Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η αναλογία εκπαιδευτικών - μαθητών στην Ελλάδα είναι 1 προς 8, όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 1 προς 12. Οι αριθμοί δείχνουν ότι έχουμε πολύ καλή αναλογία, μιας και αντιστοιχεί ένας εκπαιδευτικός ανά 8 μαθητές. Η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς διαφορετική. Στα σχολεία των αστικών κέντρων, όπου συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος του μαθητικού πληθυσμού, έχουμε τμήματα με 20 και 25 μαθητές. Την ίδια ώρα, σε σχολεία της επαρχίας έχουμε τμήματα με πολύ μικρό αριθμό μαθητών, και κάπως έτσι βγαίνει ο μέσος όρος που δείχνει ότι έχουμε από τις καλύτερες αναλογίες στην Ε.Ε.
Όσο ψάξει κανείς, θα βρει κι άλλα στοιχεία που δημιουργούν μια πλασματική εικόνα, όπως το πότε στελεχώνονται συνολικά οι σχολικές μονάδες -ειδικά στην επαρχία- και πώς γίνονται οι καταγραφές: Περιλαμβάνουν τα στοιχεία τους αποσπασμένους εκπαιδευτικούς; Συμπεριλαμβάνονται και αυτοί που βρίσκονται σε μακροχρόνιες άδειες και ουσιαστικά είναι για πάντα εκτός εκπαιδευτικών καθηκόντων; Επειδή στο «μαγείρεμα» των στατιστικών έχουμε πάρει επανειλημμένα εύσημα, μάλλον δεν έχει εξαιρεθεί κανένας, γι’ αυτό και προκύπτει αυτή η καταπληκτικά θετική αναλογία.
Τα νούμερα, μέσα από τα οποία προκύπτει η συγκεκριμένη αναλογία, είναι προφανώς «φουσκωμένα», αλλά η αλήθεια είναι ότι όλοι όσοι καταγράφονται πληρώνονται ως εκπαιδευτικοί, άσχετα με το πού βρίσκονται και τι κάνουν. Σε κάθε περίπτωση, δηλαδή, η αναλογία που προκύπτει δείχνει ότι συνολικά το κράτος πληρώνει σημαντικά μεγάλο αριθμό «εκπαιδευτικών». Υπάρχει όμως ζήτημα για το πώς όλο αυτό το προσωπικό αξιοποιείται παραγωγικά και προς όφελος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Πληρώνουμε δηλαδή από τους φόρους των πολιτών εκπαιδευτικούς, αλλά τελικά δεν έχουμε!
Υπάρχει ταυτόχρονα εδώ και χρόνια ένα θέμα-ταμπού, που έχει να κάνει με τη συγχώνευση σχολικών μονάδων, προκειμένου να προκύψει αφενός εξορθολογισμός στις δαπάνες και στην κατανομή προσωπικού και αφετέρου καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα για τα παιδιά. Μένουν όλοι στο να μην «κλείσει» ένα σχολείο στο ένα ή στο άλλο χωριό και αδιαφορούν για το γεγονός ότι το συγκεκριμένο σχολείο τη μισή χρονιά υπολειτουργεί σε βάρος των μαθητών. Έχουμε φτάσει στα μέσα Οκτωβρίου και ακόμα τα περισσότερα σχολεία στην επαρχία της Μεσσηνίας λειτουργούν με ελλείψεις σε εκπαιδευτικό προσωπικό. Κάποια στιγμή τα κενά θα καλυφθούν, αλλά θα έχουν χαθεί δεκάδες διδακτικές ώρες σε βάρος των παιδιών της επαρχίας.
Πέρα όμως από αυτή την πραγματικότητα, που επαναλαμβάνεται επί σειρά ετών, υπάρχει και το ζήτημα της ύπαρξης δυσλειτουργικών μικρών σχολείων, όπου οι μαθητές περιχαρακώνονται σε έναν φθίνοντα μικρόκοσμο. Σε μια εποχή όπου οι μετακινήσεις κυριαρχούν, κρατάμε εγκλωβισμένα παιδιά μόνο και μόνο για να λέμε πως υπάρχει σχολείο στο χωριό, και αυτό στερεί ευκαιρίες και υπονομεύει το μέλλον αυτών των παιδιών.
Έχουμε σχολεία δύο ταχυτήτων, ακόμα και σε αστικά κέντρα, και όλοι κάνουν πως δεν ξέρουν τι συμβαίνει. Βλέπουμε τους αριθμούς και ψάχνουμε δικαιολογίες, οργιζόμαστε γιατί στοιβάζονται μαθητές και δεν βλέπουμε ότι σε διπλανά σχολεία υπάρχουν άδειες αίθουσες. Ακόμα και σε πόλεις, όπως η Καλαμάτα, όλα τα σχολεία δεν είναι ίδια, και αυτό -αν και δεν ομολογείται- αποτελεί κοινό μυστικό. Υπάρχουν σχολεία με τάξεις που ξεχειλίζουν, χωρισμένες με γυψοσανίδες, και άλλα όπου κάθε χρόνο δίνεται αγώνας για να διατηρηθούν τα τμήματα. Όσοι ασχολούνται τα ξέρουν, αλλά δεν μιλούν δυνατά για να μην χαλάσει το κυρίαρχο αφήγημα.
Η εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες της, προφανώς και υποχρηματοδοτείται -και αυτό καταγράφεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ, όπως και το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί στη χώρα μας είναι από τους πλέον χαμηλά αμειβόμενους εργαζόμενους. Σε μια περίοδο που τα δημογραφικά στοιχεία δείχνουν σημαντική μείωση του μαθητικού πληθυσμού, το υπάρχον κτηριακό δυναμικό προφανώς και θα επαρκούσε, αν υπήρχε ουσιαστική συντήρηση και σωστός προγραμματισμός δαπανών.
Κανένας όμως δεν θέλει να μιλήσει για τον αναγκαίο εξορθολογισμό στην κατανομή του εκπαιδευτικού και μαθητικού δυναμικού και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων για την παροχή ισότιμης εκπαίδευσης σε όλους. Συντεχνιακές αντιλήψεις, τυφλός τοπικισμός και έλλειψη πολιτικού οράματος συντηρούν τη στασιμότητα και αφαιρούν εφόδια και δυνατότητες από τη νέα γενιά. Πληρώνουμε έναν εκπαιδευτικό ανά 8 μαθητές και παίρνουμε υπηρεσίες που αντιστοιχούν σε έναν εκπαιδευτικό ανά 30 μαθητές.
Με λίγα λόγια: Πληρώνουμε Ferrari και πάμε με Zastava. Και το χειρότερο, κάποιοι θεωρούν το Zastava ιδεατή και επιλέξιμη λύση!
panagopg@gmail.com
