Η “ανάκαμψη” είναι ζητούμενο με διαφορετικό νόημα ανάλογα με τη θέση του καθενός στην οικονομία και την παραγωγή. Να αφήσουμε λοιπόν πίσω το 2021 με ένα μικρό “επιφανειακό” απολογισμό των πραγμάτων στην πόλη, όπως αποτυπώνονται “επί εδάφους”.
Να ξεκινήσουμε από τα… νότια και νεότερα, καθώς ήδη ξεκίνησε ένα έργο μονοδρόμησης της Ναυαρίνου από Φαρών μέχρι Ακρίτα. Δεν χρειάζεται να γράψουμε ότι πρόκειται για ένα έργο αποσπασματικό, το οποίο δεν λύνει απολύτως κανένα πρόβλημα πέρα από την παραχώρηση μέρους του δημόσιου χώρου για την επέκταση των τραπεζοκαθισμάτων. Ενδεχομένως δε στην εφαρμογή του θα περιπλέξει τα κυκλοφοριακά προβλήματα στη Ναυαρίνου, τα οποία παραμένουν άλυτα. Η πρακτική που εφαρμόζεται είναι η συνήθης, “σχεδιάζεται” (σε εισαγωγικά γιατί δεν πρόκειται περί σχεδίου) μια παρέμβαση μικρής κλίμακας σε μια περιοχή που βοά ότι χρειάζεται συνολική διαχείριση, πέφτει χρήμα για να κινείται η “κατασκευαστική αγορά”, και όταν έρθει η ώρα του συνολικού σχεδιασμού, ξηλώνουμε αυτό που υπάρχει και “ούτε γάτα ούτε ζημιά”. Ενα πολύ απλό παράδειγμα πεδίου στη συγκεκριμένη περιοχή: Η παρέμβαση γίνεται στη λογική μονοδρόμησης της Ναυαρίνου. Τι θα γίνει όμως στο ενδεχόμενο συνολικής παρέμβασης στη Ναυαρίνου, η οποία δεν θα προβλέπει μονοδρόμηση;
Σε σχέση με τη ριζική ανάπλαση του παραλιακού δρόμου υπάρχει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, αυτό της κυκλοφορίας μέσου σταθερής τροχιάς. Μπορεί να το έχουν ξεχάσει στο δήμο, μπορεί η πρώτη απόπειρα να απέτυχε, όμως αυτό (ή παρόμοιο μέσο μαζικής μεταφοράς) θα πρέπει να αποτελεί σταθερή επιδίωξη για μια πόλη που φιλοδοξεί να εμφανιστεί ως “κλιματικά ουδέτερη”. Εννοείται πως μια τέτοια επιλογή μέσου θα οδηγήσει αναπόφευκτα και σε αχρήστευση της σημερινής κοντόφθαλμης παρέμβασης. Θα μπορούσε κάποιος να παραθέσει διάφορα μελλοντικά σενάρια, η ουσία είναι όμως πως δυστυχώς οι επεμβάσεις στην πόλη δεν υπακούν σε ένα σχέδιο, αλλά υπηρετούν τις σκοπιμότητες και τους σχεδιαστικούς ερασιτεχνισμούς των εκάστοτε δημοτικών παραγόντων. Οι οποίοι φροντίζουν να τις επενδύουν με θεωρίες “ανάπτυξης” και επιχειρηματικότητας.
Από την παραλιακή ζώνη, ένα μεγάλο άλμα προς τα βόρεια. Στην περιβόητη ανάπλαση της πλατείας Υπαπαντής, η οποία… δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Εγινε ολόκληρη μάχη με βασικό επιχείρημα τις… προθεσμίες και την καθυστέρηση που θα προκαλούσε μια αρχαιολογική έρευνα. Η οποία βεβαίως, αν το ήθελαν οι άρχοντες του τόπου, θα είχε πραγματοποιηθεί και τελειώσει εδώ και πολύ καιρό. Εξαιτίας αυτής της στάσης το βέβαιο είναι πως θα παραμείνουν θαμμένα όλα τα αρχαιολογικά τεκμήρια που βρίσκονται κάτω από την πλατεία. Με εξαίρεση ένα μικρό τμήμα στη νοτιοανατολική γωνία, το οποίο καταφέραμε να διασώσουμε από την καταστροφική μανία των αναπλαστών. Καταφέραμε βεβαίως να το σώσουμε ως “σημείο έρευνας”, με την ελπίδα πως δεν θα έχουν καταστραφεί τα προ 60ετίας ευρήματα όπως έχουμε πολλές φορές επισημάνει στο παρελθόν. “Σημείο έρευνας” που προσπαθούν να το περιορίσουν όσο γίνεται από τη δημοτική αρχή, που φαίνεται πως διακατέχεται από έναν αδιόρατο φόβο μήπως βρεθούν και παραδίπλα αρχαία κι αρχίσει να περιπλέκεται η υπόθεση.
Πάμε λοιπόν στην ανάπλαση που ξεκίνησε ντάλα καλοκαίρι με… σγάρλισμα σε ένα μέρος της πλατείας, ίσα για να ξηλωθούν οι πλάκες. Αλλωστε η επιφάνεια ενδιαφέρει, το βάθος περιορίζεται στο ελάχιστο για να μην υπάρχει κανένα… αρχαιολογικό ατύχημα. Τόσο βάθος όσο να περάσουν τα δίκτυα και να μην ακουμπήσει τη… διακεκαυμένη ζώνη. Η έκφραση ανησυχιών από το μητροπολίτη Μεσσηνίας για την πορεία του έργου είναι ενδεικτική της εικόνας που έχει εδώ και μήνες η περιοχή, η οποία έχει άγνωστο χρονικό ορίζοντα… αλλαγής. Η ειρωνεία της ιστορίας από την “ανάποδη”: Πριν από 60 χρόνια, τέτοιες ημέρες μπαζώνονταν τα αρχαία για να φτιαχτεί η πλατεία ενόψει της γιορτής της Υπαπαντής. Η οποία πλατεία διαμορφώθηκε πολύ διαφορετικά αργότερα, ξηλώθηκε και κινδυνεύει να χάσκει προκλητικά στη φετινή γιορτή της Υπαπαντής.
Πάμε και δυτικά, σε καταστάσεις… σουρεαλιστικές. Στο περίφημο “ανοιχτό θέατρο” για την κατασκευή του οποίου παραβιάστηκαν τα πάντα με την ανοχή των πάντων, προκειμένου να ικανοποιηθούν τα σχέδια εκείνων που συνέλαβαν την ιδέα. Και εκείνων που συνέπραξαν σε αυτό με τη συμμετοχή ή τη σιωπή τους. Μέσα στην κοίτη του Νέδοντα και χωρίς τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, άρχισε πριν από χρόνια να χτίζεται το θέατρο… των ονείρων. Και σήμερα αποτελεί έναν χώρο στην είσοδο της πόλης, ο οποίος δίνει την εικόνα πλήρους εγκατάλειψης. Κανένας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για την πορεία του έργου παρά τα χρήματα που έχουν πέσει και τις κατά καιρούς διακηρύξεις γύρω από τη σημασία του. Για το συγκεκριμένο έργο εξ αρχής είχα ταχθεί εναντίον, με δεδομένο ότι παραβίαζε κάθε έννοια νομιμότητας και περιόριζε την προοπτική φυσικής αποκατάστασης της κοίτης του Νέδοντα. Μια σύγκριση των πρόσφατων αεροφωτογραφιών με εκείνες των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων δείχνει πως όλος ο χώρος είναι μέσα στη φυσική κοίτη του ποταμού.
Μέχρι τώρα έχουν γίνει πολλές και σημαντικές επεμβάσεις σε αυτή την περιοχή, στην οποία κατοικοεδρεύουν άνθρωποι και μηχανήματα που πρέπει να κινητοποιηθούν σε περίπτωση πλημμυρικού φαινομένου που μπορεί να δώσει το ποτάμι. Κάποιες από αυτές, επειδή είναι κρίσιμες για τη λειτουργία της πόλης (όπως τα συνεργεία), θα πρέπει να απομακρυνθούν και να πάνε σε ασφαλέστερο σημείο. Επειδή όμως ήδη έχουν δαπανηθεί σημαντικά ποσά και πρακτικά δεν έχει νόημα να μένουν “σκελετοί” ανολοκλήρωτων έργων, θα πρέπει αυτή η ιστορία να τελειώσει τάχιστα, και μέχρι τότε να συμμαζευτεί ο χώρος και να μην παρουσιάζει τη σημερινή εικόνα.
Μια από εδώ, μια από εκεί… πέσαμε στο θέμα: τον Νέδοντα για τον οποίο από τις στήλες της “Ελευθερίας” εδώ και 30 χρόνια έχουν γραφτεί αμέτρητα κείμενα που επισημαίνουν τον κίνδυνο. Από τότε που σχετική μελέτη του αρμόδιου υπουργείου εντόπιζε τον κίνδυνο σε ενδεχόμενο πλημμυρικού φαινομένου να “ανατιναχθεί” η σημερινή σκεπασμένη κοίτη και να συμβούν τρομακτικής έκτασης καταστροφές. Κάποιες φορές από τότε ο Νέδοντας έχει φουσκώσει, η στάθμη έχει ανέβει, αλλά δεν έχει δώσει πλημμυρικό φαινόμενο. Τέτοια βεβαίως δεν συμβαίνουν κάθε μέρα, όμως η βιαιότητα των φαινομένων που φέρνει μαζί της η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί παρά να γεννάει διαρκώς ανησυχία.
Ως λύση παρουσιάστηκε ένα φαραωνικό σχέδιο του “Μορέα” που επιχειρεί να ρίξει όλα τα νερά στο Νέδοντα με μεγάλες κατασκευαστικές επεμβάσεις σε αυτόν, που θα προκαλέσουν τεράστια αναταραχή στη λειτουργία της πόλης. Και αντί να απορριφθεί μετά πολλών επαίνων η πρόταση αυτή και να ζητηθεί εναλλακτική που θα παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια και θα προκαλεί διαχειρίσιμες δυσλειτουργίες στην πόλη, οι “άρχοντες” απλώς παρακολουθούν την πορεία της μελέτης παρά τις σοβαρές ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί από τους συνδυασμούς της μειοψηφίας. Δεν υπολογίζουν ούτε το γεγονός ότι μπορεί να το βρουν μπροστά τους όταν η πόλη θα γίνει άνω κάτω καθώς θα ξηλωθούν τα πάρκινγκ, θα δουλεύουν μηχανήματα στη Νέδοντος και την Αρτέμιδος, θα καταστραφούν εγκαταστάσεις στη νότια πλευρά του ποταμού. Και όλα αυτά φυσικά μόνον τους… καλοκαιρινούς μήνες που ο καιρός επιτρέπει επεμβάσεις σε μεγάλους υδάτινους αποδέκτες. Την ώρα που είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία η προστασία της πόλης με τη συντήρηση ή ανακατασκευή φραγμάτων που υπάρχουν εδώ και πολλές δεκαετίες και έχουν αρχίζει να φθείρονται. Αλλά και η κατασκευή καινούργιων που θα συγκρατούν τα ορμητικά νερά του Ταϋγέτου.
Πρόκειται για λίγα από τα πολλά ανοιχτά ζητήματα της πόλης τα οποία έχουν “κολλήσει” και οι αρμόδιοι σφυρίζουν αδιάφορα. Με λόγια, χαμόγελα και χαιρετούρες δεν παράγεται έργο. Μια πόλη που διακηρυκτικά έχει φιλόδοξους στόχους, θα πρέπει να αποδεικνύει ότι μπορεί να αλλάξει. Και να προσφέρει ποιότητα ζωής και ασφάλεια στους κατοίκους και τους επισκέπτες. Η προίκα της φύσης δεν φτάνει, η διαχείρισή της είναι το ζητούμενο για τον καθένα που αναλαμβάνει την ευθύνη να την οδηγήσει στο μέλλον. Με “πολιτικά δάνεια” δεν χτίζεται το μέλλον, μόνον με την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, του παραγωγικού διαλόγου και την αναζήτηση κοινών τόπων όλων των δυνάμεων της πόλης μπορεί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι προκλήσεις του αύριο.
Καλή χρονιά σε όλους, υγεία και αισιοδοξία ότι όλα θα πάνε καλύτερα!
