Η λέξη "αγροτουρισμός" παίζει στην Ελλάδα εδώ και κάτι δεκαετίες, σε κάθε αναφορά σχετική με την ύπαιθρο. Πλην όμως στην πραγματικότητα αυτή η μορφή τουρισμού είναι ακόμη ζητούμενο για την Ελλάδα και ειδικότερα για την περιοχή της Νότιας Πελοποννήσου. Και η καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό είναι το γεγονός ότι πριν από λίγες ημέρες τέθηκε σε διαβούλευση το νομοσχέδιο για τον "τουρισμό της υπαίθρου" στο οποίο επιχειρείται να δοθεί ορισμός για τον αγροτουρισμό.
Ετσι μετά από χρόνια ανακαλύπτεται η… πυρίτιδα: "Αγροτουρισμός είναι η ειδική μορφή τουρισμού υπαίθρου η οποία συνίσταται στο σύνολο των δραστηριοτήτων, που συνδέονται με την αγροτική παραγωγή και το πολιτιστικό περιβάλλον των αγροτικών περιοχών, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και τοπική γαστρονομία, καθώς και με την παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας και εστίασης σε χώρους ενοποιημένους ή μη με αγροτικές εγκαταστάσεις".
Από εκεί και ύστερα… 4 υπουργεία καλούνται μέσα σε ένα χρόνο να εκδώσουν απόφαση η οποία μεταξύ των άλλων θα ρυθμίζει "τη διατήρηση κατά είδος και αριθμό οικόσιτων και άλλων ζώων στις εγκαταστάσεις επιχειρήσεων αγροτουρισμού και κάθε συναφές θέμα με σκοπό, είτε τη διάθεση των αγροτικών προϊόντων σε τρίτους, είτε την ενημέρωση και ψυχαγωγία των επισκεπτών-τουριστών, ιδίως με την προσφορά σε αυτούς αγροτικών προϊόντων δικής τους παραγωγής ή μεταποίησης".
Ολα αυτά κατά τον αρμόδιο υπουργό "με στόχο την ισόρροπη ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας, με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη στήριξη της τοπικής παραγωγής, μέσα από ένα νέο, μακροπρόθεσμα ανταγωνιστικό μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, που σέβεται και αναδεικνύει το φυσικό και πολιτισμικό πλούτο της χώρας".
Αυτές οι θεωρίες αναπτύσσονται σε μια περίοδο βαθύτατης οικονομικής κρίσης, για να αποδειχθεί ότι ακόμη και τώρα λείπει ένα σαφές στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη κάποιων μορφών τουρισμού που εν δυνάμει μπορεί να στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα στην ύπαιθρο. Δυστυχώς χάθηκαν προγράμματα και προγράμματα τα οποία διασκορπίστηκαν χωρίς σχέδιο και με πολιτικάντικο τρόπο, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα γύρω από τον οποίο θα αναπτύσσονταν αγροτουριστικές δράσεις. Τόσο από τις κεντρικές κυβερνήσεις όσο και από τοπικούς παράγοντες υιοθετήθηκε η λογική "σε όσους περισσότερους, τόσο καλύτερα". Με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σκόρπιες εγκαταστάσεις και επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν ούτε το περιθώριο της συνεργασίας μεταξύ τους. Κάποια προγράμματα έγιναν… αναπλάσεις καθώς τα λεγόμενα "μέτρα" μπορούσαν να… ξεχειλώσουν ώστε να κριθούν επιλέξιμες οι δαπάνες έργων βιτρίνας. Πολλές χρηματοδοτήσεις κατευθύνθηκαν σε περιοχές ουσιαστικά κορεσμένες από την άποψη της δυναμικότητας, πλην όμως "ελκτικές" για τη δημιουργία μικρομονάδων ενοικιαζομένων που δεν έχουν καμία ουσιαστικά σχέση ούτε με τον κόσμο της υπαίθρου αλλά ούτε και με την αγροτική παραγωγή.
Φυσικά και υπάρχουν εξαιρέσεις, οι οποίες όμως δεν μπορούν να λειτουργήσουν όχι γιατί απουσιάζει ο ορισμός του αγροτουρισμού αλλά γιατί λείπει η στρατηγική για την ανάπτυξή του. Κάποιες περιοχές έγιναν προορισμός ακόμη και τυχαία ή από μια ορισμένη προβολή που εξασφάλισαν για πολλούς λόγους αλλά ήδη υφίστανται τις συνέπειες της κρίσης καθώς στήριξαν την ανάπτυξή τους στην ευχέρεια των μεσαίων στρωμάτων να καταναλώνουν χρήματα για "μικρές αποδράσεις" σε ορεινές κατά βάση περιοχές.
Αυτό το κατ’ ευφημισμόν "μοντέλο" έχει πλέον εξαντλήσει τη δυναμική που παρουσίασε και το επόμενο διάστημα θα παρουσιάσει ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση. Σε αυτό συντείνει και το γεγονός ότι δεν έχουν δημιουργηθεί δίκτυα έτσι ώστε ο επισκέπτης να έχει την ευχέρεια κίνησης σε μια ευρύτερη περιοχή στην οποία θα ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του μέσα από ένα δίκτυο συνεργαζομένων επιχειρήσεων που η μια τροφοδοτεί την άλλη: Διαμονή, γαστρονομία, τοπικά προϊόντα, ψυχαγωγία. Αφήνουμε βεβαίως στην άκρη τις ενστάσεις για την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών και την απουσία πιστοποίησης για τον τοπικό τους χαρακτήρα και την οικοτεχνική παραγωγή.
Το μεγάλο ζήτημα ασφαλώς είναι τι γίνεται από εδώ και πέρα. Οι ορισμοί δεν λύνουν το πρόβλημα, όσο και αν αυτοί είναι αναγκαίοι για να προσδιορίσουν ότι οι επιχειρήσεις για να χαρακτηριστούν αγροτουριστικές πρέπει να ανήκουν σε αγρότες εγγεγραμμένους και πότε φορολογείται ως αγροτικό εισόδημα και πάει λέγοντας.
Το μεγάλο ζήτημα συνίσταται στην αποσαφήνιση συγκεκριμένων πραγμάτων:
- Ποια είναι η αγορά στην οποία απευθύνεται ο αγροτουρισμός, ποια η δυναμική και οι απαιτήσεις της.
- Ποιες περιοχές ανταποκρίνονται σε αυτή τη ζήτηση και ποιες δράσεις πρέπει να αναπτυχθούν μέσα σε αυτές.
- Ποια χρηματοδοτικά προγράμματα θα υποστηρίξουν τις υποδομές στις περιοχές που προσδοκάται να προσελκύσουν αγροτουρισμό.
Χωρίς την απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα και χωρίς πλήρη εικόνα για τις μορφές που έχουν αναπτυχθεί στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, το θέμα θα εξαντληθεί στη… διαβούλευση και αγροτουρισμό θα κάνουν… αναγκαστικά κάποιοι από τους άνεργους των αστικών κέντρων για τους οποίους η επιστροφή στο χωριό θα είναι μονόδρομος για την επιβίωση.
