψουν χαμηλότερες τιμές για τους βιομηχανικούς και οικιακούς καταναλωτές μέσω του ανταγωνισμού.
Βασική αρχή όλων των άνω παρεμβάσεων πρέπει να είναι η διατήρηση και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ειδικά για τους νέους της Περιφέρειας, με έμφαση στις ευκαιρίες που προκύπτουν από τις άνω εξελίξεις και γενναία κοινοτική και εθνική χρηματοδότηση.
Μακριά λοιπόν από ανούσιες αντιπαραθέσεις και ανεδαφικές προτάσεις, η Πελοπόννησος και Μεσσηνία χρειάζονται τώρα έναν συμμετοχικό, επιστημονικά τεκμηριωμένο και μακρόπνοο ενεργειακό σχεδιασμό, που θα τις καταστήσει ενεργειακούς κόμβους με πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες. Και σε αυτόν πρέπει να συμμετέχουν όλοι όσοι ξέρουν και μπορούν να προσφέρουν.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου.
Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
