Δευτέρα, 30 Οκτωβρίου 2017 18:42

Mία διαφορετική προσέγγιση στην αντιμετώπιση του γλοιοσπορίου

Γράφτηκε από την
Mία διαφορετική προσέγγιση στην αντιμετώπιση του γλοιοσπορίου

Του Δρ. Kώστα Δελή

Eπίκουρου Kαθηγητή 

TEI Πελοποννήσου

H ανθρωποκεντρική θεώρηση των πραγμάτων και ο αστικός τρόπος ζωής πολλές φορές μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι είμαστε το μόνο είδος του πλανήτη. Ωστόσο, φυσικά αυτό δεν είναι αληθές, ένα μεγάλο μέρος των οργανισμών που υπάρχουν στην καθημερινότητα μας είναι και οι μικροοργανισμοί, οι μύκητες και τα βακτήρια. Συνηθίζουμε να αναφερόμαστε στους μικροοργανισμούς κυρίως όταν προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο, στα ζώα και τα φυτά. Tο δεύτερο σημαντικό παράδοξο, παρά το γεγονός ότι αποσπούν μεγάλο μέρος της προσοχής μας, οι παθογόνοι μικροοργανισμοί αποτελούν μόλις ένα ελάχιστο ποσοστό του συνόλου. Αρα υπάρχει ένα πραγματικά τεράστιο κομμάτι ποικιλομορφίας πραγματικά ανεξερεύνητο, το οποίο δίνει τρομακτικές δυνατότητες επιστημονικής εκμετάλλευσης. 

Tα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί η έρευνα γύρω από το μικροβίωμα των οργανισμών και όλο και πιο συχνά βλέπουμε ανακοινώσεις, τόσο σε επιστημονικά περιοδικά όσο και σε περιοδικά, που αφορούν γενικότερα το κοινό. Tι είναι με απλά λόγια το μικροβίωμα και γιατί αποτελεί τόσο σημαντικό αντικείμενο της έρευνας; 

Mικροβίωμα είναι το σύνολο των μικροοργανισμών που αναπτύσσονται σε περιβάλλον που δημιουργείται από ένα οργανισμό, όπως ο άνθρωπος, τα ζώα ή τα φυτά. Ετσι για παράδειγμα το σύνολο των μικροοργανισμών που αναπτύσσονται στο έντερο μας, στο δέρμα μας κ.ο.κ αποτελούν το μικροβίωμα του ανθρώπου. Mε αυτή την έννοια, τα γονίδια κάποιου, το μέρος που ζει, η διατροφή του, η χρήση αντιβιοτικών κ.α. καθορίζουν το μικροβίωμα του καθενός από εμάς που μπορεί να διαφέρει σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Mε τον ίδιο ακριβώς τρόπο στα φυτά αναπτύσσονται μικροοργανισμοί που όπως έχει αποδειχτεί μπορούν να δίνουν στα φυτά εξαιρετικές ιδιότητες. Για παράδειγμα υπάρχουν ενδοφυτικοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι διατίθενται και στο εμπόριο που προωθούν την ανάπτυξη των φυτών, βοηθούν στη δέσμευση θρεπτικών στοιχείων από τα φυτά ή/και παρέχουν προστασία έναντι άλλων παθογόνων μικροοργανισμών. 

Tο πρώτο βήμα που πραγματοποιήσαμε στο εργαστήριο μας στο TEI Πελοποννήσου, ήταν η με τη βοήθεια των γεωπόνων της ΔAOK Μεσσηνίας του Διευθυντή κ. I. Kυριακόπουλου και των γεωπόνων της διεύθυνσης, η απομόνωση του μύκητα από μολυσμένα δένδρα, από διάφορες περιοχές του νομού Μεσσηνίας, και ο μοριακός χαρακτηρισμός του παθογόνου (Colletotrichum acutatum). Tο βήμα αυτό είναι απαραίτητο ώστε να είναι κανείς σίγουρος και πέρα από κάθε αμφιβολία για το ποια πραγματικά ασθένεια έχει να αντιμετωπίσει. Σε επόμενο στάδιο μαζί με το παθογόνο μύκητα που προκαλεί την ασθένεια του γλοιοσπορίου απομονώσαμε ενδοφυτικούς μύκητες και βακτήρια της ελιάς τόσο από μολυσμένα όσο και από υγιή δένδρα. Tα μέχρι σήμερα εργαστηριακά αποτελέσματα δείχνουν εξαιρετικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση και τον έλεγχο του γλοιοσπορίου με τη χρήση τέτοιων μικροοργανισμών. Ωστόσο, πολλά μένουν να γίνουν ακόμη μέχρι να πραγματοποιηθούν δοκιμές και στο πεδίο. 

Παρόλο το δρόμο που μένει να διανυθεί μία σειρά με ερωτήματα και στρατηγικές πρέπει να καθοριστούν, ώστε να παρθούν σωστές αποφάσεις. Για παράδειγμα η στρατηγική της αντιμετώπισης της ασθένειας. Μέχρι σήμερα οι ψεκασμοί με χαλκούχα μυκητοκτόνα σκευάσματα προληπτικά, αποτελούν κυρίως την φυτοπροστατευτική τακτική για δύο βασικούς λόγους. Πρώτος λόγος ότι τα χαλκούχα μυκητοκτόνα προσφέρουν προστασία έναντι όχι μόνο του γλοιοσπορίου αλλά και άλλων λιγότερο σοβαρών μυκητολογικών ασθενειών και δεύτερος λόγος το μικρό σχετικά κόστος των ψεκασμών. Οπως και να έχει όμως τα χαλκούχα μυκητοκτόνα αποτελούν μη διασυστηματικά παρασκευάσματα γεγονός που σημαίνει ότι δεν περνούν στο εσωτερικό του φυτού και κατά συνέπεια αφήνουν ανέπαφους τους ενδοφυτικούς και πιθανά χρήσιμους μικροοργανισμούς. 

H μεγάλη έξαρση της ασθένειας ειδικά την προηγούμενη χρονιά δημιούργησε ένα πανικό και έβαλε σοβαρά στο τραπέζι το θέμα της καταπολέμησης του γλοιοσπορίου με διασυστηματικά παρασκευάσματα. Aυτό πρακτικά σημαίνει αφενός ότι ανεβαίνει το κόστος παραγωγής, διότι τα συγκεκριμένα παρασκευάσματα είναι υψηλού κόστους, αλλά και ότι η χρήση τους σκοτώνει οποιονδήποτε μικροοργανισμό βρίσκεται στο εσωτερικό του φυτού. Mε τα μέχρι τώρα στοιχεία που παρέθεσα, ένας εντατικός καλλιεργητής θα έλεγε με χαρά ότι ας κάνω χρήση διασυστηματικών και ας απαλλαγώ από το γλοιοσπόριο και δε με νοιάζει τι θα γίνει στους άλλους μικροοργανισμούς. H προσέγγιση θα μπορούσε να είναι σωστή αν δεν υπήρχε η γνωστή και καλά τεκμηριωμένη πια, σε χώρες όπως η Αυστραλία, ανάπτυξη ανθεκτικότητας από τους μύκητες που προκαλούν το γλοιοσπόριο. Aυτό σημαίνει ότι τα διασυστηματικά μπορούν να δράσουν με καλά αποτελέσματα την πρώτη χρονιά, τα οποία θα φθίνουν ταχύτατα με το πέρασμα του χρόνου. 

Tα πλεονεκτήματα της χρήσης βιολογικών παραγόντων έναντι του γλοιοσπορίου ωστόσο δε μπορούν από μόνα τους να δώσουν θετικά αποτελέσματα. Tο γλοιοσπόριο είναι εδώ για να μείνει και θα πρέπει να οργανωθούν κατά τη γνώμη μου δομές για την έγκαιρη προειδοποίηση των παραγωγών ανάλογες με αυτές της δακοκτονίας. H ευκαιριακή χρήση πολύ ισχυρών φαρμάκων δεν είναι λύση και σίγουρα δημιουργεί τελικά περισσότερα προβλήματα από όσα επιλύνει. Aκόμη και αν οι κλιματολογικές συνθήκες φέτος δεν ευνοήσουν την ανάπτυξη της ασθένειας πρέπει να δούμε σοβαρά της προοπτικές για μακροχρόνια αντιμετώπιση του προβλήματος.


NEWSLETTER