Παρατηρούμε πρόσφατα και στον τόπο μας κάποιες ετεροχρονισμένες προσπάθειες για να θεσμοθετηθεί μια “Υποδοχή των φοιτητών”, οι οποίες και πυροδοτούν συζητήσεις, σκέψεις και σχόλια. Αν και μεμονωμένες και αποσπασματικές, οι κινήσεις αυτές παραπέμπουν στην γενικότερη αναγκαιότητα να υπάρξει κάποια εναρκτήρια τελετή από πλευράς Πανεπιστημίου και μια συντονισμένη ενσωμάτωση των φοιτητών στην περιοχή από πλευράς τοπικής αυτοδιοίκησης.
Σε αυτή τη συγκυρία, οι παρακάτω σκέψεις και πρόταση* ίσως χρησιμεύσουν για την καλύτερη κατανόηση του θέματος ώστε να οδηγήσουν σε μια πιο καινοτόμα προσέγγιση και εφαρμογή ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Η υποδοχή των φοιτητών είναι πρωτίστως υπόθεση και υποχρέωση του Πανεπιστημίου και δευτερευόντως των αρχών της πόλης και περιοχής που θα τους φιλοξενήσει.
Η είσοδος στο πανεπιστήμιο σηματοδοτεί για τους φοιτητές μετατόπιση στο χρόνο και το χώρο. Αφήνουν πίσω την παλιά κοινωνική ταυτότητά τους, αυτή του έφηβου, και ενήλικες πλέον παίρνουν το δρόμο για την ανωτάτη εκπαίδευση που θα τους καταστήσει επιστήμονες.
Παράλληλα μετακινούνται από τον τόπο της πατρικής κατοικίας τους σε έναν άλλο τόπο, αυτόν που φιλοξενεί το Πανεπιστήμιο στο οποίο επέλεξαν να σπουδάσουν. Αυτός ο τόπος, είτε είναι κοντά είτε μακριά από τον τόπο κατοικίας τους, είναι τόπος που ο κάθε φοιτητής θα διερευνήσει με νέα μάτια, αυτά που του παρέχει η νέα του ταυτότητα. Είναι επίσης τόπος από τον οποίο ο φοιτητής δεν θα (προσ)περάσει, όπως ενας τουρίστας, αλλά που θα τον βιώσει επί τέσσερα χρόνια.
Μια σωστή, αμοιβαία επωφελής “ Υποδοχή των Φοιτητών”, συνεπώς, προϋποθέτει καταρχήν τη στενή συνεργασία μεταξύ των δύο θεσμών, Πανεπιστημίου και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Και η συνεργασία αυτή θα πρέπει να έχει έναν κοινό στόχο: την διαπαιδαγώγηση του νέου φοιτητή τόσο στην επιστήμη του, όσο και στις πολιτισμικές-κοινωνικές ιδιαιτερότητες της περιοχής όπου εδρεύει το Πανεπιστήμιο. Διότι ο φοιτητής ταξιδεύει με σκοπό την απόκτηση γνώσης -ιδανικά βιωμένης γνώσης- κι όχι απλά με στόχο την απόλαυση, όπως ενας τουρίστας.
Το Πανεπιστήμιο οφείλει να σηματοδοτεί τον μορφωτικό ρόλο του από την πρώτη κιόλας ημέρα άφιξης των φοιτητών με ανάλογη διαβατήρια τελετουργία.
Η δε εκάστοτε Τοπική Αυτοδιοίκηση να είναι σε θέση να (ανα)δείξει στους φοιτητές -όσο και τους καθηγητές- τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της περιοχής. [Σε αυτή την ιδιαιτερότητα συμπεριλαμβάνονται και οι τρόποι και τεχνικές ανάδειξης].
Αντίθετα, αν μια περιφέρεια, για παράδειγμα, αναλώνεται στο να (απο)μιμείται το “κέντρο” για να αποδείξει την πολιτισμική της ισοτιμία, μάλλον δεν θα ωφελήσει τον φοιτητή (ούτε τον πολίτη), καθώς η μιμητική αναπαραγωγή της ομοιότητας δεν μορφώνει. Παρομοίως, αν ένα Πανεπιστήμιο και οι καθηγητές του δεν θεωρούν ως βασική προϋπόθεση της ζωής και καριέρας τους την “διά βίου μάθηση”, τότε η σχέση τους με την περιοχή θα παραμείνει σχέση τουριστική. Η σχέση Πανεπιστημίου και Περιφέρειας πρέπει να βασίζεται στο δόγμα “διδάσκω διδασκόμενος”. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για έναν ισότιμο διάλογο.
Με αυτές τις βασικές προϋποθέσεις λοιπόν, πώς θα μπορούσε να σχεδιαστεί και οργανωθεί μια “Υποδοχή των φοιτητών” στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και το Πανεπιστήμιό της ειδικότερα;
Εδώ απαιτείται τόσο γνώση όσο και φαντασία. Οι τυποποιημένες τελετές έναρξης δεν έχουν πλέον απήχηση και κυρίως δεν μορφώνουν.
Ας φανταστούμε λοιπόν μια δημόσια εκδήλωση, σαν θεατρική παράσταση, με πολλούς δρώντες και ποικίλο κοινό. Το έργο θα έχει δύο πράξεις. Η πρώτη πράξη αφορά το Πανεπιστήμιο, η δεύτερη την περιοχή.
Πράξη Πρώτη: Πρωταγωνιστεί το Πανεπιστήμιο. Βασικός στόχος είναι η ενημέρωση και πληροφόρηση του φοιτητή και του κοινού για τον ρόλο του πανεπιστημίου. Η σκηνή ανοίγει με τις Αρχές του Πανεπιστημίου, αρχίζοντας με τον Πρύτανη, που παρουσιάζει το συνολικό πρόγραμμα σπουδών του Ιδρύματος και τις δραστηριότητές του. Τον διαδέχονται στη σκηνή οι επικεφαλής των Σχολών και Τμημάτων του Παν/μίου και ο καθένας με τη σειρά του παρουσιάζει το πρόγραμμα σπουδών και τους ιδιαίτερους στόχους της Σχολής και Τμήματος που εκπροσωπεί. Ακολουθούν ένας-ένας οι καθηγητές που συστήνονται σε φοιτητές και κοινό και ενημερώνουν για το ιδιαίτερο αντικείμενό τους και τα μαθήματα που διδάσκουν. Αποσύρονται από τη σκηνή, και με τη σειρά τους παίρνουν τον λόγο εκπρόσωποι των αποφοίτων του πανεπιστημίου καθώς και μεταπτυχιακοί φοιτητές και διδάκτορες που χαιρετίζουν τους νέους συναδέλφους τους. Η πρώτη Πράξη κλείνει με κάποιον εκπρόσωπο του διοικητικού προσωπικού που ενημερώνει για το ρόλο των υπαλλήλων και το τεχνικό προσωπικό που ευθύνονται για την καλή λειτουργία του πανεπιστημίου.
Πράξη Δεύτερη: Στη Δεύτερη Πράξη η παράσταση εκτείνεται πέρα από τους τοίχους του Πανεπιστημίου στην ευρύτερη κοινωνία. Πρωταγωνιστεί η πόλη.
Οι Αρχές της πόλης και περιοχής καλωσορίζουν τους φοιτητές στον τόπο τους και τους ενημερώνουν για τα πολιτισμικά-κοινωνικά μέσα που διαθέτει η πόλη-περιοχ -και τα οποία συνεργάζονται με το πανεπιστήμιο- ώστε να συμβάλει στην βιωματική τους εκπαίδευση.
Η εκδήλωση είναι ανοιχτή στο ευρύ κοινό και πραγματοποιείται στο κέντρο της πόλης ή/και το χώρο του Πανεπιστημίου.
Την εκδήλωση έχουν ήδη προσκληθεί να παρακολουθήσουν οι γονείς και φίλοι των νέων φοιτητών. Η πρόσκληση περιλαμβάνει προσφορά διανυκτέρευσης ενός ή δυο ατόμων στην πόλη με ειδική τιμή ή δωρεάν σε επιλεγμένο ξενοδοχείο.
Δεδομένου ότι το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου είναι εξακτινωμένο σε διάφορες πόλεις της Πελοποννήσου, η εκδήλωση πραγματοποιείται σε διαφορετική πόλη κάθε έτος. Στην εκδήλωση όμως μετέχουν ιδανικά όλες οι Σχολές του Πανεπιστημίου. Η πόλη-υποδοχέας έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην εκδήλωση αλλά συμμετέχουν όλες οι υπόλοιπες πόλεις, η κάθε μία με δικό της “περίπτερο”.
Η εκδήλωση πλαισιώνεται από:
1) Ιδιαίτερα εδέσματα και προϊόντα της περιοχής. Τα εκθέτουν ή/και προσφέρουν τοπικές επιχειρήσεις και απλοί πολίτες με τη γνωστή πελοποννησιακή φιλοξενία.
2) Γιγαντοοθόνη που παρουσιάζει Α) τις εκδηλώσεις Υποδοχής των Φοιτητών των προηγούμενων ετών, που έχουν βιντεοσκοπηθεί, και Β) τις ιδιαίτερες ομορφιές, φυσικές και πολιτισμικές, της κάθε πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
3) Αλλες παράλληλες εκδηλώσεις.
Η κάθε Σχολή μπορεί αν επιθυμεί να πραγματοποιήσει εκ των υστέρων και ιδιαίτερη, μικρότερη εκδήλωση Υποδοχής στον τόπο που εδρεύει.
Μια τέτοια διοργάνωση, πέρα από τον παιδαγωγικό της χαρακτήρα, αποτελεί και μια σοβαρή προσπάθεια δημιουργίας ακαδημαϊκής κοινότητας αφενός και αφετέρου μιας κοινωνίας πολιτών.
Οπως κάθε καινοτόμα ιδέα και διοργάνωση, συμβάλλει παράλληλα στη προβολή και των δύο εμπλεκομένων θεσμών.
Καθώς ο σχεδιασμός ενός τέτοιου εγχειρήματος προϋποθέτει ακαδημαϊκές γνώσεις αλλά και βιωματική γνώση της περιοχής, δεν μπορεί να πραγματωθεί από “διαχειριστές” που δεν διαθέτουν και τα δύο, και που δεν γνωρίζουν επαρκώς, εκ των έσω, τόσο τον ένα όσο και τον άλλο θεσμό. Μοντέλα διαχείρισης που βασίζονται σε τεχνικές γνώσεις και γενική εμπειρία είναι ίσως κατάλληλα για πολιτιστικές εκδηλώσεις, που είναι μεν απολαυστικές, αλλά συμβάλλουν ελάχιστα στην πολιτισμική ανάπτυξη του τόπου.
Στην εποχή μας, η έλλειψη συνεργασίας και εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ θεσμών, αλλά και μεταξύ θεσμών και πολιτών, είναι μια από τις αιτίες για το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ θεσμικής γνώσης και καθημερινής εμπειρίας του πολίτη. Με καταστρεπτικές συνέπειες.
Το γεφύρωμα αυτού του χάσματος λοιπόν αποτελεί υποχρέωση όλων προς τη νέα γενιά.
* Σημείωση : Την πρόταση αυτή αρχικά κατέθεσα (για περαιτέρω επεξεργασία) στο Πανεπιστήμιο το 2010.
-------------------------------------------- -----------------------------------------------------------
** Η καθηγήτρια Νάντια Σερεμετάκη διδάσκει Πολιτισμική Διαχείριση και Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Το συγγραφικό-ερευνητικό έργο της με επίκεντρο την Πελοπόννησο είναι διεθνώς γνωστό από το 1992, και συμπληρώνεται με σχεδιασμό και διοργάνωση δημόσιων παιδαγωγικών δραστηριοτήτων στην περιοχή και πέρα.
