Η περιβαλλοντική ρύπανση συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς, παρά το γεγονός ότι και μέτρα λαμβάνονται και κατευθυντήριες οδηγίες αποφυγής της αλλά και νομοθεσία που περιορίζει την ανθρώπινη ανεξέλεγκτη δραστηριότητα επιβάλλεται αφενός στα κράτη – μέλη της ΕΕ (κοινοτική νομοθεσία και ενσωμάτωσή της στην εθνική) και αφετέρου σε πολλές άλλες περιοχές του κόσμου, εξαιρώντας βέβαια τους μεγάλους ρυπαντές όπως Κίνα, Ρωσία, ΗΠΑ αλλά και άλλες χώρες.
Τα μικροπλαστικά και η ανεξέλεγκτη απόρριψή τους στους ωκεανούς επηρεάζουν δραματικά την θαλάσσια ζωή, με ότι αυτό μπορεί να σημάνει για την διατήρησή της σε ένα ανεκτό επίπεδο.
Στην στεριά, από την άλλη, τα απόβλητα σε τεράστιες ποσότητες απειλούν την περιβαλλοντική ισορροπία.
Ας δούμε όμως τι συμβαίνει ειδικά με τα μικροπλαστικά και τις προοπτικές για το μέλλον που μάλλον είναι δυσοίωνες. Η ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη.
Η συνολική ποσότητα μικροπλαστικών στο περιβάλλον, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα μπορούσε να πολλαπλασιαστεί έως το 2060.
Το σενάριο αυτό ισχύει ακόμη και σε περίπτωση ενεργού καταπολέμησης της παγκόσμιας κακοδιαχείρισης στη διαχείριση των απορριμμάτων, αναφέρουν Γάλλοι ερευνητές στο περιοδικό «Science Advances».
Στη μελέτη, η ομάδα με επικεφαλής τον Jeroen Sonke από το ερευνητικό κέντρο Géosciences Environnement της Τουλούζης προσομοίωσε την εξέλιξη των παγκόσμιων κύκλων πλαστικών μεταξύ 1950 και 2100.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η μέγιστη ποσότητα πλαστικού που εισέρχεται στη θάλασσα κάθε χρόνο θα μπορούσε να επιτευχθεί έως το 2045: συνολικά 23 εκατομμύρια τόνοι. Οι συγκεντρώσεις των μικροπλαστικών είναι επίσης πιθανό να αυξηθούν σημαντικά - κυρίως επειδή τα μεγαλύτερα πλαστικά αποσυντίθενται με την πάροδο του χρόνου.
Η μελέτη διακρίνει τρεις κατηγορίες μεγέθους πλαστικών
Αφετηρία για τους υπολογισμούς των ερευνητών ήταν μια μελέτη για τα πλαστικά που δημοσίευσε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) το 2022.
Σε αυτήν, η ομάδα του ΟΟΣΑ ανέλυσε την εξέλιξη των πλαστικών αποβλήτων για διάφορα σενάρια - από το «business as usual» έως τα «φιλόδοξα παγκόσμια μέτρα».
«Τα μέσα πολιτικής και στα τέσσερα σενάρια βασίζονται στη φορολόγηση των πλαστικών προϊόντων, στην αύξηση της ανακύκλωσης και της ανθεκτικότητας, στην επέκταση των χώρων υγειονομικής ταφής, στη μεγαλύτερη ευθύνη του παραγωγού και στην οικονομική στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών», γράφουν ο Sonke και οι συνεργάτες του.
Για τους νέους υπολογισμούς τους, διέκριναν μεταξύ τριών κατηγοριών μεγέθους πλαστικών:
Μακροπλαστικά (μεγαλύτερα από 5 χιλιοστά)
Μεγάλα μικροπλαστικά (0,3 έως 5 χιλιοστά) και
Μικρά μικροπλαστικά (μικρότερα από 0,3 χιλιοστά).
Υπολογισμοί με βάση μετρήσεις και εκτιμήσεις
Ορισμένες από τις τιμές που προσδιορίστηκαν από την ομάδα του Sonke είναι σημαντικά υψηλότερες από ό,τι στη μελέτη του ΟΟΣΑ. Για παράδειγμα, η μελέτη του ΟΟΣΑ εκτιμά ότι 1,7 εκατομμύρια τόνοι μακροπλαστικών εισέρχονται στη θάλασσα κάθε χρόνο το 2019.
Ο Sonke και οι συνεργάτες του ανεβάζουν τον αριθμό ακόμη και σε 6,1 εκατομμύρια τόνους. Συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων και μικρών μικροπλαστικών, ο αριθμός ανέρχεται σε 16 εκατομμύρια τόνους πλαστικού που εισέρχονται σήμερα στη θάλασσα κάθε χρόνο.
Οι ερευνητές εξηγούν τη διαφορά από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ με το γεγονός ότι βασίζονται σε μετρήσεις και εκτιμήσεις των ποσοτήτων πλαστικού στους ωκεανούς. Ο ΟΟΣΑ, από την άλλη πλευρά, αντλεί τις τιμές του από την πυκνότητα του πληθυσμού, το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν και τα στατιστικά στοιχεία για την παραγωγή αστικών αποβλήτων ανά χώρα.
Σύμφωνα με την παρούσα μελέτη, η συνολική ποσότητα πλαστικών στους ωκεανούς θα αυξηθεί από 263 εκατομμύρια τόνους το 2015 σε 1.200 εκατομμύρια τόνους το 2060. Σύμφωνα με τη μελέτη, η ποσότητα αυτή ισχύει για το σενάριο με φιλόδοξα πολιτικά αντίμετρα. Οι αριθμοί για τα άλλα σενάρια είναι ακόμη υψηλότεροι.
Το πλαστικό που υπάρχει στους ωκεανούς αποσυντίθεται σταδιακά
Η ποσότητα των μικρών μικροπλαστικών στο ανώτερο στρώμα νερού των ωκεανών - σε βάθος 50 μέτρων - θα αυξηθεί επομένως από 6,2 νανογραμμάρια - δηλαδή εκατομμυριοστά του χιλιοστού του γραμμαρίου - σε 19 νανογραμμάρια ανά λίτρο στο καλύτερο σενάριο μεταξύ του 2015 και του 2060, και ακόμη και σε 27 νανογραμμάρια στο χειρότερο σενάριο.
Στην ατμόσφαιρα, η αναλογία αυτών των μικρών μικροπλαστικών ανά κυβικό μέτρο αέρα θα αυξηθεί από 23 νανογραμμάρια σε 74 έως 100 νανογραμμάρια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Η ερευνητική ομάδα υπογραμμίζει ότι ακόμη και αν δεν εισέλθει άλλο πλαστικό στη θάλασσα από το 2060 ως αποτέλεσμα της κακής διαχείρισης των αποβλήτων, η ποσότητα των μικροπλαστικών θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το πλαστικό που υπάρχει στους ωκεανούς θα συνεχίσει να διασπάται - με ρυθμό περίπου τρία τοις εκατό ετησίως.
Σύμφωνα με την ομάδα, το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στους ωκεανούς εξαρτάται όχι μόνο από την αποθήκευση των πλαστικών απορριμμάτων - ιδίως στις παράκτιες περιοχές.
«Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 100.000 χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων κοντά στις ακτές σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο παγκοσμίως, οι οποίοι συχνά δεν είναι σφραγισμένοι και είναι εκτεθειμένοι στον κίνδυνο διάβρωσης», γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης.
Ως αποτέλεσμα, τα πλαστικά καταλήγουν στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η ανάκαμψη των οικοσυστημάτων εξαρτάται επίσης από την αποτελεσματικότητα αυτών των χωματερών στη συγκράτηση πλαστικών και μικροπλαστικών αποβλήτων.
