Τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται στην παγκόσμια ελαιοκομία διχάζουν ειδικούς και μη, αναφορικά με το εάν η αύξηση της τιμής του ελαιολάδου είναι ένα συγκυριακό φαινόμενο λόγω της χαμηλής παραγωγής της Ισπανίας ή έχουμε περάσει πλέον το κατώφλι μιας εποχής που η κλιματική αλλαγή θα επιφέρει δομικές αλλαγές στην παγκόσμια παραγωγή, μετατρέποντας -ίσως- το ελαιόλαδο σε είδος πολυτελείας.
Κανείς δεν γνωρίζει τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Όμως, αν κάνουμε προβλέψεις, αναλύοντας ψύχραιμα τα διαθέσιμα δεδομένα, μπορούμε να χαράξουμε μια πολιτική στην ελαιοκομία, η οποία να την καθιστά κατά το δυνατόν βιώσιμη σε ένα δυστοπικό μέλλον που σύμφωνα με τους ειδικούς θα φέρει η κλιματική αλλαγή. Τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη είναι αυτονόητα.
Ο παράγοντας που πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη είναι ότι, παρά τις αρχικές εκτιμήσεις, η χαμηλή παραγωγή της Ισπανίας ίσως να μην αποτελεί συγκυριακό φαινόμενο αλλά μόνιμο. Αξιόπιστες φωνές που προέρχονται κυρίως από το πανεπιστήμιο της Jaen της Ιβηρικής χώρας και ακούστηκαν στην καταληκτική συνάντηση του Ευρωπαϊκού Έργου SUSTAINoLIVE στα Χανιά στις 18 και 19 Ιουλίου στο οποίο συμμετέχει ο ΝΗΛΕΑΣ, ανέφεραν ότι ένα μεγάλο ποσοστό που ίσως φτάσει και το 50% της Ισπανικής ελαιοκαλλιέργειας, θα εγκαταλειφθεί λόγω των μη αναστρέψιμων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο –παρόλη την ανησυχία και τον προβληματισμό- ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την ελαιοκομία στη χώρα μας, που θα πρέπει επειγόντως να μας απασχολήσει, αν θέλουμε βέβαια να έχει μέλλον.
Το παράθυρο ευκαιρίας δεν θα ανοίξει επειδή θα εξαιρεθούμε από την κλιματική αλλαγή, αλλά επειδή, ίσως, μπορέσουμε να αμβλύνουμε τις δυσμενείς επιπτώσεις της και προσαρμοστούμε σε αυτή. Και τούτο διότι ένα μειονέκτημα που δυσκολεύει την άσκηση της γεωργίας στη χώρας μας, η οποία χαρακτηρίζεται από το έντονο ανάγλυφο, -ενδεχομένως- γίνει πλεονέκτημα λόγω των φυσικών αποδεκτών του βρόχινου νερού, που μπορεί να αποταμιευτεί και να χρησιμοποιηθεί αφενός στα κρίσιμα στάδια που κρίνεται η παραγωγή της επόμενης χρονιάς (Φεβρουάριος, Μάιος) και αφετέρου τους δύσκολους καυτούς θερινούς μήνες που προβλέπονται στο μέλλον. Το προαναφερθέν βέβαια δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται ξαναφέρνουν επιτακτικά και επί τάπητος το φλέγον ζήτημα των υποδομών άρδευσης, οι οποίες για τη χώρα μας μπορεί να είναι μια υπόθεση εφικτή, αρκεί βέβαια να υπάρξει αρχικά η πολιτική βούληση και στη συνέχεια ο έξυπνος σχεδιασμός.
Πιθανόν, μάλιστα, η λύση να μην είναι οι μεγάλοι φυσικοί ή τεχνητοί ταμιευτήρες, αλλά περισσότεροι και μικροί, προσαρμοσμένοι στο ανάγλυφο και τις ανάγκες των δήμων και κυρίως των κοινοτήτων. Το τι μπορεί να γίνει και το πως, είναι υπόθεση των ειδικών.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα στοχευμένο και ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο που να δίνει τη δυνατότητα σε δήμους και παραγωγικούς φορείς, σε συνεργασία με καλλιεργητές, να προχωρήσουν στη δημιουργία εταιρικών επιχειρήσεων-συμπράξεων, αρχικά σε μελέτες και ακολούθως στην υλοποίηση. Οι συμπράξεις αυτές θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν και μια χρηματοδότηση από την πλευρά των παραγωγών κατά το πρότυπο των ομαδικών γεωτρήσεων, εφόσον η δυνατότητα άρδευσης θα προσφέρει απόσβεση της χρηματοδότησης, αύξηση της εμπορικής αξίας της γης, υποστήριξη της ελαιοκαλλιέργειας και δυνατότητα νέων καλλιεργειών, για τις οποίες υπάρχει επιτακτική ανάγκη… δηλαδή αγροτική ανάπτυξη.
Όλα όσα προαναφέρθηκαν δεν είναι καινούργια. Το καινούργιο είναι ότι αν δεν γίνουν και μάλιστα άμεσα, η ξερική καλλιέργεια της ελιάς -η οποία αποτελεί και τη συντριπτική πλειονότητα- είναι βέβαιο ότι δεν έχει προοπτική, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις τοπικές κοινωνίες, την οικονομία τους και το περιβάλλον.
Η ακραία συνθήκη που βιώνει η Ισπανία, αν και λυπηρή, μας δείχνει τον δρόμο που πρέπει να χαράξουμε. Αυτή είναι η καλύτερη και ασφαλέστερη προοπτική που μπορεί να προσφέρει η πολιτεία στη γεωργία μας, για να μπορέσει να καταστεί αυθύπαρκτη, διατηρώντας τη βιωσιμότητά της. Διαφορετικά θα αρκεστεί στο μέλλον να μοιράζει ψίχουλα τα οποία θα ονομάζει «στήριξη», υποθηκεύοντας το μέλλον όχι μόνο της γεωργίας αλλά και της εθνικής οικονομίας...
Η φράση «οι καιροί είναι χαλεποί» είναι κοινότοπη και κοινόχρηστη … αλλά πρέπει να πάψει να είναι δικαιολογία. Ήρθε η ώρα για άμεση και στοχευμένη δράση.
