Αυτό αποκαλύπτει έρευνα που διεξήγαγε πριν δύο χρόνια σε δείγμα 14.000 παιδιών και των οικογενειών τους το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου. Ωστόσο, το Διαδίκτυο αποτελεί ένα ιδανικό περιβάλλον για να αναπτύξουν κοινωνικές επαφές, να ανακαλύψουν νέα πράγματα και να γίνουν δημιουργικοί. Πρέπει όμως να γίνει κατανοητό από όλους ότι οι διαδικτυακοί «φίλοι» μπορεί να μην είναι τελικά εκείνοι που υποστηρίζουν ότι είναι.
Ρεπορτάζ: Νικολέττα Κολυβάρη
Η ψυχολόγος της Γραμμής Βοήθειας Help-line.gr του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Μαρία Δάρα εξηγεί γιατί τα παιδιά και οι έφηβοι δεν πρέπει ποτέ να κανονίζουν συναντήσεις με ανθρώπους που στην ουσία δεν γνωρίζουν, ακόμα και αν έχουν γίνει “φίλοι” στο Διαδίκτυο. Επίσης μιλά για τη διαδικασία της σεξουαλικής αποπλάνησης (grooming) με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση του ανηλίκου, κάτι το οποίο μπορεί να συμβεί τόσο στο πραγματικό όσο και στο διαδικτυακό περιβάλλον.
GROOMING - ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΑΠΟΠΛΑΝΗΣΗ
Ο όρος grooming, εξηγεί η ψυχολόγος, αναφέρεται στη συμπεριφορά εκείνη του δράστη, που έχει σκοπό να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στο παιδί, ώστε να πραγματοποιήσει μαζί του μια μυστική συνάντηση. Η σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού, η σωματική βία, η παιδική πορνεία ή η κακοποίηση μέσω πορνογραφικού υλικού ενδέχεται να είναι τα αποτελέσματα της συνάντησης αυτής. Κάτι που καθιστά το grooming ένα είδος ψυχολογικού χειρισμού και αποπλάνησης που διεξάγεται μέσω Διαδικτύου και συγκεκριμένα μέσω των κοινωνικών δικτύων, ηλεκτρονικών παιχνιδιών ή κινητών τηλεφώνων. Όπως λέει, το χρονικό διάστημα διαδικασίας μπορεί να ποικίλλει -έχουν αναφερθεί περιπτώσεις όπου ο θύτης χειραγωγούσε το παιδί ακόμη και δύο χρόνια πριν συμβεί η μυστική συνάντηση.
ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
Είναι γεγονός ότι η διαδικασία της αποπλάνησης μέσω Διαδικτύου περιλαμβάνει τεχνικές που την κάνουν να διαφέρει από τις άλλες μορφές παιδικής κακοποίησης. Συγκεκριμένα στη διαδικασία του grooming η επαφή δράστη και παιδιού δεν είναι απαραίτητη προκειμένου να θυματοποιηθεί το παιδί, καθώς το Διαδίκτυο αποτελεί το μέσο εκείνο που διευκολύνει τη μακροπρόθεσμη θυματοποίηση του παιδιού, που -όπως λέει η κ. Δάρα- “μπορεί να κρατήσει ακόμη και χρόνια μέσω της διανομής των φωτογραφιών του παιδιού στο Διαδίκτυο”. Σε κάθε περίπτωση “είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι η διαδικασία του grooming είναι από μόνη της κακοποιητική για το παιδί”, τονίζει.
ΝΙΩΘΕΙ ΟΤΙ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΟ
Η ψυχολόγος ενημερώνει για κάποιες από τις πιο συχνές πρακτικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο δράστης. Συνήθως, λέει, δημιουργεί ψεύτικο προφίλ με ψευδές όνομα και ψευδή ηλικία, προκειμένου οι άμυνες του παιδιού να μην είναι ενεργοποιημένες, καθώς νιώθει ότι συνομιλεί με κάποιον συνομήλικο. Ακόμα, ο δράστης μπορεί να μιμείται τη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού και να δείχνει κατανόηση και αποδοχή, προκειμένου να νιώθει το παιδί ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Στη συνέχεια ο δράστης προσπαθεί να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες για τη ζωή του παιδιού, όπως για παράδειγμα σε ποιο σχολείο πηγαίνει, ποια είναι τα χόμπι του και άλλα.
ΣΧΕΣΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ
Η δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης είναι ο πυρήνας της διαδικασίας αυτής, καθώς έτσι ελαχιστοποιείται η πιθανότητα να μιλήσει το παιδί σε κάποιον ενήλικα. Ο δράστης μπορεί ακόμα να δωροδοκήσει το παιδί και με κάποιο αντικείμενο αξίας. Το σεξουαλικό στοιχείο εντάσσεται στη σχέση μόνο εφόσον ισχυροποιηθεί ο δεσμός μεταξύ τους. Οι σεξουαλικές συζητήσεις μπορεί να ξεκινήσουν γενικά, όπως μια κουβέντα για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα, αλλά να καταλήξουν ακόμα και στην αποστολή πορνογραφικού και παιδοπορνογραφικού υλικού. Αυτό, λέει η ψυχολόγος της Γραμμής Βοήθειας, έχει ως σκοπό “να μειώσει την ντροπή, να εισέλθει το παιδί στη γυμνότητα, να τονώσει την περιέργειά του γύρω από το σεξ και να πείσει ότι η σεξουαλική δραστηριότητα και των παιδιών είναι κάτι φυσιολογικό κι όχι κάτι παράλογο ή κακοποιητικό”.
ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΝΟΧΟ ΜΥΣΤΙΚΟ
Εφόσον τα παιδιά αποδεχτούν το υλικό αυτό, “έπειτα πιέζονται να μην το μοιραστούν με κανέναν. Έτσι με αυτό τον τρόπο μοιράζονται το ίδιο ένοχο μυστικό τους”, λέει η κ. Δάρα εξηγώντας τις πρακτικές του δράστη. “Η ενοχή ανέκαθεν αποτελούσε σημαντικό όπλο για τους παιδόφιλους, καθώς τα παιδιά δεν έχουν φτάσει ακόμα στο αναπτυξιακό εκείνο στάδιο που να επιτρέπει τη γνωστική και συναισθηματική επεξεργασία της συγκεκριμένης ψυχικής κατάστασης”, προσθέτει. Ακόμα, οι προσωπικές πληροφορίες που έχει μοιραστεί το παιδί μπορεί να χρησιμοποιηθούν και για τον εκβιασμό του, σε περίπτωση που θελήσει να διακόψει τη σχέση αυτή.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΝ ΑΣΦΑΛΗ
Η κ. Δάρα προτρέπει τους γονείς να ενημερώνουν από μικρή ηλικία τα παιδιά για τα προσωπικά δεδομένα και να τα μαθαίνουν ότι δεν τα αποκαλύπτουμε σε αγνώστους ούτε στο Διαδίκτυο, ούτε στο πραγματικό περιβάλλον. “Είναι εξαιρετικά σημαντικό να ενδυναμώσουμε τα παιδιά και όχι να τα φοβίσουμε. Να μην περάσουμε το μήνυμα ότι ο κόσμος είναι μόνο ένα επικίνδυνο μέρος στο οποίο πρέπει διαρκώς να αισθανόμαστε φοβισμένοι και προσεκτικοί”, τονίζει εφιστώντας την προσοχή των γονιών: “Στα μεγαλύτερα παιδιά εξηγούμε για τη διαδικασία αυτή και τονίζουμε ότι δεν κανονίζουμε ποτέ συναντήσεις με αγνώστους και με ανθρώπους που στην ουσία δεν γνωρίζουμε”.
ΔΕΝ ΦΤΑΙΕΙ ΠΟΤΕ ΤΟ ΘΥΜΑ
Η ψυχολόγος συμβουλεύει καταλήγοντας να προσαρμόζουμε τις ρυθμίσεις απορρήτου ούτως ώστε να μην βλέπουν όλοι το προφίλ μας και τις φωτογραφίες μας στα κοινωνικά δίκτυα. Επίσης, “δεν ανταλλάσσουμε ευαίσθητες πληροφορίες ή ακατάλληλα βίντεο ή προσωπικές φωτογραφίες στο Διαδίκτυο, καθώς μπορεί να μείνουν εκεί για πάντα και να διανεμηθούν στον οποιονδήποτε από οποιονδήποτε”, ενώ ειδικότερα στα παιδιά και τους εφήβους η Μαρία Δάρα τονίζει: “Δεν δελεαζόμαστε από χρήματα και δώρα και ζητάμε τη συμβουλή και υποστήριξη κάποιου ενήλικα που εμπιστευόμαστε. Άμα συμβεί οτιδήποτε δεν φταίμε ποτέ εμείς, δεν φταίει ποτέ το θύμα. Μιλάμε και το αναφέρουμε πάντα στις αρμόδιες υπηρεσίες”.
