Δευτέρα, 30 Δεκεμβρίου 2013 08:29

Το ραντεβού του Ιωσήφ Βαλέστ με 4 δημάρχους της Καλαμάτας

Γράφτηκε από την
Το ραντεβού του Ιωσήφ Βαλέστ με 4 δημάρχους της Καλαμάτας

Ο Ιωσήφ Βαλέστ -πρώτος αρχηγός του τακτικού στρατού μετά την Επανάσταση του 1821- κατόρθωσε να κλείσει ραντεβού σε 4 δημάρχους της Καλαμάτας στην αίθουσα της «Ε». Οι δύο βρέθηκαν στο πάνελ της εκδήλωσης και οι δύο στο ακροατήριο. Το οποίο μάλλον χάρηκε όταν άκουσε για «πολιτικό πολιτισμό» και για «συνένωση των δυνάμεων» στην προσπάθεια διεκδίκησης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2021 από την Καλαμάτα.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου για την παρουσίαση του βιβλίου «Στα βήματα  του Ιωσήφ Βαλέστ» που έγραψε ο τ. δήμαρχος Καλαμάτας Παναγής Κουμάντος έχοντας δίπλα του τον ομόλογό του Χρ. Μαλαπάνη, τον αρχισυντάκτη της «Ε» (και απέναντί του στα δημοτικά το 1986 Ηλ. Μπιτσάνη και συντονιστή τον Τέλη Φράγκο πρόεδρο των Μεσσηνίων συγγραφέων.

Στο ακροατήριο ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος φανερά ικανοποιημένος από το κλίμα ομόνοιας, ο τ. δήμαρχος Γιώργος Κουτσούλης και ο σημερινός δήμαρχος Παν. Νίκας που έδειχνε να απολαμβάνει το αξίωμά του. Χειροκρότησε μεν, έκρυψε δε τις σκέψεις του για το αν αποδέχεται την συμπαράταξη της πόλης στην διεκδίκηση της ευρωπαϊκής πορείας της Καλαμάτας, που εύστοχα του πρότεινε ο Παναγής Κουμάντος. Ετσι οι Καλαματιανοί που βρέθηκαν στην αίθουσα, έφυγαν με την απορία αν η πόλη τους μπορεί να βρει την χρυσή τομή της ανάπτυξης ή αν θα συνεχίσει να βολοδέρνει στους ακροβολισμούς του παλαιοκομματισμού και της ντόπιας μιζέριας και μισαλλοδοξίας. Το μόνο που φαίνεται βέβαιο είναι ότι ο Ιωσήφ Βαλέστ εκτός από την καρδιά μας, κέρδισε και μια πινακίδα σε κάποιον -ας ελπίσουμε- κεντρικό δρόμο της Καλαμάτας.

Αναλυτικά το ρεπορτάζ της Νικολέττας Κολυβάρη

Με έναν απέριττο λόγο, άξιο της ιστορίας ενός φιλέλληνα ο οποίος αγνοήθηκε επιδεικτικά από τα τζάκια της Ελληνικής Επανάστασης, ο Παναγής Κουμάντος σκιαγραφεί τον Ελληνογάλλο Ιωσήφ Βαλέστ - τον πρώτο διοικητή του ελληνικού τακτικού στρατού, ενός ανθρώπου που το όνομά του σχεδόν σβήστηκε από τη μνήμη των Ελλήνων. Η προσφορά του στον μεγάλο αγώνα περιγράφεται μέσα στο βιβλίο του Παναγή Κουμάντου “Στα βήματα του Ιωσήφ Βαλέστ”, ιστορικά τεκμηριωμένη και με τη γνωστή γλαφυρότητα του συγγραφικού του λόγου – όπως περιέγραψε ο Τέλης Φράγκος, πρόεδρος της Ενωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων και συντονιστής της εκδήλωσης για την παρουσίαση του έργου του πρώην δημάρχου Καλαμάτας, που ο χώρος πολιτισμού της "Ελευθερίας" φιλοξένησε το βράδυ του Σαββάτου σε μια κατάμεστη αίθουσα, παρουσία του μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου.

Ομιλητές στην εκδήλωση ο πρώην δήμαρχος Καλαμάτας Χρήστος Μαλαπάνης και ο αρχισυντάκτης της "Ε" Ηλίας Μπιτσάνης σκιαγράφησαν το πορτρέτο του συγγραφέα Π. Κουμάντου και του ιστορικού του ήρωα Ιωσήφ Βαλέστ. Ο ίδιος ο συγγραφέας σεμνός και με λιτό λόγο έκλεισε τη βραδιά απευθύνοντας ένα μήνυμα ενότητας προς όλους, προτρέποντας να στηρίξει ο καθένας από το μετερίζι του και όλοι μαζί την προσπάθεια του δημάρχου Παναγιώτη Νίκα για να αναδειχθεί η Καλαμάτα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Δεν παρέλειψε επίσης να ευχαριστήσει τη Λαϊκή Βιβλιοθήκη και προσωπικά την διευθύντρια των ΓΑΚ Μεσσηνίας Αναστασία Μηλίτση - Νίκα για τη συνεργασία και την πολύτιμη βοήθεια στην αναζήτηση των ιστορικών εγγράφων, πάνω στα οποία δούλεψε για να γράψει το βιβλίο. Οπως και την εφημερίδα “Ελευθερία” για τη φιλοξενία της και τον εκδότη της και διευθυντή Ντίνο Πλεμμένο.

Πιο αναλυτικά, ο Χρήστος Μαλαπάνης σκιαγράφησε την προσωπικότητα και την πορεία ζωής του Ιωσήφ Βαλέστ, αναφέροντας αποσπάσματα από το βιβλίο. Γεννημένος από Γάλλο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, συνοδοιπόρος του Δημήτρη Υψηλάντη και διαπνεόμενος από τα επαναστατικά κινήματα του 18ου αιώνα, ο Ιωσήφ Βαλέστ θα βρεθεί στην Καλαμάτα μετά την απελευθέρωσή της και θα οργανώσει τον πρώτο τακτικό στρατό. Ιδεολόγος και ταγμένος στον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία, συναντά την προκατάληψη και το φόβο αυτών που πολέμησε για να απελευθερώσει. Ισως δικαίως -σημείωσε ο Χρ. Μαλαπάνης- να υπήρχε μια ανησυχία από τους γηγενείς, καθώς μεταξύ των φιλελλήνων που προσέτρεξαν να στηρίξουν τον μεγάλο αγώνα συγκαταλέγονταν τυχοδιώκτες και δήθεν ιδεολόγοι που αποσκοπούσαν στα εκτάρια της γης που χαρίζονταν στον κάθε ξένο, ανάλογα με τις ώρες μάχης που διέθετε στην επανάσταση.

Ο ΒΑΛΕΣΤ ΚΑΙ Ο ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Ο Ιωσήφ Βαλέστ ακολούθησε τον Δημήτρη Υψηλάντη στην Καλαμάτα, την πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε το 1821. Οι δυο τους συναντήθηκαν στην Τεργέστη -συνέχισε ο Χρ. Μαλαπάνης- και εμπνευσμένος από τους Γρεναδιέρους και υπό τη σημαία του αναγεννώμενου φοίνικα, ο Ι. Βαλέστ θα βρεθεί να οργανώνει στην Καλαμάτα τον πρώτο τακτικό στρατό. Στην Ελλάδα δεν άργησε να επέλθει η πλήρης διάσταση απόψεων με τους προεστούς - ενώ στην Καλαμάτα το τακτικό σώμα των “Μαυροφόρων” γίνονταν χάζι με τις φράγκικες στολές τους. “Ηταν το μήνα του θεριστή, το έτος 1821, που στην πόλη της Καλαμάτας έγινε η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας τακτικού στρατού”, σημείωσε.

Εν τω μεταξύ οι Τούρκοι αντεπιτίθενται, ο κόσμος φοβούνταν και η μικρή ένοπλη δύναμη εγκατεστημένη στην Καλαμάτα δεν διασφάλιζε ότι η πόλη θα παραμείνει ελεύθερη. Ομως οι τρεις λόχοι με τη δύναμη 300 ανδρών, υπό την εκπαίδευση και καθοδήγηση του Ιωσήφ Βαλέστ, κατάφεραν να κρατήσουν την πόλη και ο στρατός δεν λύγισε στην απόβαση των Τούρκων. "Η Καλαμάτα, εκτεθειμένη και ανοχύρωτη διεσώθη - δεν υποδουλώθηκε χάρις στην στρατηγική και το θάρρος του Ιωσήφ Βαλέστ" - ανέφερε χαρακτηριστικά ο Χρ. Μαλαπάνης.

Μετά ο Ι. Βαλέστ καλείται στην πολιορκία της Τριπολιτσάς αλλά οι διαφωνίες με τους οπλαρχηγούς της επανάστασης διχάζουν. Ο Δ. Υψηλάντης και ο Ι. Βαλέστ αποχωρούν, ο αρχιναύαρχος του τουρκικού στόλου Καρά Αλή καταστρέφει το Γαλαξίδι και φεύγει. Ο Ι. Βαλέστ καλείται πίσω στην Τρίπολη για να επιβάλει μια τάξη στα στρατεύματα και να κάψει τα πτώματα που άφησαν πίσω τους οι Τούρκοι.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΒΑΛΕΣΤ

Ο αγώνας του Ιωσήφ Βαλέστ τελειώνει στην Κρήτη, ο Δημήτρης Υψηλάντης τον στέλνει για να εξομαλύνει την κατάσταση και να εκτονωθεί η δυσαρέσκεια των οπλαρχηγών. Στην Κρήτη "πίστεψαν και εκτίμησαν τον Βαλέστ και σχεδίασαν την πρώτη μεγάλη πολεμική επιχείρηση για να καταληφθεί το Ρέθυμνο - ο ίδιος ο Ι. Βαλέστ σχεδίασε την επιχείρηση και προδόθηκε τη στιγμή της μάχης" – είπε ο Χρ. Μαλαπάνης. Τα στρατεύματα παρέμειναν αδρανή, ο ίδιος πληγώθηκε και έπεσε στα χέρια των Τούρκων, που όπως συνήθιζαν έκοψαν το κεφάλι και το δεξί του χέρι και τα πήραν ως λάφυρα - οι Αιγύπτιοι παρέδωσαν τα “λάφυρα” στον Καρά Αλή. Λίγο μετά ο Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπόλησε τη ναυαρχίδα του σκοτώνοντάς τον.

"Τόσο ιδεολόγος, αγνός και φιλέλληνας υπήρξε ο Βαλέστ - η Καλαμάτα θα πρέπει να τον τιμήσει και εμείς όλοι να τον γνωρίσουμε καλύτερα" - είπε καταλήγοντας ο Χρ. Μαλαπάνης.

Ο ΕΠΙΜΟΝΟΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΟΜΑΝΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Π. ΚΟΥΜΑΝΤΟΣ

Ο Ηλίας Μπιτσάνης από τους πρώτους ανθρώπους που έμαθε για το εγχείρημα του Παναγή Κουμάντου, σκιαγράφησε τον επίμονο και εργασιομανή συγγραφέα Παναγή, ακούραστο όπως είπε στις αναζητήσεις του για την τεκμηρίωση και πληρότητα των ερευνών του. Οταν πριν ένα χρόνο συναντήθηκαν στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη ο αρχισυντάκτης της “Ε” ήξερε μέσα του ότι ο Παναγής Κουμάντος θα εξαντλούσε όλα τα περιθώρια ανασκαφής στις πηγές προκειμένου να υποστηρίξει την εργασία του. Ηδη ο συγγραφέας είχε δώσει τα δείγματα γραφής από παλαιότερα βιβλία του και συγκεκριμένα το βιβλίο του για το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα της Καλαμάτας, παρουσιάζοντας πλήθος πληροφοριών από πρωτότυπες πηγές και δαπανώντας ατελείωτες εργατοώρες. "Στα βήματα του Ιωσήφ Βαλέστ" ο Π. Κουμάντος ταξίδεψε μέχρι την Κρήτη αναδεικνύοντας -είπε ο Ηλ. Μπιτσάνης- την ικανότητα του ερασιτέχνη ιστοριογράφου, και "ερασιτέχνης μόνον αδέξιος δεν σημαίνει, υποδηλώνει τον άνθρωπο ο οποίος χωρίς ειδικές σπουδές ασχολείται με σπουδαία ζητήματα της ιστορίας και μάλιστα με επάρκεια", επεσήμανε.

Και ο συγγραφέας -πρόσθεσε- απέδωσε στις σελίδες του βιβλίου του το πάθος του ανθρώπου που ανακαλύπτει ότι ο Ιωσήφ Βαλέστ είναι ένα πρόσωπο περιφρονημένο από την ιστοριογραφία, και αναζήτησε όλες εκείνες τις πληροφορίες που ο συγγραφέας θεωρεί ότι δικαιώνουν την προσπάθεια που κάνει για να αναδείξει ένα σημαντικό πρόσωπο της Ελληνικής Επανάστασης. Αλλωστε η αναφορά στο έργο του Επαμεινώνδα Στασινόπουλου "Ο ελληνικός στρατός της 1ης εκατονταετίας", αρχικής έκδοσης του 1935, αναφέρεται στο τακτικό σώμα των "Μαυροφόρων" - όπως καλούσαν τα άτακτα στρατεύματα, υπό τις διαταγές του ταγματάρχη "Παλέσσα", ένα από τα πολλά παρόμοια ονόματα με τα οποία εμφανίζεται ο Ι. Βαλέστ στην ιστοριογραφία.

ΜΕ ΤΡΟΠΟ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΟ

"Ο Παναγής Κουμάντος καταφέρνει να συνθέσει όχι μόνον την ιστορία και τη συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση αλλά και σημαντικές πλευρές των στρατιωτικών ικανοτήτων, του χαρακτήρα και της αντίληψης του φιλέλληνα πρώτου αρχηγού του τακτικού στρατού" είπε ο Ηλ. Μπιτσάνης. Και μάλιστα – πρόσθεσε- χωρίς δραματοποιήσεις, στη βάση πραγματικών στοιχείων εμπλουτισμένων με τις προσωπικές εκτιμήσεις και με τρόπο αφηγηματικά μυθιστορηματικό χωρίς να προδίδει το υλικό του.

Ενώ, σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης δεν δυσκολεύεται κανείς να διακρίνει τη συνάφεια της διαδρομής του Ι. Βαλέστ με κρίσιμα ζητήματα της Επανάστασης και τη συμβολή του Δημήτριου Υψηλάντη στην επιτυχία της. Κυρίως όμως ο αναγνώστης σε αυτή τη διαδρομή έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης κάτω από πολύ διαφορετική οπτική από εκείνην που εξωραϊσμένη διδάσκεται στα σχολεία. Με ιδιαίτερη ευαισθησία δε, προτάσσοντας τη στάση του Ι. Βαλέστ, ο Π. Κουμάντος προσεγγίζει στο βιβλίο του κρίσιμα ζητήματα της εποχής για τα οποία δεν διστάζει να επικαλεστεί και τις τούρκικες πηγές. Συγχρόνως -όπως τόνισε ο Ηλίας Μπιτσάνης- αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα μονογραφία για την κρίσιμη πρώτη περίοδο της Επανάστασης, καθώς ο Ιωσήφ Βαλέστ όχι μόνον επιχείρησε να οργανώσει τον τακτικό στρατό αλλά πήρε μέρος και σε σημαντικές μάχες που έκριναν την πορεία της Επανάστασης.

Κλείνοντας ο Ηλίας Μπιτσάνης τόνισε τη σημασία ο Δήμος Καλαμάτας να ονομαθετήσει έναν δρόμο ως ελάχιστη τιμή στον Ιωσήφ Βαλέστ, συμπεριλαμβάνοντάς τον στο πάνθεον των προσώπων που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση και την εδραίωσή της.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκτός του μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου, ο βουλευτής Μεσσηνίας Θανάσης Πετράκος, οι δήμαρχοι Καλαμάτας Παναγιώτης Νίκας και Δυτικής Μάνης Δημήτρης Γιαννημάρας, ο πρώην δήμαρχος Γιώργος Κουτσούλης, ο πολιτευτής της Ν.Δ. Μίλτος Χρυσομάλλης, ο επικεφαλής της ελάσσονος μειοψηφίας του Δήμου Καλαμάτας Σταμάτης Μπεχράκης - ενώ και η αίθουσα είχε γεμίσει με κόσμο.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στην αίθουσα είχε εκτεθεί αυθεντικό πορτρέτο του Ιωσήφ Βαλέστ από την ιδιωτική συλλογή του Χρήστου Κατσαμπάνη, έργο του Ανταμ Φρίντελ του 1927.


NEWSLETTER