Πέμπτη, 19 Ιανουαρίου 2012 15:19

Νέα διοίκηση στο παράρτημα Πελοποννήσου της Πανελλήνιας Ενωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Γράφτηκε από την

Το παράρτημα της ΠΕΕΚΠΕ Πελοποννήσου  συνεχίζει τη δράση του για 10η χρονιά σε μια εποχή δύσκολη για τη χώρα, τους πολίτες , την εκπαίδευση, τους μαθητές και το περιβάλλον. Μέλη της ΠΕΕΚΠΕ μπορεί να είναι εκπαιδευτικοί της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης και σκοπός, σύμφωνα και με το καταστατικό της είναι:
Η με κάθε τρόπο ενίσχυση και προώθηση προγραμμάτων Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και σε εκπαιδευτικά προγράμματα ενηλίκων.
Η επικοινωνία και αλληλοβοήθεια των εκπαιδευτικών που ασχολούνται με περιβαλλοντικά προγράμματα.
Η δημιουργία και λειτουργία Kέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και κέντρου τεκμηρίωσης.
Ο επιστημονικός προβληματισμός, η μελέτη και η προώθηση της έρευνας γύρω από τα περιβαλλοντικά προγράμματα στον ελλαδικό χώρο και γενικότερα, η εκλαΐκευσή τους και η διοχέτευση ενημέρωσης σε θέματα περιβάλλοντος και οικολογίας.
Η δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος.
Η συστηματική συμβολή, μέσα από τα παραπάνω, στη διαμόρφωση μιας ανθρώπινης συμπεριφοράς  που θα σέβεται και θα προφυλάσσει τη φύση.
Η ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών με άλλους εθνικούς ή διεθνείς οργανισμούς ή οργανώσεις που ασχολούνται με τα αντικείμενα αυτά.
Σήμερα είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε να στηριχτεί η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και οι εκπαιδευτικοί, που εθελοντικά όλα αυτά τα χρόνια υλοποιούσαν προγράμματα με τους μαθητές στα σχολεία τους. Να ενισχυθεί ο ρόλος των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Να αναγνωριστεί  η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ως πεδίο εκπαιδευτικής πράξης που πέτυχε, να του αφιερώσουν παιδιά και έφηβοι τον ελεύθερο χρόνο τους με πολύ αγάπη και ενθουσιασμό, να συνυπάρξουν, να συνεργαστούν, να εκφραστούν δημιουργικά, να δράσουν συλλογικά, να έρθουν σε επαφή με την τοπική κοινωνία και τα περιβαλλοντική ζητήματα, να προτείνουν λύσεις και να εφαρμόσουν πρακτικές φιλικές στο περιβάλλον. Να αναδειχθεί ο πολύπλευρος ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην προώθηση των αρχών της Αειφόρου Ανάπτυξης στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα.
Με τη λήξη της θητείας της προηγούμενης Επιτροπής το Παράρτημα
Πελοποννήσου της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση  έχει νέα Διοικούσα Επιτροπή, που αποτελείται από τους εκπαιδευτικούς:

Πλακονούρη Διονυσία, Πρόεδρος
Χριστοπούλου Αφροδίτη, Αντιπρόεδρος
Καραβά Λίλιαν, Γραμματέας
Στραβάκου Ελένη, Ταμίας
Θεοδοσάτος Γιώργος, Μέλος

Η ΠΕΕΚΠΕ θα συνεχίσει τις δράσεις της και καλεί τους εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να συμμετέχουν να έρθουν σε επαφή με τα μέλη της επιτροπής. Επίσης, θα συνεργαστεί με φορείς της Μεσσηνίας, Μ.Κ.Ο, συλλόγους, κινήσεις πολιτών, εθελοντές  κ.α. Προγραμματίζονται για το επόμενο διάστημα εκπαιδευτικές περιβαλλοντικές δραστηριότητες και εξορμήσεις, επιμορφωτικές δράσεις, εργαστήρια στη φύση και συνεργασία με τα παραρτήματα της ΠΕΕΚΠΕ από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Πιστεύουμε ότι ξεκινώντας από την εκπαίδευση πρέπει ν’ αλλάξει η σχέση  του ανθρώπου με το περιβάλλον (φυσικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και οικονομικό) και να  λειτουργούμε  ως ενεργοί πολίτες που ενημερωνόμαστε, συμμετέχουμε, διαμορφώνουμε τον εαυτό μας και την κοινωνία.
Μαζί μας μπορείτε να επικοινωνείτε ηλεκτρονικά: peekpe.pel@gmail.com και στα τηλέφωνα: 6976390430, 6939470427,6972373426, 6977441638.

Θα ακολουθήσει ενημέρωση για το πρώτο εργαστήριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη φύση,  που θα γίνει μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Φλεβάρη.

Για τη Διοικούσα Επιτροπή

Η Πρόεδρος                                                                   Η Γραμματέας

Πλακονούρη Σίση                                                           Καραβά  Λίλιαν



Σκοποί της ΠΕΕΚΠΕ είναι:                                                 
Η με κάθε τρόπο ενίσχυση και προώθηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και σε εκπαιδευτικά προγράμματα ενηλίκων
Η επικοινωνία και αλληλοβοήθεια των εκπαιδευτικών που ασχολούνται με περιβαλλοντικά προγράμματα.
Η δημιουργία και λειτουργία κέντρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και κέντρου τεκμηρίωσης.
Ο επιστημονικός προβληματισμός, η μελέτη και η προώθηση της έρευνας γύρω από τα περιβαλλοντικά προγράμματα στον ελλαδικό χώρο και γενικότερα, η εκλαϊκευσή τους και η διοχέτευση ενημέρωσης σε θέματα περιβάλλοντος και οικολογίας.
Η δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης για την προστασία και διαχείρηση του περιβάλλοντος.
Η συστηματική συμβολή, μέσα από τα παραπάνω, στη διαμόρφωση μιας ανθρώπινης συμπεριφοράς  που θα σέβεται και θα προφυλάσσει τη φύση.
Η ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών με άλλους εθνικούς ή διεθνείς οργανισμούς ή οργανώσεις που ασχολούνται με τα αντικείμενα αυτά.



ΔΙΗΜΕΡΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΕΚΠΕ
Αθήνα, 20 Μαρτίου 2011
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.
(ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1992)
Αργοναυτών 34, Αργυρούπολη 16452
Τηλέφωνο 210 9911165- fax: 210 9911165
Email: d.s.peekpe.gmail.com
www.peekpe.gr
ΘΕΜΑ: «Διήμερο Συμπόσιο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση»
H Ένωσή μας σε συνεργασία με το Τμήμα Αγωγής Υγείας και Περιβαλλοντικής Αγωγής της Δ/νσης ΣΕΠΕΔ του Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. διοργανώνουν Διήμερο Συμπόσιο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με θέμα: «Τα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και η ενσωμάτωση των αρχών της Ε.Α.Α. στο Νέο Σχολείο - Υποστηρικτικοί θεσμοί», στις 15-16 Απριλίου 2011 στην αίθουσα Ζακλίν ντε Ρομιγί του Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ.
Στόχος του συμποσίου είναι να διερευνηθεί και να αναδειχθεί ο πολύπλευρος ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και οι υποστηρικτικοί θεσμοί (ΚΠΕ - Υπ. Π.Ε.) στην προώθηση των αρχών της Αειφόρου Ανάπτυξης στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα στο πλαίσιο του Νέου Σχολείου.
Το συμπόσιο καλούνται να παρακολουθήσουν και να συμμετάσχουν ενεργά στις εργασίες τους διδάσκοντες και ερευνητές Α.Ε.Ι, εκπρόσωποι του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, του ΟΕΠΕΚ, Σχολικοί Σύμβουλοι, Υπ. Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Εκπαιδευτικοί ΚΠΕ, εκπαιδευτικοί Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπαίδευσης και εκπρόσωποι κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων και φορέων.
Η έναρξη του συμπόσιου είναι το απόγευμα της Παρασκευής 15 Απριλίου 2011 στις 15.00 και η λήξη του το Σάββατο 16 Απριλίου 2011 στις 13.30, ενώ το πρόγραμμα του Συμποσίου θα σταλεί στις 2 Απριλίου 2011.
Στο πλαίσιο του συμποσίου θα λειτουργήσει έκθεση υλικού των ΚΠΕ και των Δ/νσεων Εκπαίδευσης δια των Υπ. Π.Ε., ενώ παράλληλα προγραμματίζονται περιβαλλοντικές δράσεις που θα πραγματοποιηθούν εντός του Υπουργείου το πρωί της Παρασκευής.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος: Νίκος Στεφανόπουλος
Ο Γ. Γραμματέας: Παναγιώτης Πήλιουρας

Πλαίσιο Αναφοράς Συμποσίου
Η αναδιάρθρωση της Παιδείας η οποία προετοιμάζεται στο πλαίσιο του Νέου Σχολείου, έχει επαναφέρει στο προσκήνιο σκέψεις και προβληματισμούς που απασχολούν για χρόνια το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Ταυτόχρονα όμως, έχει αναζωπυρώσει τις ελπίδες που όλοι οι πολίτες εναποθέτουν στη μόρφωση της νέας γενιάς και με αυτήν την έννοια, έχει σηματοδοτήσει την εξαιρετική κρισιμότητα των όποιων σχεδιασμών θα εκπονηθούν αλλά και τη σημασία των αποφάσεων που θα ληφθούν από την πολιτεία.
Δεδομένης αυτής της συγκυρίας, καταθέτουμε τις απόψεις μας που αφορούν σε ένα πεδίο της εκπαιδευτικής πράξης, το οποίο αγαπήθηκε από τους μαθητές και πέτυχε κάτι το αδιανόητο, να του αφιερώσουν τα παιδιά, οι έφηβοι και οι έφηβες τον ελεύθερο χρόνο τους. Αναφερόμαστε σε εκείνα τα «καινοτόμα σχολικά προγράμματα», τα οποία είναι γνωστά ως Σχολικές Δραστηριότητες (Γ2/4867/92) και πραγματοποιούνται σε εθελοντική βάση από εκπαιδευτικούς και μαθητές
Οι σκέψεις και οι προβληματισμοί μας, έχουν τις ρίζες τους στην εμπειρία που έχουμε αποκτήσει υπηρετώντας για πολλά χρόνια την εκπαίδευση ως μάχιμοι εκπαιδευτικοί αλλά και ως στελέχη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Στόχος μας είναι να φωτίσουμε τις κοινές παιδαγωγικές αρχές και προσεγγίσεις των Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, τα οποία την τελευταία δεκαετία αναπλαισιώθηκαν υπό το πρίσμα της Εκπαίδευσης για την Αειφορία.
Αναφερόμαστε στην αναπλαισίωση, η οποία διατυπώθηκε με σαφήνεια από την Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη των Ηνωμένων Εθνών (UNECE) στο κείμενο «Στρατηγική της UNECEγια την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη» (Vilnius, 17-18/3/2005) και υιοθετήθηκε και συνυπογράφηκε ανεπιφύλακτα από το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ., για να σηματοδοτήσει ένα νέο όραμα για την παιδεία και την κοινωνία.
Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
στην Εκπαίδευση για την Αειφορία (sustainability)
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ήρθε στο προσκήνιο μέσω μιας σειράς διασκέψεων και συνεδρίων, των οποίων τα κείμενα αποτέλεσαν τη βάση για τη συγκρότηση του θεσμικού αλλά και του παιδαγωγικού της πλαισίου στις χώρες που δεσμεύτηκαν να την εφαρμόσουν.
Οι πολιτικές αποφάσεις για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση των μαθητών και μαθητριών της χώρας μας, δημιούργησαν δυο πεδία δράσης στο Εκπαιδευτικό μας Σύστημα:
α) τα Σχολικά Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Νόμος 1892/31-07-1990, παράγραφος 13, άρθρο 111 και Υπ. Απ. 4867/92), τα οποία πραγματοποιούνται σε εθελοντική βάση («εντός» του ωρολογίου προγράμματος του σχολείου για την Πρωτοβάθμια και «εκτός», για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση) με την παιδαγωγική και διοικητική καθοδήγηση των Υπευθύνων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, οι οποίοι επιπροσθέτως
  i) πραγματοποιούν επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και των δυο βαθμίδων της εκπαίδευσης
  ii) συντονίζουν θεματικά Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και, iii) συνεργάζονται με τα Κ.Π.Ε. και άλλους φορείς για την υλοποίηση των δράσεών τους.
και β) τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) τα οποία: i) επισκέπτονται εκπαιδευτικοί με μαθητικές ομάδες τριάντα ατόμων, για να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικά projects(από μια έως τρεις ημέρες), με την παιδαγωγική και τη διοικητική καθοδήγηση των Υπευθύνων των Κ.Π.Ε. και των μελών των παιδαγωγικών τους ομάδων ii) υλοποιούν επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με μεγάλη επιτυχία iii) συντονίζουν σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο θεματικά Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα οποία συμμετέχει ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός σχολικών μονάδων iv) έχουν εκπονήσει μέχρι σήμερα υποστηρικτικό εκπαιδευτικό υλικό Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης υψηλής ποιότητας που καλύπτει μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων.
Μέχρι το 1997, τα Σχολικά Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και τα εκπαιδευτικά projectsτων Κ.Π.Ε. - καθοδηγούμενα από ετήσιες εγκυκλίους του Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. και από τις επιμορφωτικές δράσεις των Υπευθύνων στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, των Κ.Π.Ε. ή άλλων φορέων και από το παιδαγωγικό υλικό που δημιουργούνταν - κινήθηκαν με κεντρικό άξονα την προστασία της φύσης και, ως ένα βαθμό, πέτυχαν να ευαισθητοποιήσουν «οικολογικά» τους μαθητές και τις μαθήτριες αρκετών περιβαλλοντικών ομάδων. Ωστόσο, κατά τη Διεθνή Διακυβερνητική Συνδιάσκεψη της Θεσσαλονίκης (1997), ένας νέος όρος και στόχος σηματοδότησε το νεοσυσταθέν παιδαγωγικό πεδίο και επαναπροσδιόρισε την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ως «Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία» (Sustainability).
Υπό το πρίσμα της Αειφορίας, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση συνδέθηκε άρρηκτα με την έννοια της Αειφόρου Ανάπτυξης και, συνεπώς, με ένα κρίσιμο πεδίο προβληματισμού: τονανταγωνισμό για τον έλεγχο των παγκόσμιων πόρων, φυσικών και ανθρώπινων.Γίνεται, λοιπόν, φανερό, ότι με τη νέα της ταυτότητα, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση διευρύνει το πεδίο της, ενσωματώνοντας ζητήματα κοινωνικο-πολιτικά και πολιτισμικά (U.N.E.S.CO., Δεκαετία της Εκπαίδευσης για την Αειφορία 2005-2014).
Με το διευρυμένο της πεδίο και, κυρίως, με το βλέμμα στραμμένο στο  σύγχρονο ενεργό πολίτη, η Εκπαίδευση για την Αειφορία καλείται να λειτουργήσει ως γενικό πλαίσιο εφαρμογής και ανάπτυξης όλων των Σχολικών Δραστηριοτήτων, της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, της Αγωγής Υγείας και των Πολιτιστικών Θεμάτων.
Ο κρίσιμος, επείγων και υψηλής προτεραιότητας χαρακτήρας της Εκπαίδευσης για την Αειφορία επιβάλει την παρουσία της στο νέο σχολείο που το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. οραματίζεται και σχεδιάζει. Αναφερόμαστε σε μια παρουσία που θα επιτρέπει σε όλους τους μαθητές μας να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη, τη δημιουργικότητά τους και τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες και, ταυτόχρονα, να οικοδομήσουν αξίες, όπως αλληλεγγύη, συνεργατικότητα, ανεκτικότητα και αλληλοσεβασμό. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα θέματα κλειδιά της Εκπαίδευσης για την Αειφορία: ειρήνη, ηθική, δημοκρατία και διακυβέρνηση, δικαιοσύνη, ισότητα, ανθρώπινα δικαιώματα, φτώχεια, ασφάλεια, προστασία του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και της πολιτισμικής ποικιλότητας κ.ά.
Έχοντας ως δεδομένα:
1) την εμπειρία της πολύχρονης εφαρμογής των Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (1991-2011).
2) τα ερευνητικά αποτελέσματα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου («Η Ποιότητα στην Εκπαίδευση», 2008), σύμφωνα με τα οποία, η καθιέρωση χρονικού πλαισίου υλοποίησης των καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων εντός του ωρολογίου προγράμματος αποτελεί το δεύτερο σημαντικό παράγοντα βελτίωσης της διεισδυτικότητας και της ποιότητάς τους.
3) τη διεθνή τάση να ενσωματωθεί η Εκπαίδευση για την Αειφορία (οι αρχές, οι προσεγγίσεις και οι στόχοι της) σε όλες τις μορφές της εκπαίδευσης (Το «Αειφόρο Σχολείο», SustainableSchool).
Προτείνουμε, κατά τη διαμόρφωση της στρατηγικής των αλλαγών για το «νέο σχολείο», να συνεκτιμηθεί ο προβληματισμός της διεθνούς κοινότητας για την Αειφόρο Ανάπτυξη και τη σημαντική ευθύνη που φέρει η Εκπαίδευση κάθε χώρας προς την κατεύθυνση αυτή, ειδικότερα αν, όπως η χώρα μας, έχει συνυπογράψει τις διεθνείς συμφωνίες για την ενσωμάτωση της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο εκπαιδευτικό της σύστημα.
Πιο συγκεκριμένα:
1) την ενσωμάτωση θεμάτων για την Αειφορία στα νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών,
2) τη θεσμοθέτηση μιας δίωρης εβδομαδιαίας «ζώνης», αφιερωμένης στην υλοποίηση αυτόνομων και αυτοτελών Διαθεματικών Projectsμε τη θεματολογία και τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις και αρχές της Εκπαίδευσης για την Αειφορία.
Δεν θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε τη σκέψη μας χωρίς να επισημάνουμε δυο, χρήσιμα για το Νέο Σχολείο στοιχεία.
Πρώτο, το ότι υπάρχει μια θεσμοθετημένη δομή, στο πλαίσιο της οποίας εντάσσονται και εφαρμόζονται όλες οι εκπαιδευτικές δράσεις που αφορούν στο Περιβάλλον, την Υγεία και τον Πολιτισμό: η Διεύθυνση Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων (Σ.Ε.Π.Ε.Δ.) του Υπουργείου Π.Δ.Β.Μ.,
Δεύτερο, το ότι τα πρόσωπα που στελεχώνουν τη δομή, οι Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, οι Υπεύθυνοι και οι παιδαγωγικές ομάδες των Κ.Π.Ε., διαθέτουν πολύτιμη εκπαιδευτική εμπειρία, αυξημένα προσόντα και, το σημαντικότερο, βρίσκονται σε ετοιμότητα, προκειμένου να διασφαλίσουν την επιτυχία του εγχειρήματός, σε συνεργασία με όλη την εκπαιδευτική κοινότητα.
Το Δ.Σ. της ΠΕΕΚΠΕ
Αθήνα, 20 Μαρτίου 2011
ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, ΩΣ
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΝΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΗ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΧΙΖΑ, Email:  HYPERLINK "mailto:dschiza@yahoo.gr" dschiza@yahoo.gr
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το «περιβαλλοντικό ζήτημα» βρέθηκε στο προσκήνιο του προβληματισμού μας από δυο αλληλοσυνδεόμενες συγκυρίες της εποχής: την κρισιμότητα των οικολογικών διαταραχών που έθεσαν υπόψη μας οι επιστήμες της φύσης και το αίτημα για την προστασία του «φυσικού είναι», το οποίο ενεργοποίησαν κινήματα πολιτών και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, στις αναπτυγμένες, κυρίως, κοινωνίες. Ενώ, το γεγονός ότι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτέλεσε τμήμα των σχολικών προγραμμάτων ή και διαπέρασε όλα τα διδασκόμενα μαθήματα της σχολικής αγωγής, δεν ήταν παρά η υποχρέωση της Εκπαίδευσης να ανταποκριθεί στην πρόκληση του «περιβαλλοντικού ζητήματος», εφοδιάζοντας τις νέες γενιές των πολιτών με την «αναγκαία προς τούτο γνώση».
Αυτήν την «αναγκαία γνώση», θα θέσουμε στον πυρήνα των συλλογισμών που θα αναπτύξουμε, αφού έχουμε τη γνώμη ότι όχι μόνο δεν εδράζεται σε αντιλήψεις οι οποίες θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία των σύγχρονων κοινωνιών προς την αντιμετώπιση του «περιβαλλοντικού ζητήματος» αλλά αποτελούν οι ίδιες την βαθύτερη αιτία που το γέννησε.
Για το ζήτημα της φύσης και των δυνατοτήτων της ανθρώπινης γνώσης έχουν γραφτεί αμέτρητα κείμενα, αφού οι ρίζες του εντοπίζονται στην κλασική αρχαιότητα. Η συστηματική, ωστόσο, ενασχόληση με το «τι είναι γνώση», «πώς θεμελιώνεται», «πώς εξελίσσεται» και «πώς μεταβιβάζεται από τον έναν άνθρωπο στον άλλο», ξεκίνησε τον δέκατο έβδομο αιώνα, τον γνωστό ως «αιώνα της μεθόδου».
Με βασική ιδέα τη δυνατότητα της «βέβαιης» γνώσης (θετικισμός) και κεντρικό ζητούμενο τις «έγκυρες πηγές» και την «εξήγηση» των φαινομένων, αναδύθηκε η ορθολογιστική-θετικιστική θεμελίωση της γνώσης, η οποία κατάφερε να δημιουργήσει το πιο παραγωγικό, ανθεκτικό αλλά και αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο,  με το οποίο συντάχθηκε η ανθρώπινη σκέψη μέχρι σήμερα, τον θετικισμό-ορθολογισμό.
Η μεταφορά του θετικισμού-ορθολογισμού από το πεδίο των φυσικών στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών, δημιούργησε μια «λειτουργιστική» αντίληψη για τα κοινωνικά φαινόμενα -και συνεπώς για την εκπαίδευση- στο πλαίσιο της οποίας α) το εκπαιδευτικό μας σύστημα λειτουργεί στο όνομα του ορθού λόγου β) η διδασκαλία-μάθηση υποβιβάστηκε σε μια τυποποιημένη πρακτική που μεταβιβάζει το σώμα των επιστημονικών γνώσεων, «αναπλαισιωμένων» σε σχολική εκδοχή, στους μαθητές γ) ο κόσμος της ανθρώπινης δι-υποκειμενικής εμπειρίας αντικαταστάθηκε από τις περιγραφές του κόσμου που κατασκεύασε η σύγχρονη επιστήμη δ) δημιουργήθηκαν ανθρώπινα υποκείμενα που αδυνατούν να αναγνωρίσουν τον κόσμο που μοιράζονται με τους άλλους ανθρώπους στις «περιγραφές του κόσμου» που διδάσκονται και, εν τέλει ε) οι ανθρώπινες προσδοκίες να ανακαλύψουν «δυνατότητες κατανόησης και συνεργατικού μετασχηματισμού» του κόσμου, υποτάχθηκαν στο σύστημα που τον «εξηγεί».
Μέσα σ’ αυτό, το ήδη εγκατεστημένο, γνωσιοθεωρητικό πεδίο εμφανίστηκε η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και, όπως ήταν φυσικό δέχτηκε έντονες επιδράσεις. Οι προσπάθειες των εκπαιδευτικών να ανοιχτούν σε βιωματικές, διεπιστημονικές, διαθεματικές και ολιστικές προσεγγίσεις, έγιναν χωρίς οι ίδιοι να έχουν αποστασιοποιηθεί από τη θετικιστική-ορθολογιστική τους παιδεία και χωρίς να έχουν αποδεσμευτεί από το κυρίαρχο ερώτημα του εκπαιδευτικού «ποιες έγκυρες και αντικειμενικές πληροφορίες για το περιβάλλον  πρέπει να διδάξω στους μαθητές μου».
Ωστόσο, στα βασικά κείμενα της Περιβαλλοντικής υπάρχουν ρητές αναφορές που τοποθετούνται κριτικά απέναντι στον ακραίο θετικισμό-ορθολογισμό (Τιφλίδα, 1977), για να του χρεώσουν -σε ένα πρώτο επίπεδο, το επίπεδο της ανθρώπινης σκέψης- τη συρρίκνωση της επιστημονικής θεώρησης της πραγματικότητας και -σε ένα δεύτερο επίπεδο, το επίπεδο της ανθρώπινης πράξης- το «περιβαλλοντικό ζήτημα». Με βάση αυτήν την κρίσιμη επισήμανση των κειμένων της Τιφλίδας, είμαστε υποχρεωμένοι να στραφούμε σε εκείνες τις διατυπωμένες αλλά περιθωριοποιημένες παιδαγωγικές θεωρίες που θεμελιώνονται εκτός του θετικισμού-ορθολογισμού, στις κοινωνικές και κοινωνιογνωστικές παιδαγωγικές θεωρίες.
Κοινό χαρακτηριστικό της Περιβαλλοντικής -και ιδιαίτερα της Εκπαίδευσης για τη Βιωσιμότητα- με τις κοινωνικές και κοινωνιογνωστικές παιδαγωγικές θεωρίες αποτελεί η άποψη πως η εκπαίδευση αποσκοπεί στην παράλληλη ανάπτυξη των δυνατοτήτων του ανθρώπου και των ανθρώπινων κοινωνιών. Mια τέτοια άποψη για την εκπαίδευση, αναγνωρίζει σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ ανθρώπινων δικαιωμάτων και κοινωνικών αιτημάτων, μεταξύ υποκειμενικών προσδοκιών και κοινωνικά θεσμισμένων αξιών και εν γένει μεταξύ υποκειμενικότητας και συλλογικότητας. Και, το σημαντικότερο, πηγάζει από το όραμα για το συνεργατικό, συμμετοχικό μετασχηματισμό της πραγματικότητας, από την αναζήτηση της ανθρώπινης και κοινωνικής βάσης του σχολείου και από την προσδοκία να δημιουργήσουμε παιδαγωγικές και διδακτικές καταστάσεις ικανές να προάγουν τις δημοκρατικές διαδικασίες.
Το όραμα αυτό, για να αναπτυχθεί και να ωριμάσει προαπαιτεί ένα πλαίσιο σκέψης τα οποίο να αναδεικνύει τις σχέσεις εξάρτησης της προσωπικής ζωής από την κοινωνική και να αποσκοπεί στην ικανότητα του ανθρώπου να τις αναγνωρίσει και να τις αμφισβητήσει. Προαπαιτεί, με άλλα λόγια την κοινωνικά κριτική θεμελίωση της γνώσης, η οποία γεννήθηκε από τη Σχολή της Φρανκφούρτης και, κατά μια έννοια, παραπέμπει στον κριτικό στοχασμό πάνω στις πράξεις και τη ζωή του ανθρώπου, ο οποίος γεννήθηκε από τον Σωκράτη και τις σωκρατικές ιδέες.
Η γνώση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση θα αποκτήσει κοινωνικά κριτική διάσταση, αν κάνουμε δυο παραδοχές. Πρώτο, αν δεχτούμε ότι το Περιβάλλον αποτελεί ένα ανθρώπινο δημιούργημα, άρρηκτα συνδεδεμένο με τους κοινωνικούς θεσμούς, τους κανόνες δικαίου και τον ίδιο τον άνθρωπο, οι οποίοι δεν υπόκεινται σε τυπικές διαδικασίες ελέγχου της ορθότητάς τους. Δεύτερο, αν δεχτούμε ότι το Περιβάλλον μας θα μπορούσε να ήταν ή να γίνει διαφορετικό, από τον άνθρωπο-ενεργό πολίτη ή φορέα κοινωνικο-πολιτικών και πολιτισμικών αλλαγών.