Επανερχόμαστε όμως με αφορμή ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο για το ποδήλατο στην Κοπεγχάγη που γράφτηκε στην "Καθημερινή" με αφορμή τη δημιουργία υπερυψωμένης γέφυρας μήκους 235 μέτρων και πλάτους 4 μέτρων με ήπια κλίση που επιτυγχάνεται με το σχήμα της. Μέσα από αυτή τα ποδήλατα παρακάμπτουν τον πολυσύχναστο δρόμο που περνούσε μπροστά από το μέτωπο του λιμανιού, στον οποίο… όλοι ζητούσαν μια θέση.
Εντυπωσιακό το έργο, αλλά ακόμη πιο εντυπωσιακές οι πληροφορίες για τις αντιλήψεις των κατοίκων της πόλης για την υπόθεση του ποδηλάτου. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, «το ποδήλατο είναι μια αγαπημένη μέθοδος μετακίνησης, ακριβώς επειδή οι κάτοικοι έχουν διαπιστώσει ότι είναι ο πιο βολικός και γρήγορος τρόπος. Και αυτό δημιουργεί την ανάγκη για όλο και περισσότερες υποδομές. Ευτυχώς η δημοτική αρχή ανταποκρίνεται θετικά δημιουργώντας "δρόμους ταχείας κυκλοφορίας ποδηλάτων", ασφαλείς λωρίδες, θέσεις στάθμευσης και τώρα γέφυρες. Ουσιαστικά πρόκειται για περισσότερο δημόσιο χώρο για το ποδήλατο. Και επειδή το "περισσότερο" για το ποδήλατο είναι "λιγότερο" από το πολύ του αυτοκινήτου, παραμένει και αρκετός ελεύθερος χώρος για τους πεζούς, ενώ τα αυτοκίνητα κινούνται με άνεση, αφού το περίπου 50% των κατοίκων της πόλης επιλέγει το ποδήλατο […]. Το 80% των χρηστών ποδηλάτου το χρησιμοποιεί όλες τις εποχές του χρόνου και το 25% αυτών διαθέτει και "cargo bikes", δηλαδή ποδήλατα για μεταφορά αντικειμένων ή παιδιών στο σχολείο».
Ο κ. Αντερσεν, ο άνθρωπος του δήμου που είναι πίσω από την ιστορία αυτή, εξηγεί πώς το ποδήλατο έγινε στυλ ζωής: «Ηταν πριν από περίπου 30 χρόνια, μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση, όταν ο δήμος αντιλήφθηκε πως η κατάσταση δεν πήγαινε άλλο. Πολλά αυτοκίνητα, μόλυνση, θόρυβος, αποξένωση, ατυχήματα και οι κάτοικοι να μετακινούνται στα προάστια αναζητώντας περισσότερο ελεύθερο χώρο. Το κέντρο της πόλης καταστρεφόταν. Τα έσοδα του δήμου μειώνονταν συνεχώς από τη μείωση των δημοτικών φόρων, καθώς τα καταστήματα έκλειναν και ολόκληρες γειτονιές μαράζωναν. Ο δήμος αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο πτώχευσης και ταυτόχρονα η ζωή των πολιτών γινόταν αφόρητη. Η λύση ήρθε από την ίδια τη δημοτική αρχή: παλαιότερα οι πολίτες ήταν πιο ευτυχισμένοι, είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και μετακινούνταν στις δουλειές τους αλλά και στην αναψυχή με ποδήλατα. Μήπως θα έπρεπε να επανέλθουν σε αυτή τη συνθήκη; Εκπονήθηκε το πρώτο πλάνο σταδιακής "απομάκρυνσης" Ι.Χ. από το κέντρο της πόλης με την ταυτόχρονη δημιουργία υποδομών για το ποδήλατο και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Οι συγκοινωνιολόγοι άρχισαν να δουλεύουν εντατικά και σύντομα, υποδομές, στην αρχή απλές, οικονομικές και λειτουργικές, έβγαλαν όλη την οικογένεια στον δρόμο. Το θαύμα της Κοπεγχάγης δεν έγινε σε μία μέρα. Πήρε δεκαετίες. Εγιναν λάθη, διορθωτικές κινήσεις, βρέθηκαν γενναίοι πολιτικοί που αδιαφόρησαν για το βραχυπρόθεσμο κόστος των διαμαρτυριών των πολιτών – γιατί οι άνθρωποι είναι παντού οι ίδιοι και δεν θέλουν τις αλλαγές».
Ο Σπ. Παπαγεωργίου που υπογράφει το κείμενο επισημαίνει μεταξύ άλλων: «Οι Δανοί δεν χρησιμοποιούν το ποδήλατο επειδή έχουν "άλλη κουλτούρα". Αλλαξαν κουλτούρα διότι η προηγούμενη τους είχε οδηγήσει σε αδιέξοδο - στο ίδιο που βρισκόμαστε εμείς σήμερα […]. Στην Ελλάδα έχει συμβεί το αντίθετο. Μεγάλος αριθμός πολιτών έχει δει την ανάγκη και προσπαθεί, με δυσκολία και συχνά με κίνδυνο της ζωής του, να εντάξει το ποδήλατο στην καθημερινότητά του, αλλά όχι ακόμη οι πολιτικοί. Η δημοτική αρχή και η πολιτική εξουσία πρέπει να ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά γύρω τους. Ας δουν πώς αντιμετωπίζουν το θέμα άλλες κοινωνίες, με διαφορετικά αλλά και τόσο ίδια προβλήματα με τα δικά μας. Ας πιστέψουν ότι ο πρωταρχικός λόγος που πρέπει το ποδήλατο να μπει στις ελληνικές πόλεις είναι η ποιότητα ζωής των πολιτών, η δημιουργία "ανθρώπινων πόλεων". Η βελτίωση της υγείας και η ανάπτυξη της οικονομίας».
Κρατήσαμε για το τέλος του κειμένου την επισήμανση του κ. Αντερσεν: «Ανάπτυξη της μετακίνησης με ποδήλατο χωρίς υποδομές δεν γίνεται. Και υποδομές χωρίς τον περιορισμό των αυτοκινήτων, είναι ανέφικτο να υπάρξουν. Καμιά πόλη στην Ευρώπη δεν έχει τόσο φαρδείς λεωφόρους που να χωράνε Ι.Χ., συγκοινωνίες, ποδήλατα και πεζούς. Κάποιος πρέπει να περιοριστεί». Πρόκειται για μια σημαντική παρατήρηση η οποία έχει γίνει πολλές φορές και από τη στήλη, εδώ μας έρχεται όμως ως ευρωπαϊκή εμπειρία. Η Καλαμάτα έχει όλες τις δυνατότητες να γίνει πόλη του ποδηλάτου χωρίς να χρειάζεται… εναέριες γέφυρες. Αν στην Κοπεγχάγη οι ποδηλάτες κινούνται ακόμη και με το χιόνι -ο εκχιονισμός ξεκινά από τους ποδηλατόδρομους- στη μεσογειακή Καλαμάτα τα πράγματα μπορεί να γίνουν πολύ πιο απλά. Αλλά είναι πολύ πιο δύσκολα. Οχι απλώς γιατί λείπει η "ποδηλατική κουλτούρα" από τους πολίτες, αλλά επειδή οι δημοτικές αρχές αρνούνται να πράξουν τα ευρωπαϊκά αυτονόητα όπως καταγράφηκαν προηγουμένως. Αν θέλουν όμως πραγματικά την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, οφείλουν να βάλουν το ποδήλατο στην καθημερινή ζωή με σχέδιο υποδομών που θα δώσουν χώρο στο ποδήλατο και θα κάνουν ασφαλή τη μετακίνηση.
Ηλίας Μπιτσάνης
