Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)
Περίεργα «τα παιχνίδια» που εξακολουθούν να παίζονται στο Ιράν και που αφορούν το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Το Ιράν συνεχίζει να βάζει εμπόδια στην όλη διαδικασία της επιθεώρησης, και από την άλλη η Δύση φαίνεται διχασμένη σε ότι αφορά την σύσταση προς την χώρα αυτή για τον συγκεκριμένο λόγο.
Το τοπίο είναι θολό και η αλήθεια δεν μπορεί να αποκαλυφθεί στο σύνολό της. Για τον λόγο αυτό, όπως θα δούμε και παρακάτω, τρεις ευρωπαϊκές χώρες ζητούν την ισχυρή σύσταση προς το Ιράν, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ.
Ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας ΙΑΕΑ, Rafael Grossi, επέκρινε έντονα την ηγεσία της Τεχεράνης κατά την έναρξη της συνόδου που ξεκίνησε τη Δευτέρα στη Βιέννη.
Πρόκειται για την συνεδρίαση του Συμβουλίου των Διοικητών του ΙΑΕΑ, στην οποία η Γερμανία, η Βρετανία και η Γαλλία θέλουν να προωθήσουν μια επίπληξη για το Ιράν παρά την αντίθεση των ΗΠΑ.
Η κατάθεση αντίστοιχου σχεδίου ψηφίσματος υπαγορεύεται από το "επείγον" να "αντιδράσουμε στη σοβαρότητα της κατάστασης", σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους.
Ο επικεφαλής του ΙΑΕΑ, Rafael Grossi, επέκρινε την ηγεσία της Τεχεράνης κατά την έναρξη της συνάντησης.
"Είναι απαράδεκτο να μιλάμε για πυρηνικά όπλα με τον τρόπο που το κάνουν κάποιοι στο Ιράν", δήλωσε ο Grossi. Ο ΙΑΕΑ έχει περιορισμένη μόνο εικόνα για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Αυτή η "έλλειψη γνώσης" καθιστά πολύ δύσκολη την "επιστροφή στη διπλωματία".
Σύμφωνα με τον ΙΑΕΑ, το Ιράν είναι το μόνο κράτος που δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα, το οποίο έχει εμπλουτίσει ουράνιο στο 60% και συγκεντρώνει μεγάλα αποθέματα ουρανίου. Συνεπώς, η χώρα βρίσκεται στο δρόμο για τον εμπλουτισμό ουρανίου στο 90% που απαιτείται για πυρηνικά όπλα. Οι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας απαιτούν μόνο ουράνιο εμπλουτισμένο σε 3,67%.
Το Ιράν ανέκαθεν αρνιόταν ότι θέλει να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα. Ωστόσο, σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους του ΙΑΕΑ, δεν υπάρχει "αξιόπιστη πολιτική αιτιολόγηση" για την ταχεία επέκταση του πυρηνικού του προγράμματος.
Το σχέδιο ψηφίσματος που συνέταξαν η Γερμανία, η Βρετανία και η Γαλλία απαιτεί "τεχνικά αξιόπιστες εξηγήσεις" για την παρουσία σωματιδίων ουρανίου που βρέθηκαν σε δύο αδήλωτες τοποθεσίες στο Ιράν. Επιπλέον, το Ιράν θα πρέπει να "ακυρώσει την ανάκληση των διορισμών αρκετών από τους έμπειρους επιθεωρητές του οργανισμού" και να επανασυνδέσει "αμέσως" τις κάμερες που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση των πυρηνικών δραστηριοτήτων.
Η συνεργασία μεταξύ της Τεχεράνης και του ΙΑΕΑ επιδεινώνεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Οι προγραμματισμένες συνομιλίες με την Τεχεράνη έχουν ανασταλεί προς το παρόν μετά τον θάνατο του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι.
Οι διπλωμάτες θεωρούν, ωστόσο, ότι η Τεχεράνη χρησιμοποιεί τη συντριβή του ελικοπτέρου ως πρόσχημα για να κερδίσει χρόνο.
Το σχεδιαζόμενο ψήφισμα ακολουθεί ένα παρόμοιο από τον Νοέμβριο του 2022. Αν και το Ιράν έχει επεκτείνει σημαντικά το πυρηνικό του πρόγραμμα από τότε, ο ΙΑΕΑ έχει μέχρι στιγμής αποφύγει να εκδώσει περαιτέρω επίπληξη. Κατά την τελευταία συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου τον Μάρτιο, οι ευρωπαϊκές χώρες ανέβαλαν το σχέδιό τους για ψήφισμα λόγω έλλειψης υποστήριξης από τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τους διπλωμάτες, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να απορρίπτουν ένα τέτοιο ψήφισμα του πυρηνικού οργανισμού του ΟΗΕ.
Η Ουάσιγκτον φοβάται ότι μια επίπληξη θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή ενόψει των αμερικανικών προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου.
Οι χώρες που συμμετέχουν στο ψήφισμα φέρονται να ελπίζουν ότι η θέση των ΗΠΑ θα μπορούσε ακόμη να αλλάξει πριν από την ψηφοφορία αργότερα αυτή την εβδομάδα. Αυτό θα αύξανε την πίεση στην Τεχεράνη - ακόμη και αν μια επίπληξη θα ήταν μόνο μια συμβολική πράξη.
Να σημειωθεί επίσης ότι σε σχετική αναφορά για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο επικεφαλής του IAEA δήλωσε ότι το Ιράν δεν έχει παράσχει στον Οργανισμό τεχνικά αξιόπιστες εξηγήσεις για την παρουσία σωματιδίων ουρανίου ανθρωπογενούς προέλευσης στο Varamin και στο Turquzabad ούτε έχει ενημερώσει τον Οργανισμό για την τρέχουσα θέση (ή θέσεις) του πυρηνικού υλικού ή/και του μολυσμένου εξοπλισμού.
Το Ιράν εξακολουθεί να μην εφαρμόζει τον τροποποιημένο κώδικα 3.1, έχοντας δηλώσει ότι έχει αναστείλει την εφαρμογή του.
Αυτά τα εκκρεμή ζητήματα διασφαλίσεων απορρέουν από τις υποχρεώσεις του Ιράν στο πλαίσιο της συμφωνίας συνολικών διασφαλίσεων και πρέπει να επιλυθούν προκειμένου ο Οργανισμός να είναι σε θέση να παράσχει τη διαβεβαίωση ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι αποκλειστικά ειρηνικό.
Περαιτέρω δημόσιες δηλώσεις που έγιναν στο Ιράν σχετικά με τις τεχνικές δυνατότητές του να παράγει πυρηνικά όπλα και πιθανές αλλαγές στο πυρηνικό δόγμα του Ιράν αυξάνουν τις ανησυχίες μου σχετικά με την ορθότητα και την πληρότητα των δηλώσεων διασφάλισης του Ιράν.
Ο επικεφαλής του ΙΑΕΑ, Rafael Grossi επανέλαβε προς τη νέα κυβέρνηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν την έκκλησή του και τη διάθεσή του να συνεχίσει τον διάλογο υψηλού επιπέδου και τις επακόλουθες τεχνικές ανταλλαγές που ξεκίνησαν ως αποτέλεσμα των συναντήσεων με τον εκλιπόντα Υπουργό Εξωτερικών και τον σημερινό υπηρεσιακό Υπουργό Εξωτερικών HE κ. Ali Bagheri Kani στις 6 και 7 Μαΐου στην Τεχεράνη και το Εσφαχάν.
Κατά τη διάρκεια της επακόλουθης επικοινωνίας με τον Υπουργό Kani, συμφωνήσαμε να συνεχίσουμε τις περαιτέρω προσπάθειες όπως συζητήθηκαν στην Τεχεράνη στις αρχές Μαΐου, κατέληξε ο επικεφαλής του ΙΑΕΑ.
