Η λέξη "αναδιάρθρωση" είναι ίσως η δημοφιλέστερη ανάμεσα σε εκείνους που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτε στην αγροτική οικονομία. Μπορεί κάποιος να διακρίνει από μια πρώτη ματιά μια αντίφαση στη διαπίστωση αυτή, αλλά αν ψάξει λίγο την ιστορία θα διαπιστώσει ότι έτσι ακριβώς έχουν τα πράγματα. Ως προοπτική των πραγμάτων στο χώρο της γεωργίας "παίζει" από το 1981 όταν έγινε και η επίσημη ένταξη της χώρας στην (τότε) ΕΟΚ. Πέρασαν προγράμματα και προγράμματα, μελέτες επί μελετών, αλλά το μόνο πράγμα που άλλαξε όλα αυτά τα χρόνια ήταν η εγκατάλειψη ορισμένων καλλιεργειών όπως είναι τα καπνά. Και φυσικά η υποχώρηση πλήθους άλλων, καθώς πολλοί κλάδοι έχουν υποστεί βαρύ πλήγμα από την αλματώδη αύξηση των εισαγωγών.
Η λέξη χρησιμοποιήθηκε "διά πάσαν νόσον… " στον αγροτικό τομέα και δαπανήθηκαν τεράστια ποσά που δεν είχαν ουσιαστικά κανένα αντίκρισμα. Κάποια στιγμή εμφανίστηκαν ως καλλιέργειες με προοπτική για παράδειγμα τα γκρέιπ-φρουτ που φυτεύτηκαν μέχρι και στον κάμπο με τις ανάλογες επιδοτήσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να εγκαταλειφθούν λίγο αργότερα καθώς ήταν λίγα για εξαγωγές και πολλά για την ντόπια αγορά. Δεν έλειψαν και τα εξωτικά φυτά όπως το αβοκάντο που έμεινε στις δοκιμές. Καλλιεργήθηκαν μικρές εκτάσεις με ακτινίδια αλλά δεν εξελίχθηκαν σε δυναμική καλλιέργεια για την περιοχή (σε αντίθεση με άλλες στη Βόρεια Ελλάδα). Ο αμπελοοινικός τομέας είναι ίσως αυτός στον οποίο έγινε η μεγαλύτερης έκτασης αναδιάρθρωση ποικιλιών, αλλά τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει πλέον δείχνουν ότι χωρίς σχέδιο στρατηγικής οποιαδήποτε απόπειρα ανακυκλώνει το πρόβλημα και το εμφανίζει αργότερα με άλλη μορφή.
Πριν από 5 χρόνια παρουσιάστηκε στην Περιφέρεια Πελοποννήσου ένα… πόνημα περί αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών το οποίο φυσικά… καλοπληρώθηκε σε ιδιώτες μελετητές. Είχε ξεκινήσει πριν από κάτι χρόνια και τότε σημειώναμε μεταξύ άλλων και τα εξής:
"Ο τρόπος με τον οποίο έγινε η μελέτη, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το αποτέλεσμα. Το γεγονός ότι οι μελέτες έγιναν με κριτήριο τη διοικητική διαίρεση του κράτους, δείχνει ότι το πράγμα είναι λάθος από τη βάση του. Για παράδειγμα, θεωρητικά σχετικά με το ίδιο προϊόν σε δύο Περιφέρειες μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις καθώς οι μελετητές είναι διαφορετικοί. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να αντιληφθεί ότι βάση για οποιαδήποτε συζήτηση θα έπρεπε να αποτελούν ενιαίες κλαδικές μελέτες -για κρίσιμα τουλάχιστον προϊόντα- έτσι ώστε να υπάρχει συνολική αντιμετώπιση και γεωγραφικός καταμερισμός των μέτρων ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες. Και ότι πιλότος για τις επιμέρους προτάσεις αναδιάρθρωσης θα έπρεπε να είναι μια συνολική μελέτη-αντίληψη για τη συνολική αναδιάρθρωση της αγροτικής οικονομίας σε επίπεδο χώρας".
Και προσθέταμε λίγο πιο κάτω: "Σε ανάλογα συμπεράσματα οδηγείται κανείς αν πάρει υπόψη του την πρόγευση που δόθηκε με την ανακοίνωση της είδησης η οποία συμπληρώνεται από τα εξής στοιχεία: Για το γεωργικό τομέα προτείνονται ειδικότερα, δημιουργία ισχυρών ομάδων παραγωγών, επαγγελματική κατάρτιση και εξειδίκευση αγροτών, εφαρμογή μεθόδων πιστοποίησης σε όλα τα στάδια παραγωγής, τυποποίησης και διάθεσης των προϊόντων, εγκατάσταση συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης και επέκτασης βιοκαλλιεργειών, νέα αντίληψη στο μάρκετινγκ των προϊόντων, σύγχρονες μέθοδοι διαχείρισης των υπολειμμάτων της παραγωγής.
Ούτε λίγο, ούτε πολύ επαναλαμβάνονται τα αυτονόητα που περιλαμβάνονται σε κοινοτικές οδηγίες, σε κείμενα αναθεώρησης των κοινών οργανώσεων αγοράς και σε διακηρύξεις περί του μέλλοντος της αγροτικής οικονομίας. Και είναι ζήτημα ανάμεσα σε αυτά αν βρει κάποιος καινούργιες ιδέες ή στοιχεία που μπορούν πραγματικά να αναπροσανατολίσουν την παραγωγή σε ένα περιβάλλον άκρως ανταγωνιστικό και με τεράστιες πιέσεις για την άρση των... υπολειμμάτων προστατευτισμού που διατηρούνται ακόμη στην Ευρωπαϊκή Ενωση".
Και καταλήγαμε: "Οι αλλαγές είναι σύστημα μέτρων πολιτικής για τον καθορισμό, την οικονομική και διοικητική υποστήριξη για την υλοποίηση τέτοιων σχεδίων. Και δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχει ούτε σύστημα μέτρων πολιτικής προσαρμογής στις ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πολύ δε περισσότερο, επιθετικής παρουσίας στην παγκόσμια αγορά".
Σαν να μην πέρασε ούτε μια ημέρα από τότε, συζητούμε και ανακυκλώνουμε τα ίδια πράγματα για νέες καλλιέργειες χωρίς στρατηγική. Οι πολιτικοί και τοπικοί παράγοντες αφήνουν στην πάντα δυναμικές καλλιέργειες που χρειάζονται σύστημα μέτρων πολιτικής και παίζουν με καινούργιες (ιπποφαές, αλόη, ρόδια κ.λπ.) για τις οποίες δεν υπάρχουν υποδομές επεξεργασίας των παραγόμενων προϊόντων, συμβόλαια για προώθηση στην αγορά και κυρίως ένα σχέδιο ανάπτυξης για να μην γυρίσουμε στα ίδια. Και φυσικά δεν υπάρχουν νέοι αγρότες που θα αποφασίσουν να ξεκινήσουν από την αρχή. Είναι και διαπίστωση του πρόσφατου Συμβουλίου Υπουργών στο οποίο εκτιμήθηκε ότι μόνο το 6% του συνολικού αριθμού των αγροτών είναι κάτω των 35 ετών και αν δεν αναστραφεί αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη της γεωργίας, δεν μπορεί να ενσωματωθεί νέα γνώση και καινοτομία, δεν μπορούν να αξιοποιηθούν σωστά οι κοινοτικοί πόροι και δεν μπορεί να γίνει αειφόρος διαχείριση των διαθέσιμων φυσικών πόρων.
Αναδιάρθρωση χωρίς σχέδιο, οικονομικές ενισχύσεις και νέους αγρότες δεν μπορεί να γίνει. Απόντων αυτών, οι αλλαγές θα προέλθουν κατά βάση από επενδύσεις επιχειρηματιών σε τομείς έντασης τεχνολογίας, οι οποίοι μπορεί να διασφαλίσουν αυτά που λείπουν ακόμη και από συνεργατικά σχήματα παραγωγών.
