Η 4Ε τονίζει ότι η κατάθεση προς ψήφιση του σχετικού ευρωπαϊκού κανονισμού είναι πλέον θέμα ημερών και προειδοποιεί ότι η αδράνεια θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική, όπως συνέβη με την ευλογιά στα αιγοπρόβατα, όπου έχουν ήδη θανατωθεί πάνω από 400.000 ζώα. Υπενθυμίζει ότι από τον περασμένο Αύγουστο είχε ζητήσει τη συγκρότηση Επιτροπής Εργασίας με τη συμμετοχή του ΥΠΑΑΤ, του Γενικού Χημείου του Κράτους, του ΕΦΕΤ και των επιστημονικών και επαγγελματικών φορέων που αποτελούν συνομιλητές της Κομισιόν.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της 4Ε αποφάσισε ομόφωνα τη διοργάνωση ενημερωτικής συνάντησης τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2025, στις 5 μ.μ., στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20, Αθήνα), με θέμα «Οι Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες Ορυκτελαίων (ΜΟΑΗ) απειλούν την ελαιοκομία – Ενημέρωση, συζήτηση, προτάσεις».
Σύμφωνα με την Επιστημονική Εταιρεία, οι ΜΟΑΗ (Mineral Oil Aromatic Hydrocarbons) είναι ενώσεις που προέρχονται από τα ορυκτέλαια και μπορούν να βρεθούν σε καύσιμα, υλικά συσκευασίας και σκευές που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία. Ορισμένες από αυτές θεωρούνται επικίνδυνες όταν έχουν στη χημική τους δομή μεγάλο αριθμό αρωματικών δακτυλίων. Το πρόβλημα εντοπίζεται, όπως εξηγεί η 4Ε, στον τρόπο ανίχνευσης και μέτρησης των ΜΟΑΗ που προτείνει η Κομισιόν, καθώς η μέθοδος δεν διαχωρίζει τις τοξικές από τις μη τοξικές ενώσεις. Έτσι, φυσικές και αβλαβείς ενώσεις του ελαιολάδου μπορεί να εμφανίζονται λανθασμένα ως επικίνδυνες, οδηγώντας σε εσφαλμένα αποτελέσματα και αδικαιολόγητους αποκλεισμούς προϊόντων.
Η 4Ε υπογραμμίζει ότι υπάρχει διεθνώς αποδεκτή επιστημονική μέθοδος που προσδιορίζει αποκλειστικά τις αποδεδειγμένα τοξικές ενώσεις, αν και είναι δαπανηρή λόγω του απαιτούμενου εξοπλισμού. Θεωρεί ωστόσο ότι μόνο αυτή η προσέγγιση εξασφαλίζει αξιόπιστα αποτελέσματα και αποτρέπει τον κίνδυνο αδικίας εις βάρος της ελαιοκομίας. Εναλλακτικά, προτείνει το τελικό νομοθετικό κείμενο να παραπέμπει στις κατευθυντήριες γραμμές του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC), που προβλέπουν επιβεβαίωση των ευρημάτων με συμπληρωματική μέθοδο ταυτοποίησης των καρκινογόνων ενώσεων.
Σε διαφορετική περίπτωση, προειδοποιεί η 4Ε, το ελαιόλαδο κινδυνεύει να χαρακτηριστεί ακατάλληλο για κατανάλωση ακόμη και όταν έχει παραχθεί με ορθές καλλιεργητικές πρακτικές. Το πρόβλημα αφορά άμεσα και το πυρηνέλαιο, καθώς η μέθοδος που προτείνεται συνυπολογίζει φυσικές ενώσεις που εκχυλίζονται κατά τη διαδικασία παραγωγής, οδηγώντας σε τεχνητά υψηλές μετρήσεις. Η αντιμετώπιση του ζητήματος με αυθαίρετη αύξηση των επιτρεπόμενων ορίων –όπως προτείνεται για το πυρηνέλαιο– δεν θεωρείται επιστημονικά ορθή λύση.
Η εφαρμογή του κανονισμού, ακόμη και με μεταβατική περίοδο, θα είχε, σύμφωνα με τη 4Ε, σοβαρές συνέπειες για ολόκληρη την αλυσίδα αξίας του ελαιολάδου. Παρθένα ελαιόλαδα θα μπορούσαν να αποκλειστούν από την αγορά, τα ελαιοτριβεία να επιβαρυνθούν οικονομικά και περιβαλλοντικά, ενώ τα πυρηνελαιουργεία θα έπρεπε να μετατραπούν σε μονάδες παραγωγής βιοαερίου, με σημαντικό κόστος και απώλεια εσόδων. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου η τιμή παραγωγού είναι χαμηλότερη σε σχέση με άλλες χώρες όπως η Ιταλία, οι επιπτώσεις θα ήταν ιδιαίτερα επώδυνες.
Η 4Ε υπενθυμίζει ότι ήδη από τον Αύγουστο του 2025 είχε προτείνει τη δημιουργία Μόνιμης Ομάδας Εργασίας με τη συμμετοχή του ΥΠΑΑΤ, του Γενικού Χημείου του Κράτους, του ΕΦΕΤ και των επαγγελματικών φορέων, για τη χαρτογράφηση των ελληνικών ελαιολάδων και τον συντονισμό με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Όπως επισημαίνει, δύο μήνες μετά δεν έχει υπάρξει σχετική δραστηριοποίηση, ενώ ο χρόνος πιέζει ενόψει της ψήφισης του κανονισμού.
Στο επεξηγηματικό της σημείωμα, η 4Ε αναφέρεται και στο ιστορικό του θέματος, από το 2000 οπότε η Ε.Ε. έθεσε για πρώτη φορά τα όρια των ΜΟΗ στα τρόφιμα, έως σήμερα. Υπενθυμίζει ότι η Κομισιόν σχεδιάζει να θέσει τον κανονισμό σε ψηφοφορία μέσα στον Νοέμβριο, με εφαρμογή από το 2026, και σημειώνει πως η Επιστημονική Εταιρεία έχει ήδη καταθέσει τεκμηριωμένες θέσεις και παρατηρήσεις, οι οποίες κοινοποιήθηκαν σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Η Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε) ιδρύθηκε το 2018 από τους συγγραφείς της «Εγκυκλοπαίδειας Ελαιοκομίας: Το ελαιόλαδο» και αριθμεί 70 μέλη από διάφορα επιστημονικά πεδία – γεωπονία, χημεία, διατροφολογία, οικονομία και λαογραφία – με κοινό στόχο την προστασία και ανάπτυξη της ελαιοκομίας.
