«Ελευθερία
Έλληνες μες στα σκοτεινά δείχνουν το δρόμο:
EΛEYΘEPIA
Για σένα θα δακρύσει από χαρά ο ήλιος.
Του κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει!» Οδυσσέας Ελύτης, που επιστρατεύτηκε μόλις κηρύχθηκε ο πόλεμος στις 28 Οκτωβρίου 1940. Πολέμησε ως διμοιρίτης, ανθυπολοχαγός    στις μάχες της Μπολένας, δεξιά από τη Χειμάρρα.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ οι ΉΡΩΕΣ του έπους του 1940-1, αλλά    μνημονεύουμε τα ονόματά τους, τιμούμε τη δράση τους,    διδασκόμαστε από το παράδειγμά τους, μας τυφλώνει η Δόξα τους, ως αγωνιστές μέχρι τέλους της Ελευθερίας    και μας συγκλονίζει η ποίηση των μαχητών ποιητών.    Φυσικά υπάρχουν, ανέκαθεν υπήρχαν και οι αρνητικοί πρωταγωνιστές,    οι δωσίλογοι, οι μαυραγορίτες, οι καταδότες πατριωτών,    ενώ κάπου εκεί παραμονεύει ο μοχθηρός και κρυψίνους    Εφιάλτης, παρών και αυτός διαχρονικά με διαφορετικά πρόσωπα ή προσωπεία ...
Η θυσία, η αυτοθυσία, η προσφορά ΟΛΩΝ, είναι ανεκτίμητης αξίας. Θα μνημονεύσουμε, κάποιες ξεχωριστές προσωπικότητες.
Βασίλειος Τσιαβαλιάρης: Είναι ο πρώτος νεκρός στρατιώτης της 28ης Οκτωβρίου του 1940. Το 21ο φυλάκιο των Ελληνοαλβανικών συνόρων, στο ύψωμα Γκόλιο κοντά στην Πυρσόγιαννη ήταν ο πρώτος στόχος του Ιταλικού πυροβολικού. Πριν φανεί ο ήλιος, στις 5 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, τα βλήματα που πέφτουν βροχή, βρήκαν στο χαράκωμα με το οπλοπολυβόλο στο χέρι τον      Βασίλειο Τσιαβαλιάρη αγρότη από την Πιαλεία Τρικάλων.
Αλέξανδρος Διάκος: . Είναι ο πρώτος νεκρός έλληνας αξιωματικός του ελληνοϊταλικού πολέμου.
Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1934 ως ανθυπολοχαγός Πεζικού. Το τάγμα του ανήκε στις πρώτες μονάδες που έσπευσαν να ενισχύσουν το Μικτό Απόσπασμα Πίνδου, που διοικούσε ο αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης και δεχόταν το βάρος της ιταλικής επίθεσης. Το πρωί της 1ης Νοεμβρίου,    ο Λόχος του , στο πλαίσιο της ελληνικής αντεπίθεσης, προσπαθεί    να καταλάβει την Τσούκα, ένα απότομο και καλυμμένο βουνό, που κατείχαν οι Ιταλοί Αλπινιστές. Είναι    επί κεφαλής του λόχου του σε μία θυελλώδη εξόρμηση, μέχρι που δέχτηκε τα πυρά κατάστηθα από ένα ιταλικό    πολυβόλο.

Ο Μαρδοχαίος Φριζής    (1893 – 1940) ήταν Ελληνοεβραίος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, ο πρώτος ανώτερος αξιωματικός που σκοτώθηκε στον ελληνοιταλικό πόλεμο.
Στις 5 Δεκεμβρίου, βορειοανατολικά της Πρεμετής, ο αντισυνταγματάρχης Μ. Φριζής και οι άντρες του,      δέχθηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα. Ο Φριζής δέχτηκε βολές από το αεροπορικό πολυβόλο και έπειτα μία βόμβα τον αποτελείωσε.
Επισημαίνουμε ότι, από το σύνολο των Ελλήνων νεκρών στις επιχειρήσεις εναντίον των Ιταλών, οι 7.796 βρίσκονται στην Αλβανία (στοιχεία ΓΕΣ)!
Κωνσταντίνος Δαβάκης: Γεννήθηκε στα Κεχριάνικα Λακωνίας το 1897 και πέθανε στην Αδριατική θάλασσα τον Ιανουάριο του 1943. Αποφοίτησε από τη Σχολή    Ευελπίδων ως ανθυπολοχαγός πεζικού.    Έλαβε μέρος στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο , όπου και υπέστη βαρεία βλάβη η υγεία του από την επίδραση των ασφυξιογόνων αερίων.    Έλαβε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία και τιμήθηκε με το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας. Το 1931, αποστρατεύθηκε για λόγους υγείας. Όταν έγινε η μερική επιστράτευση (Αύγουστος 1940) ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη και τοποθετήθηκε διοικητής του 51ου Συντάγματος Πεζικού και στην συνέχεια του Αποσπάσματος Πίνδου με έδρα το Επταχώριο Πίνδου. Όταν εκδηλώθηκε η Ιταλική εισβολή (το πρωί της 28ης Οκτωβρίου το 1940) αντιμετώπισε με το Απόσπασμα Πίνδου 2000 ανδρών την 3η Ιταλική    Μεραρχία    Αλπινιστών    «Τζούλια» 15000 ανδρών.    Αμύνθηκε    επιτυχώς σε    ολόκληρη    την έκταση της ζώνης ευθύνης του (35 χιλιόμετρα),    καθυστερώντας τους Ιταλούς, μέχρι να φτάσουν ενισχύσεις.   
Υποστράτηγος ΧΑΡΑΛ.    ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ. Μια ξεχωριστή, αλλά συνάμα και τραγική περίπτωση.    Τον ονόμασαν σύγχρονο Λεωνίδα και θρύλο του αλβανικού έπους.
Ο Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, ως διοικητής της ιστορικής VIII Μεραρχίας, έγραψε    την    ιστορία στον ελληνοϊταλικό πόλεμο.    Αψήφησε τις διαταγές της πολιτικής (Πρωθυπουργός Ι. Μεταξάς) και στρατιωτικής (Αρχιστράτηγος Α.Παπάγος) ηγεσίας,    που    του υποδείκνυαν να υποχωρήσει και    να μην δώσει τη μάχη επί της ελληνοαλβανικής Μεθορίου! Με δική του    πρωτοβουλία, μόνος, χωρίς καμιά βοήθεια από το ΓΕΣ και χωρίς κανείς στην Αθήνα να πιστεύει,    ούτε στιγμή στον αγώνα του, στάθηκε ΟΡΘΙΟΣ στην πρώτη γραμμή, διεύθυνε τις πολεμικές επιχειρήσεις    από ένα αμπρί στο    Καλπάκι, πολέμησε και νίκησε, με ισάξιο συμπαραστάτη του τον Συνταγματάρχη K. Δαβάκη και το ηρωικό απόσπασμά του!
Ο Μέραρχος Χ. Κατσιμήτρος, όχι μόνον κράτησε τα σύνορα, αλλά μέσα σε λίγες εβδομάδες άρχισε να προελαύνει επιθετικά εναντίον των εισβολέων Ιταλών,    μέσα στην Αλβανία.    Το έπος του Ελληνικού στρατού στην Αλβανία, οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην οργάνωση, στο πάθος    και στην απείθεια του Κατσιμήτρου, αφού οι αποφάσεις του επί του πεδίου μάχης ήταν αντίθετες,    από τα επιτελικά σχέδια του ΓΕΣ, τις Διαταγές του Αρχηγείου και του Αρχιστράτηγου.       
Το εντυπωσιακό είναι ο Χ. ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ    είχε καταταγεί στο Στρατό ως εθελοντής Στρατιώτης. Και έγινε ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ, προαγόμενος πάντα επ’ Ανδραγαθία. Δεν είχε τελειώσει τη Σ.Σ. Ευελπίδων, δεν είχε θεωρητική στρατιωτική κατάρτιση, ήταν όμως στρατιωτική ιδιοφυία, όπως απέδειξε στην πράξη.
Αυτός όμως ο ήρωας του Ελληνοαλβανικού πολέμου, ο υποστράτηγος ΧΑΡΑΛ. ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ, είχε τραγική εξέλιξη. Συνεργάστηκε με τους Γερμανούς, μετά την κατάρρευση του μετώπου!!!    Συμμετείχε    στην πρώτη κατοχική κυβέρνηση του Γεωργίου Τσολάκογλου, όπου και διετέλεσε Υπουργός Εργασίας. Ήταν ο απόλυτος ξεπεσμός και ο έσχατος διασυρμός ενός πρώην ΗΡΩΑ.
Με την απελευθέρωση συνελήφθη    και το    1945 καταδικάστηκε από το ειδικό δικαστήριο των δωσιλόγων, σε πολυετή φυλάκιση… Πέθανε το 1962 μόνος,      ξεχασμένος και περιφρονημένος από όλους...