Οταν ο νομπελίστας συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες άρχισε να εργάζεται στην εφημερίδα “El Espectador”, o πολύπειρος “άκαρδος διευθυντής σύνταξης” του εντύπου τού είπε: “Στρίβε τον λαιμό του κύκνου”. Δηλαδή, να χαλιναγωγεί τη φαντασία του, να πειθαρχεί και να μεταφέρει τα γεγονότα με καθαρότητα και σαφήνεια. Ο Μάρκες μνημονεύοντας τη φράση αυτή από τη στήλη της “El Pais” το 1983, τη χαρακτήριζε “χρυσό κανόνα της δημοσιογραφίας”.
Δυστυχώς, στις μέρες μας η δημοσιογραφία δεν έχει… χρυσούς κανόνες και τα fake news με τη βοήθεια των social media διαχέονται πολύ εύκολα, άκριτα και ασυλλόγιστα σχεδόν στο σύνολο της κοινωνίας. Την ευθύνη μοιράζονται οι χρήστες του Διαδικτύου αλλά και μερίδα δημοσιογράφων, οι οποίοι διασπείρουν συνειδητά ψευδείς ειδήσεις ή βάζουν τη δική τους πινελιά υπερβολής σε μια είδηση, που σύμφωνα με το δικό τους σκεπτικό αλλιώς δεν θα “πωλούσε”.
Από την εύρεση ανθρώπινων οστών που αποδείχθηκαν κόκαλα σκύλου πριν μερικά χρόνια στον Ταΰγετο, μέχρι το τραγελαφικό ανέμισμα της ελληνικής σημαίας στο κενό χωρίς αέρα διάστημα φέτος στην επέτειο της 25ης Μαρτίου, το μαύρο ή άσπρο βαν και τη Mercedes που κλέβει παιδιά από τα χωριά της Μεσσηνίας και τα επικίνδυνα διαδικτυακά παιχνίδια που απειλούν τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή παιδιών, αλλά ποτέ δεν έχει γίνει σχετική καταγγελία στην Ελλάδα, τα fake news αναπαράγονται με τεράστια ευκολία και ταχύτητα.
Οι ψευδείς ιστορίες που παρουσιάζονται ως αληθινές από “δημοσιογράφους” ή μη, πάντα εξυπηρετούν κάποιο σκοπό, από την προώθηση ενός προϊόντος μέχρι τη διαμόρφωση κοινής σκέψης και αντίληψης για πολιτικά, κοινωνικά, υγειονομικά και άλλα θέματα. Και η τεράστια απήχηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τους δίνει με τις συνεχείς κοινοποιήσεις τη σημασία και το κύρος που τους λείπει.
Την επόμενη φορά λοιπόν που κάτι σας φανεί απίστευτο, αναπτύξτε την κριτική σας σκέψη, εμπιστευτείτε το ένστικτο και τη λογική σας, γιατί πολύ πιθανό να είναι ψευδές ή ανακριβές.
