Την τελευταία περίοδο κυριαρχεί στην τοπική επικαιρότητα της Καλαμάτας το ζήτημα της ανάδειξης ή μη των αρχαιοτήτων στην πλατεία Υπαπαντής, ενόψει της επικείμενης ανάπλασης του χώρου. Πρόκειται για ένα αμφιλεγόμενο έργο που κληρονόμησε ατυχώς η σημερινή δημοτική αρχή από την προκάτοχό της, με πρωτοβουλίες της οποίας αυτό εντάχθηκε από την Περιφέρεια Πελοποννήσου στο πρόγραμμα «Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης», το οποίο χρηματοδοτείται από κοινοτικούς πόρους.
Η ιστορία της συγκεκριμένης παρέμβασης, όπως και αυτή της πολύπαθης οδού Ιατροπούλου, με τις παροιμιώδεις καθυστερήσεις της, αναδεικνύουν περίτρανα τις παθογένειες τόσο της φιλοσοφίας, όσο και του σχεδιασμού και της υλοποίησης πολλών έργων και στην Καλαμάτα τα περασμένα χρόνια. Πλημμελείς μελέτες, υπερβολικές εργολαβικές εκπτώσεις, σημαντικές καθυστερήσεις και αμφίβολο αισθητικό αλλά κυρίως αναπτυξιακό αποτέλεσμα συνθέτουν, κατά κανόνα, την εικόνα των άνω παρεμβάσεων.
Είναι προφανής λοιπόν η ανάγκη άμεσης αποστασιοποίησης του Δήμου από τις αρνητικές πρακτικές του παρελθόντος και υιοθέτησης μιας νέας, σύγχρονης προσέγγισης για τη μελέτη και εκτέλεση παρεμβάσεων αστικής ανάπλασης με αναπτυξιακή διάσταση για την κοινωνία και τους πολίτες.
Ο «Πύργος του Πειραιά» ως φωτεινό παράδειγμα
Την ίδια περίοδο, εν μέσω θερινής ραστώνης, μια θετική είδηση ήρθε να ταράξει τα νερά, καθώς ανακοινώθηκε η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης για την αξιοποίηση, εκμετάλλευση και διαχείριση του Πύργου του Πειραιά. Η σύμβαση αυτή έχει διάρκεια 99 ετών και το αρχικό ετήσιο αντάλλαγμα είναι € 1.010.000, το οποίο θα καρπώνεται ο Δήμος Πειραιά ως ιδιοκτήτης του Πύργου, του δεύτερου υψηλότερου ακινήτου της Αττικής, επί της Ακτής Ποσειδώνος, στο κέντρο του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας. Το πλέον αξιοσημείωτο είναι όμως ότι στην παραχωρησιούχο ανώνυμη εταιρεία ειδικού σκοπού Piraeus Tower Α.Ε. συμμετέχουν από κοινού δύο εταιρίες, με τη δεύτερη μάλιστα αποτελεί κοινό επενδυτικό φορέα ενός ιδιωτικού ομίλου και ενός ευρωπαϊκού φορέα δημοσίου συμφέροντος, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), που συμμετέχει με ποσοστό 35%.
Το έργο προβλέπει την πλήρη ανακατασκευή του Πύργου ως σύγχρονου βιοκλιματικού κτιρίου γραφείων και καταστημάτων με προϋπολογισμό 50 εκατομμυρίων Ευρώ. Με τη δημιουργική σύμπραξη λοιπόν δήμου και ιδιωτικού τομέα, εξασφαλίστηκαν οι απαραίτητοι πόροι και υλοποιείται μια εμβληματική επένδυση με σημαντικό, απτό όφελος για την τοπική κοινωνία.
Οι Μύλοι του Λιμανιού και το παλιό Εργοστάσιο Καρέλια: δύο εμβληματικές ευκαιρίες για αναπτυξιακές επενδύσεις νέας γενιάς στην Καλαμάτα
Το άνω μοντέλο αποτελεί σίγουρα θετικό παράδειγμα προς μίμηση για δύο σπουδαία μεν αλλά αναξιοποίητα κτίρια του αστικού ιστού της Καλαμάτας, αυτά των Κυλινδρόμυλων στο Λιμάνι και του παλιού Εργοστασίου Καρέλια στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Παρά τις κατά καιρούς δημοσιοποιημένες ή μη προθέσεις, τα κτίρια αυτά εξακολουθούν να εκτίθενται στη φθορά του χρόνου και να αποτελούν πηγές κινδύνου για την ανθρώπινη ζωή, ενώ θα μπορούσαν να συνεισφέρουν καθοριστικά στην ανάπτυξη της πόλης, ειδικά εν μέσω της επερχόμενης οικονομικής κρίσης.
Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσε να συσταθεί με πρωτοβουλία του Δήμου μια ανώνυμη εταιρεία ειδικού σκοπού με αντικείμενο την αξιοποίηση και εκμετάλλευση των εν λόγω ακινήτων στο πλαίσιο ενός μεικτού σχήματος δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων, το οποίο θα αναλάβει την αξιοποίησή τους. Παρ’ ότι οι ιδιοκτήτες των ακινήτων θα έχουν, προφανώς, βαρύνοντα ρόλο και λόγο στο πλάνο αξιοποίησης, η κινητοποίηση δημοσίων, και κυρίως ευρωπαϊκών πόρων, θα προσέδιδε καθοριστικό ρόλο και στο Δήμο ως συντονιστή της όλης προσπάθειας.
Αυτό που προέχει επίσης είναι η κατάρτιση, από την άνω εταιρία και με τη συμμετοχή εκπροσώπων των αρμοδίων θεσμικών φορέων (ΤΕΕ κλπ.), συγκεκριμένου και ρεαλιστικού master plan για τα δύο κτίρια, καθώς και η απαλλαγή των επενδυτών από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που θα φαλκίδευαν την πραγματοποίηση των επενδύσεων (λ.χ αποχαρακτηρισμός των κυλινδρόμυλων ως διατηρητέου κτιρίου). Τέλος, καθοριστική για την επιτυχή υλοποίηση του εγχειρήματος είναι η προσέλκυση πόρων ειδικά από ευρωπαϊκούς φορείς, όπως η EBRD και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αλλά και το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης με την προίκα των 32 δις που κατοχύρωσε η χώρα μας.
Για να συμβεί όμως αυτό, απαιτείται ο Δήμος να προτάξει σε συνεργασία με την πολιτεία τη διεκδίκηση στέγασης σε ένα από τα δύο κτίρια τουλάχιστον, ενός Ευρωπαϊκού Οργανισμού (Αgency), αξιοποιώντας τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της Καλαμάτας (κλίμα, αεροπορική σύνδεση, λιμάνι, ανθρώπινο δυναμικό κλπ). Ιδανικό θα ήταν μάλιστα η ενέργεια αυτή να συνδυαστεί με τη δημιουργία του Διεθνούς Κέντρου Καινοτομίας και Ανάπτυξης και της Π.Ο.Τ.Α στη δυτική παραλία, ενέργειες με μακρόπνοο θετικό αποτύπωμα για την περιοχή μας, τις οποίες από ετών έχει προτείνει και αναλύσει δημόσια ο γράφων.
Εξ άλλου, η στέγαση του άνω Οργανισμού στα υπό αξιοποίηση κτίρια θα μπορούσε να συνδυαστεί δημιουργικά και με κατάλληλες εμπορικές χρήσεις (στο Εργοστάσιο Καρέλια) αλλά και χρήσεις τουριστικής υποδομής (στους Μύλους) που θα εξασφάλιζαν περαιτέρω τη βιωσιμότητα των επενδύσεων δημιουργώντας και πολλές θέσεις εργασίας στην τοπική κοινωνία, κατά τα πολλά επιτυχημένα παραδείγματα από το εξωτερικό.
Ακολουθώντας λοιπόν τις θετικές πρακτικές από το εσωτερικό και το εξωτερικό, υιοθετώντας σύγχρονη προσέγγιση, αξιοποιώντας τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και ενεργοποιώντας τους Καλαματιανούς και Μεσσηνίους με επιρροή στην Ελλάδα και τον κόσμο, ο Δήμος Καλαμάτας μπορεί να αναδειχθεί σε πρωτοπόρο φορέα υλοποίησης αστικών παρεμβάσεων νέας γενιάς με πολλαπλά οφέλη για τους πολίτες. Αρκεί να κοιτάξουμε όλοι ψηλότερα και να συνεργαστούμε χωρίς αγκυλώσεις για το καλό της πατρίδας μας.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. / Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
