Στις εκλογές του 1953 η Ελένη Σκούρα αναδείχθηκε πρώτη Ελληνίδα Βουλευτής, ενώ μόλις τον προηγούμενο χρόνο (1952) με νόμο είχε κατοχυρωθεί το δικαίωμα του «εκλέγειν» και «εκλέγεσθαι» για τις Ελληνίδες που αποτέλεσε, ουσιαστικό ορόσημο για την πολιτική συμμετοχή τους και την εκλογή τους σε πολιτικές θέσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πολυετής αγώνας για τη σημαντική αυτή κατάκτηση είχε βρει σθεναρή αντίσταση από το ανδρικό φύλο.
Σήμερα, 70 χρόνια μετά, η γυναικεία συμμετοχή σε ανώτατα αξιώματα της δημόσιας ζωής ή σε θέσεις ευθύνης σε εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι αυτονόητη, ενώ σε πολιτικό επίπεδο, αποτελεί τόσο θεσμική απαίτηση με τη μορφή των ποσοστώσεων, όσο και δείκτη προόδου του πολιτικού μας πολιτισμού και της ποιότητας της δημοκρατίας. Άλλωστε, η επιδίωξη της ουσιαστικής ισότητας αποτελεί απαραίτητο στοιχείο και βασικό στόχο κάθε σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας.
Ιστορικά βέβαια, όπως σε πολλές χώρες έτσι και στην Ελλάδα, οι γυναίκες έχουν αντιμετωπίσει εμπόδια και προκλήσεις στη διεκδίκηση μιας θέσης στον πολιτικό στίβο. Η υποεκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων υποδηλώνει καταρχάς την ύπαρξη «γυάλινης οροφής» (glass ceiling) για τις γυναίκες στην πολιτική στην Ελλάδα. Η γυάλινη οροφή νοείται ως ένα αόρατο φράγμα που εμποδίζει τις γυναίκες να προχωρήσουν σε υψηλότερα επίπεδα ηγεσίας και εξουσίας. Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος στην άρση αυτού του φραγμού, οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την ανέλιξή τους, σε υψηλότερες πολιτικές θέσεις και στην απόκτηση μεγαλύτερης πολιτικής δύναμης.
Ένας από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην υποεκπροσώπηση αυτή είναι η ύπαρξη στερεοτύπων και αναχρονιστικών αντιλήψεων για τον ρόλο της γυναίκας στη δημόσια ζωή, καθώς ακόμα και σήμερα αναμένεται από τις γυναίκες να δώσουν προτεραιότητα στις οικογενειακές τους ευθύνες έναντι των πολιτικών τους φιλοδοξιών. Η ύπαρξη της αντίληψης αυτής μπορεί από μόνη της να αποθαρρύνει τις γυναίκες από οποιοδήποτε εγχείρημα ανάμειξης με την πολιτική.
Μια άλλη παράμετρος που δυστυχώς παρατηρείται διαχρονικά, είναι οι διακρίσεις και ο σεξισμός. Οι γυναίκες συχνά δέχονται σεξιστικά σχόλια και δεν προτιμώνται σε θέσεις αντί ανδρών υποψηφίων, κάτι που τις αποθαρρύνει έτι περαιτέρω για να ακολουθήσουν πολιτική σταδιοδρομία.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες σε νομοθετικό επίπεδο, τόσο για την αντιμετώπιση του ζητήματος του σεξισμού και των διακρίσεων, όσο και για την ενθάρρυνση συμμετοχής και την ενδυνάμωση των γυναικών στην πολιτική ζωή. Όμως, η νομοθεσία από μόνη της δεν παρέχει τα εχέγγυα και για την αλλαγή κουλτούρας που απαιτείται από το κοινωνικό σύνολο. Η αντιμετώπιση της προκατάληψης και των διακρίσεων λόγω φύλου στην πολιτική και η προώθηση μιας κουλτούρας σεβασμού μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία ενός πιο φιλόξενου περιβάλλοντος για τις γυναίκες στον πολιτικό στίβο.
Η άρση των φραγμών μπορεί να επιτευχθεί με γνώση, δικτύωση και τις κατάλληλες προσωπικές δεξιότητες επικοινωνίας και άσκησης ηγεσίας. Η κατάρτιση προγραμμάτων με πάγιο και διαρκή χαρακτήρα που θα αφορούν στην εκπαίδευση των γυναικών σε θέματα ηγετικών δεξιοτήτων, η δικτύωση με γυναίκες-μέντορες, η επικουρική συνεισφορά των γυναικείων οργανώσεων και δικτύων που θα παρέχουν καθοδήγηση και υποστήριξη και η διοργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού για την προώθηση της σημασίας της ισότητας των φύλων, θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ενθάρρυνση για τη συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή της χώρας.
Η μεγαλύτερη αντιπροσώπευση εξάλλου των γυναικών στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων επιβάλλεται τόσο για λόγους αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, όσο και για την εμβάθυνση της δημοκρατίας στη δικαιότερη εκπροσώπηση μιας κοινωνίας, στο πλαίσιο που η ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα, εκφράζοντας κοινωνικό εύρος και πολυμορφία. Άλλωστε, μόνο αν σπάσει η «γυάλινη οροφή» θα δοθεί πραγματικά οξυγόνο στη γυναικεία συμμετοχή.
* Η Κωνσταντίνα Αγγ. Κωτσιοπούλου είναι Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Ειδική Συνεργάτιδα στο Ιδιαίτερο Γραφείο της Γενικής Γραμματέως Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
[Φωτογραφία από Sergio Cerrato - Italia από το Pixabay]
