Η Λέσχη Ανάγνωσης Φιλολόγων Μεσσηνίας, την Παρασκευή 8 Μαρτίου (που συνέπεσε και με την ημέρα της Γυναίκας), ασχολήθηκε με την τελευταία ποιητική συλλογή της πολυβραβευμένης ποιήτριας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και ακαδημαϊκού, μεσσηνιακής καταγωγής, Κικής Δημουλά, «Τα εύρετρα», (η οποία πρόσφατα βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας).
Πρόκειται για 41 ποιήματα με το γνώριμο ύφος, το οποίο έχει κερδίσει το σύγχρονο ελληνικό κοινό και ιδιαίτερα το θηλυκό νεανικό, αλλά και πολλούς κριτικούς της μοντέρνας ποίησης.
Βασικά χαρακτηριστικά της ποίησής της είναι ο ελεύθερος στίχος, πολύστιχος ή ολιγόστιχος,η προσωποποίηση αφηρημένων εννοιών, η ανάδειξη του καθημερινού γεγονότος σε αλληγορία, το πρωτότυπο επίθετο,ο φιλοπαίγμων τόνος, η αυτοειρωνία, η χρήση λόγιων εκφράσεων, το ρήμα στο τέλος της φράσης, η αιφνιδιαστική κατάληξη, οι ακκισμοί στη γλώσσα.
Όλα αυτά ενυπάρχουν και στο 16ο κατά σειρά βιβλίο της ποιήτριας «Τα εύρετρα», που έφερε ένα νέο κοινό στο πλέον απαιτητικό είδος γραφής, την ποίηση. Τα ποιήματα της τελευταίας αυτής συλλογής, εξομολογητικά ως επί το πλείστον, αδιαίρετα ως προς τη θεματική τους, είναι μια άλλη διαμαρτυρία για το κενό της ύπαρξης, τη φθορά του χρόνου και την επίγνωση της ματαιότητας και βέβαια τον έρωτα, τη ζωή, το θάνατο. Και, όπως η ίδια είπε σε μία συνέντευξή της, «το βασικό κλειδί της ποίησής μου είναι ο χρόνος… ο έρωτας, ο θάνατος, η ζωή είναι οι καθημερινοί βαρυποινίτες, έγκλειστοι του χρόνου. Τα κλειδιά τα κρατάει αυτός».
Στους προλογικούς στίχους της συλλογής «Τα εύρετρα», ευλαβείται την Ανάγκη που έπλασε το συνεχές του κόσμου. Το συνεχές του κόσμου είναι η άλυσος που εγγυάται τη συνοχή των υλικών και ψυχικών αναγκών. Είναι δούναι και λαβείν, μια διηνεκής ανταλλαγή, συναλλαγή, μια ατέρμων αμοιβαιότητα μεταξύ του «Ναι» και του «Όχι», του «Έχω» και του «Δεν Έχω». Στο δεύτερο μέρος του ποιήματος αυτού, εισάγει ένα άλλο συστατικό Δημιουργό του Σύμπαντος: το Θάνατο, τη μεγάλη Άρνηση, το Μηδέν που προϋπήρξε του κόσμου, αυτή τη μεγάλη μήτρα του Χάους. Το Μηδέν ποθεί διακαώς να ορίσει το Είναι και για να το προσεγγίσει, να το ελκύσει πρέπει να το ερωτευθεί. Ο θάνατος είναι ερωτευμένος με τη ζωή.
Ευλαβούμαι, Ανάγκη
ότι εσύ έπλασες το συνεχές του κόσμου
……………………………
Αλλά τον έρωτα όχι, όχι εσύ, Ανάγκη
τον έρωτα τον έπλασε ο Θάνατος
από άγρια περιέργεια
να εννοήσει
τι είναι ζωή.
«Τα εύρετρα» είναι το 4ο κατά σειρά ποίημα της συλλογής που φέρει τον ίδιο παράδοξο τίτλο, όπως παράδοξος είναι ο τίτλος σε όλες τις συλλογές.
«Τα εύρετρα», κατά τον κριτικό Κ. Γ. Παπαγεωργίου, είναι μάλλον η ανταμοιβή της ποιήτριας για τα όσα «βρήκε» ποικιλοτρόπως περιπλανώμενη στον κόσμο και, εν συνεχεία, εναπόθεσε σε κοινή θέα, στο πεδίο της γλώσσας, έχοντάς τα προηγουμένως εμβαπτίσει, δια της γραφής, σε μιαν απολύτως προσωπική της κολυμπήθρα, το περιεχόμενο της οποίας συνθέτουν μνήμες, σκέψεις, συναισθήματα, εμπειρίες, βιώματα.
Τα εύρετρα και η προϋπόθεση της απόδοσής τους συμπίπτουν: ότι τα εύρετρα είναι τα ίδια τα ποιήματα, αυτές οι συγκεκριμένες απεικονίσεις πτυχών της αμφίδρομης σχέσης της ποιήτριας με τον εαυτό της, με τον εσωτερικό της και τον περιβάλλοντα κόσμο.
Αλλά μήπως , εν τέλει, «εύρετρα» είναι τα ποιήματα που αυτή οφείλει στη ζωή, στη δική της ζωή και εν γένει, στον κόσμο, σαν ανταμοιβή του για το γεγονός ότι, περιβάλλοντάς την, της προσφέρει την πρώτη ύλη των ποιημάτων της; Τη βοηθάει και, με τις μικρότητές του, τις πτώσεις και τις ανατάσεις του, με τα πάθη του, της προσφέρει τον καθρέφτη, στο βάθος του οποίου μπορεί να διακρίνει και τα δικά της βιώματα και πάθη.
…………………..
Τα εύρετρα είναι
εσύ μου τα έδωσες
επειδή σε βρήκα
………………….
δε σου αφαίρεσα ούτε μία
απ' τις χιλιάδες ωραιότητες που είχες
ούτε μισή από τις πολύτιμες ασκήμιες σου
κόσμε.
«Τα εύρετρα»
Ο χώρος στον οποίο αναπτύσσονται τα «εύρετρα» είναι ο χώρος στον οποίο έχει αναπτυχθεί ολόκληρη η ποίηση της Κικής. Δημουλά. Είναι ο χώρος της παραχάραξης των δικαιωμάτων της ύπαρξης και της καταπάτησης οιασδήποτε ζωτικής ανάγκης, σε μια διαδικασία ακατάπαυστου περιορισμού της αναπνοής και διαρκούς περιστολής της ελπίδας.
Αν και στην πραγματικότητα η ελπίδα δεν καταπατιέται και δε νικιέται ποτέ, αφού μπορεί πάντα να αναγεννηθεί από τις στάχτες της και να προσφέρει, έστω και φρικτά παραμορφωμένη, την πολύτιμη παρουσία της. Αυτή τροφοδοτεί τα όνειρα. Ευτυχώς που υπάρχουν τα όνειρα, μέσα στο δύσκολο της ζωής, το μάταιο κόσμο. Τα όνειρα έχουν παρηγορητική επίδραση στην ποιήτρια γιατί τη βοηθούν να πιστεύει χωρίς λογική και να ελπίζει χωρίς όρια. Όσο και αν αποφεύγει να στηρίζεται στην ελπίδα, τελικά σε αυτήν καταφεύγει. Η ποίηση άλλωστε μας δίνει την ελπίδα και μας παρηγορεί, τόσο για την ακριβή ζωή, όσο και για τον ατιθάσευτο θάνατο.
Δεν το αποκλείω
όσα νόμιζα ότι μπορώ να ονειρευτώ
σ΄ αυτήν τα οφείλω
αλλά εν γνώσει μου τουλάχιστον
δεν καταδέχτηκα τη βοήθειά της.
…………
Εγώ η ίδια συνήθως δε ζητώ
ούτε και παίρνω τίποτα
απ΄ όσα φορτικά επιμένει
να δίνει η ελπίδα.
Εκτός αν μου δώσει
κανένα κλειδί
τότε ναι, ταπεινώνομαι
χωρίς ντροπή το αρπάζω
ό,τι κλειδί και να ΄ναι αυτό
και άλλης πόρτας, ξένης να ΄ναι
το αρπάζω
παρά να μείνω έξω.
(ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ , ΙΙΙ)
Η ποίηση της Κικής Δημουλά, μακριά από το ιστορικό και ηρωικό στοιχείο, σε μια εποχή που βομβαρδίζεται από ειδήσεις για αίματα, εθνικισμούς, πολέμους, συμφέροντα, φτώχεια, πείνες, θανάτους, δείχνει να εμπνέεται από το ιδιωτικό, από το υπαρξιακό, από το ερωτικό.
Και αυτό περνάει στον κόσμο. Στον κόσμο της.Γοητεύει μέσω της τεχνικής και των αποφθεγματικών επιγραμματικών της στίχων.
Δεν έγραψε «πολιτικά» ποιήματα, όπως άλλοι μεγάλοι μας ποιητές, αλλά ποιήματα σχετικά με το καθημερινό, τον προσωπικό δρόμο. Η φωνή της όμως, ευδιάκριτη και αναγνωρίσιμη, πέρα από τη «μαγεία» ή ίσως δια της «μαγείας», κατά το Γ. Γιατρομανωλάκη, καθοδηγεί συνειδήσεις ανθρώπων, συμμεριζόμενη τις υπερεπείγουσες ανησυχίες τους και εξορκίζοντας μαζί τους το κακό.
Για τη Λέσχη Ανάγνωσης
Ευαγγελία Παυλοπούλου
Φιλόλογος
Υ.Γ Την Τρίτη, 12 Απριλίου 2011,στη Δημόσια βιβλιοθήκη, η Λέσχη Ανάγνωσης θα προσεγγίσει τις δυο ποιητικές συλλογές που μοιράστηκαν το βραβείο ποίησης «Μαρία Πολυδούρη 2011». Την ποιητική συλλογή «Κήποι στην άμμο» της Λένας Καλλέργη και την ποιητική συλλογή «Επεμβάσεις» της Καλαματιανής Έλενας Ψαρρέα.