Κυριακή, 10 Νοεμβρίου 2024 20:51

Το γονιδίωμα στην Ιστορία - Η πρώτη μάχη της Ιμέρας

Το γονιδίωμα στην Ιστορία - Η πρώτη μάχη της Ιμέρας

Του Γιάννη Α. Μπίρη

Η Ιμέρα, σήμερα γνωστή ως Termini Imerese στη βόρεια ακτή της Σικελίας, ήταν μια ελληνική πόλη που ιδρύθηκε το 648 π.Χ. από αποίκους από τη Ζάγκλη. Ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου αναφέρει:
[6, 4, 5] «…Η Ζάγκλη πρωτοϊδρύθηκε από πειρατές που έφτασαν εκεί από την χαλκιδική Κύμη που βρίσκεται στην Οπικία γη (πρόκειται περί της Καμπανίας, βόρεια της Νάπολης). Αργότερα πήγαν πολλοί άποικοι από την Χαλκίδα και την υπόλοιπη Εύβοια και μοίρασαν μαζί τους την γη.    …..      ….      Το αρχικό της όνομα ήταν Ζάγκλη όπως την ονόμασαν οι Σικελοί, επειδή η τοποθεσία μοιάζει με δρέπανο (οι Σικελοί ονομάζουν το δρέπανο ζάγκλο). Αργότερα οι άποικοι αυτοί εκτοπίστηκαν από Σαμίους και άλλους Ίωνες οι οποίοι, διωγμένοι από τους Πέρσες, έφτασαν στην Σικελία. [6, 4, 6] Λίγο αργότερα ο τύραννος των Ρηγίνων Αναξίλας, έδιωξε τους Σαμίους κι εγκατέστησε μεικτό πληθυσμό στην πολιτεία, την οποία μετονόμασε Μεσσήνη, από το όνομα της παλιάς του πατρίδας…».
Και συνεχίζει:
[6,5,1] «,,,Η Ιμέρα ιδρύθηκε από τον Ευκλείδη, τον Σίμο και τον Σάκωνα, που ξεκίνησαν από την Ζάγκλη. Οι περισσότεροι που πήγαν στην αποικία ήσαν Χαλκιδείς, αλλά εγκαταστάθηκαν μαζί τους και μερικοί φυγάδες από τις Συρακούσες, οι οποίοι είχαν νικηθεί σε εμφύλια στάση, οι λεγόμενοι Μυλητίδαι. Επικράτησε μια γλώσσα μείγμα χαλκιδικής και δωρικής, αλλά οι θεσμοί ήσαν χαλκιδικοί…»
Η θέση της Ιμέρας, της δυτικότερης από όλες τις ελληνικές πόλεις του νησιού, στην άκρη μιας περιοχής που ελεγχόταν από την Καρχηδόνα, την έκανε στρατηγικό σημείο. Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο, ο Θήρων, τύραννος του Ακράγαντα, έδιωξε τον Τήριλλο, τύραννο της Ιμέρας κι εκείνος ζήτησε βοήθεια από τους Καρχηδόνιους, Η πρώτη σύγκρουση των Ελλήνων της Ιμέρας με τους Καρχηδόνιους σημειώθηκε το 480 π.Χ. Σήμερα είναι    γνωστή ως η «Πρώτη Μάχη της Ιμέρας». Λέγεται δε ότι συνέβη την ίδια ημέρα με τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Το διακύβευμα της μάχης ήταν η κυριαρχία στη Δυτική Μεσόγειο.
Η ανακάλυψη ενός ομαδικού τάφου 2500 ετών στην Ιμέρα, κατά την κατασκευή μιας σιδηροδρομικής γραμμής, έρχεται να ρίξει φως στη σύνθεση των αρχαίων ελληνικών στρατών. Ενώ οι αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί μιλούσαν πάντοτε για Έλληνες στρατιώτες, ηρωικούς υπερασπιστές της πατρίδας τους, η ανάλυση του γονιδιώματος των λειψάνων που βρέθηκαν στον ομαδικό τάφο στην Ιμέρα, αποκαλύπτει μια διαφορετική εκδοχή αφού αποκάλυψε γενετικές ομοιότητες με άτομα από την Ουκρανία και τη Λετονία. Μια μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences, δείχνει ότι τα στρατεύματα που υπερασπίζονταν την Ιμέρα είχαν στις τάξεις τους και μισθοφόρους από διάφορες περιοχές. Αυτή η αποκάλυψη παρέχει πολύτιμες γνώσεις για τη διεξαγωγή του πολέμου αλλά και τη στρατολόγηση στην αρχαία Ελλάδα. Η έλλειψη κτερισμάτων αλλά και όπλων στην ταφή ενισχύει την άποψη περί μισθοφόρων αφού δεν φαίνεται να αποδόθηκαν σε αυτούς τιμές όπως στους Έλληνες στρατιώτες.   
Σε όλη την ιστορία, όποτε υπήρχε πολεμική σύγκρουση, συμμετείχαν και μισθοφόροι. Αυτοί οι μισθωμένοι μαχητές, οδηγούμενοι από μια δίψα για περιπέτεια ή χρηματικό κέρδος, εντάσσονταν σε ξένους στρατούς ή και σε δυνάμεις ανταρτών. Στην αρχαία Ελλάδα, ωστόσο, η έννοια των μισθοφόρων συχνά υποβαθμιζόταν ή παραβλέπονταν από τους ιστορικούς που εξιδανικεύσαν την εικόνα των στρατιωτών τους για να τονίσουν την ενότητα των ελληνικών πόλεων-κρατών. Ετσι, οι αρχαίοι συγγραφείς απέφευγαν να γράψουν για την παρουσία μισθοφόρων στις μάχες στο πλευρό των Ελλήνων επειδή αυτό θα παρήγαγε αρνητικούς συνειρμούς αφού ο μισθοφόρος δεν συμμετείχε σε αυτές για τα υψηλά ιδανικά φιλοπατρίας αλλά κυρίως για τη φιλαργυρία. Και η πιθανότητα να αποδυναμώσουν την ομοψυχία τους έκανε να εξωραΐζουν την περιγραφή των μαχών που έδιναν οι Έλληνες παραγνωρίζοντας την παρουσία και μισθοφόρων σε αυτές.
Η Μάχη της Ιμέρας, ήταν μια σημαντική σύγκρουση το 480 π.Χ., και θεωρείται καθοριστικό γεγονός στην ελληνική ιστορία. Οι ιστορικές μαρτυρίες απεικόνιζαν τα στρατεύματα που υπερασπίζονταν την Ιμέρα ως Έλληνες πολίτες που πολεμούσαν ενάντια σε μια καρχηδονιακή εισβολή. Ωστόσο, η πρόσφατη ανάλυση DNA των υπολειμμάτων των πεσόντων στη μάχη και που βρέθηκαν στη δυτική νεκρόπολη της Ιμέρας υποδηλώνει μια διαφορετική ιστορία.
Οι κοινοί τάφοι που ανακαλύφθηκαν εκεί φαίνεται ότι καταλαμβάνονταν κυρίως από μισθοφόρους στρατιώτες που το DNA τους κατάγεται από μακρινές περιοχές όπως η Ουκρανία, η Λετονία και η Βουλγαρία. Αυτό το εύρημα υποστηρίζει προηγούμενες έρευνες που έδειχναν σημαντική παρουσία μισθοφόρων στις μάχες.