Η κατά ευφημισμό βέβαια αναλογικότητα χρησιμοποιείται κατά περίπτωση, αφού υπάρχει αναντιστοιχία ψήφων και εδρών, ενώ το εκλογικό μέτρο υπολογίζεται διαφορετικά στην επικράτεια και διαφορετικά σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Ενώ οι μικρής επίδοσης συνδυασμοί καταλαμβάνουν συνολικά περίπου τις έδρες που τους αντιστοιχούν με βάση το ποσοστό τους στην επικράτεια, ο πρώτος συνδυασμός ενισχύεται σημαντικά σε βάρος κυρίως του δεύτερου. Η μεγαλύτερη όμως απόκλιση εμφανίζεται στην εκπροσώπηση των πολυεδρικών εκλογικών περιφερειών (από 4/εδρικές έως 6/εδρικές), όπου οι διαφορές είναι πολύ μεγάλες υπέρ του πρώτου συνδυασμού. π.χ. Ο ΣΥΡΙΖΑ στη Φθιώτιδα, τα Ιωάννινα και την Κοζάνη με ποσοστά μεταξύ 30% και 35%, παίρνει τις 4 από τις 5 έδρες του νομού.
Οι έδρες κατανέμονται με βάση τόσο το εκλογικό μέτρο κάθε περιφέρειας, όσο και τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα ψήφων των συνδυασμών σε κάθε περιφέρεια. Εδρες που καταλαμβάνονται ικανοποιώντας το όριο του εκλογικού μέτρου, κατοχυρώνονται στο συνδυασμό και δεν συμμετέχουν στη διαδικασία της εξομάλυνσης. Η κατανομή εδρών με βάση τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα ψήφων γίνεται στις πολυεδρικές περιφέρειες (4/εδρικές και άνω) με σημαντικό τον παράγοντα τύχη, με αποτέλεσμα να μεταφέρονται έδρες μεταξύ των συνδυασμών και των περιφερειών ακόμη και για λίγες ψήφους. Η ΧΑ κέρδισε την έδρα της Μεσσηνίας αντί της Αργολίδας γιατί έχασε στην Αργολίδα από το ΠΑΣΟΚ κατά 91 ψήφους. Η ΝΔ έχασε στη διαδικασία της εξομάλυνσης την έδρα της Ροδόπης, γιατί είχε κερδίσει την μονοεδρική της Λευκάδας για 218 ψήφους έναντι του ΣΥΡΙΖΑ.
Η διαδικασία κατανομής των εδρών σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες ακολουθεί τα εξής βήματα:
1) Αρχικά οι συνδυασμοί που ξεπερνούν σε ποσοστό πανελλαδικά το 3%, συμμετέχουν στην κατανομή των εδρών, όπου μοιράζονται αναλογικά 250 έδρες. Στο τέλος, ο πρώτος συνδυασμός (ΣΥΡΙΖΑ) λαμβάνει επιπλέον 50 έδρες.
2) Υπολογίζονται οι 12 έδρες επικρατείας που αντιστοιχούν σε κάθε συνδυασμό.
3) Η κατανομή των υπολοίπων 238 εδρών της επικράτειας, ξεκινά από τις μονοεδρικές περιφέρειες όπου η έδρα αποδίδεται στον πρώτο συνδυασμό και ακολουθούν οι διεδρικές περιφέρειες όπου οι δύο πρώτοι συνδυασμοί παίρνουν από μία έδρα.
4) Κατανέμονται σε δύο κατανομές (α΄ και β΄) με αναλογικό τρόπο, οι έδρες των τριεδρικών εκλογικών περιφερειών. Στην α΄ κατανομή με βάση το όριο του εκλογικού μέτρου και στη β΄ κατανομή με βάση τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα των ψήφων. Στις τριεδρικές περιφέρειες εκτός των δύο πρώτων συνδυασμών και με βάση τα υψηλά ποσοστά τους έλαβαν έδρα, η ΧΑ σε Βοιωτία, Κέρκυρα, Κιλκίς, το ΠΑΣΟΚ σε Αργολίδα, Αρκαδία, Λακωνία, και Δράμα, το ΚΚΕ στη Λέσβο και το ΠΟΤΑΜΙ στη Ροδόπη.
5) Κατανέμονται στην α΄ κατανομή με βάση το όριο του εκλογικού μέτρου οι έδρες των υπολοίπων πολυεδρικών περιφερειών 4/εδρικές και άνω).
6) Οι πολυεδρικές περιφέρειες με αδιάθετες έδρες, ταξινομούνται για κάθε συνδυασμό ξεχωριστά με βάση τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα ψήφων του σε αυτές κατά φθίνουσα σειρά, δηλ. από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο.
7) Κάθε συνδυασμός, ξεκινώντας από αυτόν με το μικρότερο ποσοστό έως το μεγαλύτερο, λαμβάνει μία έδρα από κάθε εκλογική περιφέρεια με βάση την προηγούμενη σειρά και αν υπάρχει έδρα που δεν έχει διατεθεί στον προηγούμενο, έως ότου συμπληρώσει τον αριθμό των εδρών του στην βουλή. Στο βήμα αυτό παρατηρήθηκαν τα εξής:
i) Συνδυασμοί με χαμηλά ποσοστά (Κεντρώοι, ΑΝΕΛ, Ποτάμι) έλαβαν έδρες σε πολυεδρικές περιφέρειες (Λάρισας, Σερρών και Αχαΐας)
ii) Το ΠΑΣΟΚ δεν έλαβε έδρα στη Λάρισα, αν και είχε μεγαλύτερο υπόλοιπο ψήφων, γιατί οι διαθέσιμες έδρες είχαν παραχωρηθεί στα μικρότερα κόμματα (Κεντρώοι, ΑΝΕΛ, Ποτάμι, ΚΚΕ), ενώ για τον ίδιο λόγο η ΧΑ δεν έλαβε έδρα στις Β΄ Θεσσαλονίκης, Λάρισας, Αχαΐας και Σερρών.
iii) Στις τετραεδρικές περιφέρειες εκτός της ΧΑ στην Πέλλα, κανένα μικρό κόμμα δεν λαμβάνει έδρα.
8) Εάν συνδυασμός με την ολοκλήρωση και της προηγούμενης διαδικασίας έλαβε περισσότερες έδρες από όσες του αναλογούν στη βουλή, χάνει τόσες έδρες πρώτα από τις τριεδρικές και εάν δεν επαρκούν από τις διεδρικές, αρχίζοντας από την περιφέρεια με το μικρότερο αχρησιμοποίητο υπόλοιπο ψήφων του. Π.χ. Η ΝΔ έχασε κατά σειρά τις έδρες της Κέρκυρας, της Ξάνθης και της Ροδόπης αφού δεν τις είχε κερδίσει από την α’ κατανομή, γιατί με την ολοκλήρωση της προηγούμενης διαδικασίας είχε τρεις έδρες περισσότερες.
9) Στο τέλος οι αδιάθετες έδρες που προκύπτουν από την ολοκλήρωση όλης της διαδικασίας κατανέμονται στον πρώτο συνδυασμό. Π.χ. Ο ΣΥΡΙΖΑ για το λόγο αυτό έλαβε και τις τρεις έδρες της Ξάνθης.
Με την πεποίθηση ότι η άσκηση πολιτικής δεν είναι μόνο οι αριθμοί αλλά και οι άνθρωποι, εύχομαι για το καλό της πατρίδας, οι βουλευτές αυτής της περιόδου να σταθούν αντάξιοι των προσδοκιών του λαού που τους εξέλεξε.
Νίκος Μπασακίδης
Δημοτικός Σύμβουλος Καλαμάτας
Καθηγητής Πληροφορικής
