Δευτέρα, 26 Ιουλίου 2021 20:07

Διεθνές Συνέδριο της Verona (8 Οκτωβρίου - 2 Δεκεμβρίου 1822)

Γράφτηκε από τον
Διεθνές Συνέδριο της Verona (8 Οκτωβρίου - 2 Δεκεμβρίου 1822)

 

Α' μέρος

Μετά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή εξακολουθούσε να κυριαρχεί η Ιερή Συμμαχία και κυρίως η Αυστρία του Μέττερνιχ. Στην υπόθεση της απελευθέρωσής τους, οι ξεσηκωμένοι Έλληνες υπολόγιζαν στην εξασφάλιση που τους πρόσφερε η Ρωσία για την αποτροπή μιας επέμβασης των ευρωπαϊκών δυνάμεων στην ελληνική χερσόνησο για την καταστολή της Επανάστασης. Και πράγματι αυτό έγινε με την «ανατολική πολιτική» της Ρωσίας. Ο τσάρος Αλέξανδρος Α´, στηριζόμενος στη συνθήκη της Βιέννης, θεωρούσε ότι αφού ο σουλτάνος Μαχμούτ Β´ είχε εξαιρεθεί από την Ιερή συμμαχία, το «Ανατολικό ζήτημα» και οι υποθέσεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν «εσωτερικές υποθέσεις της Ρωσίας». Αυτή η θεώρηση του έδινε το δικαίωμα να εισβάλει στην οθωμανική αυτοκρατορία όταν και αν αυτός έκρινε, όπως άλλωστε είχε εισβάλει και η Αυστρία στη Νάπολη «ως αναγκαιότητα της Ευρώπης». Συνεπώς οι άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, «σεβόμενες» το μέγεθος της συμμάχου τους Ρωσίας, δεν μπορούσαν να προχωρήσουν σε στρατιωτική επέμβαση στην Ελλάδα.
Το τέταρτο συνέδριο της Ιερής συμμαχίας, αυτό της Verona, διεξήχθη στο Palazzo Canosa, από τις 8 Οκτωβρίου μέχρι τις 2 Δεκεμβρίου 1822, με πρωτοβουλία και πρόσκληση της Αυστρίας. Ήταν ακόμα μια συνάντηση των εκπροσώπων ή των ηγετών των κρατών της Ιερής συμμαχίας στο πλαίσιο του ελέγχου και της ενημέρωσης για την ευρωπαϊκή συνομοσπονδία. Κύρια θέματα του συνεδρίου ήταν το Ισπανικό και το Ιταλικό ζήτημα ενώ από τον τσάρο ετέθη και το Ελληνικό ζήτημα. Τα δύο πρώτα αφορούσαν αντικαθεστωτικές επαναστάσεις ενώ το Ελληνικό αφορούσε, επανάσταση στην Οθωμανική αυτοκρατορία και σύμφωνα με τη διακήρυξή του, αφορούσε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
Στο συνέδριο της Βερόνα συμμετείχαν:
Ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος Α΄ Παύλοβιτς που συνοδευόταν εκτός των άλλων και από τον υπουργό εξωτερικών κόμη Καρλ Νεσελρόντε (Count Karl Robert Nesselrode) αντί του Καποδίστρια ο οποίος, μετά από παραίνεση του Μέττερνιχ στον τσάρο, είχε απομακρυνθεί από τη θέση του
 Ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος Α΄ (Franciscvs I D.G, Avstriae Imperator) με τον μόνιμο υπουργό εξωτερικών και καγκελάριο πλέον Κλέμενς Βέντζελ Λόταρ φον Μέττερνιχ (Klemens Wenzel Lothar von Metternich)
 Οι εκπρόσωποι του βασιλιά της Πρωσίας Φρειδερίκου-Γουλιέλμου Γ’ (Friedrich Wilhelm III, Koening V. Preussen) δηλαδή ο πρίγκιπας Φρειδερίκος-Γουλιέλμος Δ’ (Friedrich-Wilhelm IV) και ο πρωθυπουργός Καρλ φον Χάρντενμπεργκ (Karl August Fürst von Hardenberg),
για τη Γαλλία ο υπουργός εξωτερικών δούκας Μονμορανσύ Λαβάλ (Anne Andrien Pierre de Montmorency, duc de Laval) και ο φιλέλληνας διπλωμάτης Φρανσουά ντε Σατωμπριάν (François-René, vicomte de Chateaubriand),
για την Αγγλία ο 1ος δούκας του Wellington Arthur Wellesley, που διαδέχθηκε τον Robert Stewart, υποκόμη του Castlereagh που είχε αυτοκτονήσει πριν περίπου δύο μήνες, στις 12 Αυγουστου. (Μετά την αυτοκτονία του Castlereagh ανέλαβε υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας ο George Canning και ο Wellesley δούκας του Wellington στάλθηκε στη Βερόνα σαν αντιπρόσωπός του), 
ο βασιλιάς της Σαρδηνίας Κάρολος Φέλιξ της Σαβοΐας (Carlo Felicce di Savoia) 
ο βασιλιάς των Δύο Σικελιών, Φερδινάνδος Α΄ των Βουρβώνων (Ferdinando I di Borbone), 
ο μέγας δούκας Φερδινάνδος Γ' της Τοσκάνης (Ferdinando III di Toscana), 
 ο δούκας της Modena, 
η δούκισσα της Parma Μαρία-Λουίζα και
 ο καρδινάλιος Giuseppe Spina εκπρόσωπος του πάπα Πίου Ζ΄ (Pius VII).


Βέβαια απ’ όλους του συνέδρους, κυρίαρχο ρόλο έπαιζαν οι ηγεμόνες ή οι εκπρόσωποι των κρατών της Ιερής Συμμαχίας δηλαδή της Αυστρίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας. Στόχος και αυτού του συνεδρίου της Ιερής συμμαχίας στη Βερόνα ήταν η αντιμετώπιση των επαναστατικών κινημάτων της εποχής.
Στα μέσα του 1822, στην επαναστατημένη Ελλάδα που μετά την Α´ Εθνοσυνέλευση είχε αρχίσει να λειτουργεί η «Προσωρινή Διοίκησις», έγινε γνωστό ότι θα διοργανωθεί συνέδριο της Ιερής συμμαχίας στη Βερόνα στο οποίο θα εξεταζόταν και το ζήτημα των Ελλήνων, ή Γραικών, ή Ανατολικό ζήτημα. Το εκτελεστικό, μετά και από παρότρυνση του Καποδίστρια, αποφάσισε να στείλει αντιπροσωπεία στο συνέδριο ώστε να ακουστεί σε αυτό και η άποψη των επαναστατημένων Ελλήνων. Η αντιπροσωπεία θα επέδιδε διακήρυξη προς τους συνέδρους, αλλά και μια επιστολή στον τσάρο που θα έπρεπε να φέρει το ζήτημα και να παρουσιάσει την επιτροπή στο συνέδριο. Σύμφωνα με τις σημειώσεις του τότε ευρισκόμενου στην Γενεύη Καποδίστρια, το κείμενο της διακήρυξης και το γράμμα στον τσάρο, δηλαδή τα «ικετήρια έγγραφα», φέρεται ότι συνέταξε μυστικά για λογαριασμό του Εκτελεστικού ο έμπιστος του Καποδίστρια, Αλέξανδρος Στούρζας στην Οδησσό και τα έστειλε στην ελληνική κυβέρνηση με τον Μυκονιάτη Γεώργιο Κανισκά:
«Δεκαοκτώ ήδη ολόκληρους μήνες διέτρεξαν, αφ’ ου η Ελλάς ήρχισε να πολεμή με τον εχθρόν του Χριστεπωνύμου πληρώματος. Όλαι αι δυνάμεις του Μωαμεθανισμού συντρέξασαι αγωνίζονται να εξολοθρεύσουν το Έθνος των Ελλήνων. Η Ευρωπαϊκή και Ασιατική Τουρκία, και αυτή η Αφρική, καθοπλίζονται αμιλλώμεναι δια να υποστηρίξουν την σιδηράν μάστιγα, η οποία εν διαστήματι τόσον αιώνων καταθλίβει το γένος των Ορθοδόξων Χριστιανών, και σήμερον σκοπεύει την εξόντωσιν αυτού.
Από την αρχήν του πολέμου μέχρι τούδε δις ύψωσεν η Ελλάς την φωνήν της, δια μέσου των νομίμων αυτής παραστατών, εξαιτουμένη την συνδρομήν και αντίληψην των Χριστιανικών Βασιλείων της Ευρώπης, ή τέλος απαιτούσα, δικαίω τω λόγω, την ακριβή από μέρους αυτών ουδετερότητα εις τον παρόντα ιερόν αυτής πόλεμον.
Σήμερον δε, επειδή μία επίσημος συνέλευσης των κρατίστων Βασιλέων αυτής συγκροτηθείσα εις την Ιταλικήν Χερσόνησον, επισήμως συνδιασκέπτεται και προνοουμένη περί των ιερών συμφερόντων και δικαιωμάτων εις όλα τα έθνη, αποδέχεται εκ συμφώνου την παρ' αυτής της συνελεύσεως ελπιζομένην διάρκειαν της παγκοσμίου ειρήνης, και ασφάλειαν παντός δικαιώματος, κατά το εικός η προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος παραβαίνει τα επικείμενα ιερά αυτής χρέη αν δεν εκθέσει εκ νέου προς τους υπερτάτους συμμάχους Μονάρχες την αληθή κατάστασιν του οποίου παριστάνει Έθνους των Ελλήνων, τα δικαιώματα αυτού, όσα εννόμως ζητεί και τέλος την σταθεράν απόφασιν των Ελλήνων ή να δικαιωθούν από τους επίγειους εθνάρχας, καθώς εύρον χάριν ενώπιον του υψίστου Θεού, ή να απωλεσθούν, αλλά Χριστιανοί και ελεύθεροι.
Ποταμοί αίματος έρρευσαν έως σήμερον, αλλ' όμως η του ζωοποιού Σταυρού τροπαιοφόρος σημαία, υψωθείσα, κυματίζει ήδη εις τα ωχυρωμένα τείχη της Πελοποννήσου, της Αττικής, της Εύβοιας, της Βοιωτίας, της Ακαρνανίας, εις το πλείστον μέρος της Ηπείρου και Θεσσαλίας, εις την Κρήτην και εις τας νήσους του Αιγαίου Πελάγους. Τοιαύτη είναι η πρόοδος, τοιαύτη η παρούσα κατάστασις των Ελληνικών πραγμάτων, εις την οποίαν όσοι γνωρίζουν την Τουρκίαν, είναι βέβαιον ότι δεν δύνανται οι Έλληνες να αποθέσουν τα όπλα, ειμή αποκτήσαντες δι αυτών των όπλων, ή δια συμβιβασμού όλα τα συνιστώντα την πολιτικήν των ύπαρξιν απόλυτον, ανεξάρτητον και περιτειχισμένην με όλα τα εθνικά δικαιώματα, ως μόνην εγγύησιν ικανήν ν' ασφαλίση το ανέπαφον της ιεράς θρησκείας, την ζωήν των πολιτών, την ιδιοκτησίαν και την τιμή του.
Εάν δε η Ευρώπη φροντίζουσα περί της διατηρήσεως της παγκοσμίου ειρήνης συγκαταβαίνη να πραγματευθή με την Οθωμανικήν Πόρταν, επί σκοπώ να συμπεριλάβει και το Ελληνικόν Έθνος εις εν και το αυτό σύστημα γενικής ειρήνης, επ΄ αυτή τη υποθέσει και η προσωρινή της Ελλάδος Διοίκησις σπεύδει να διακηρύξη επαγγελματικώς δια της παρούσης, ότι ουδέποτε θέλει παραδεχθή καμμίαν συνθήκην, όσο ωφέλιμος κι αν είναι κατά το φαινόμενον, εν όσω οι εννόμως αποσταλέντες αυτής πρέσβεις δεν επιτύχουν την πρέπουσαν ακρόασιν, απολογούμενοι υπέρ των δικαιωμάτων της Ελλάδος και εκτιθέμενοι τα όσα ευλόγως απαιτεί και ποίαι είναι αι χρείαι και τα ιερώτερα αυτής συμφέροντα...».
"Εν Άργει τη 29 Αυγούστου 1822
Εν απουσία του Προέδρου του Νομοτελεστικού
Ο αντιπρόεδρος Θάνος Κανακάρης
Ο γραμμ. της Επικρατείας, μινίστρος των εξωτερικών υποθέσεων
Θεόδωρος Νέγρης»
Ταυτόχρονα, με τον ίδιο τρόπο, συντάχθηκε και η επιστολή προς τον τσάρο Αλέξανδρο:
«Τολμά η ελληνική κυβέρνησις να πλησιάση εις τον θρόνον της υμετέρας αυτοκρατορικής μεγαλειότητος, δια να προσφέρη εις αυτήν την ευγνωμοσύνην του ελληνικού έθνους δια τας ευεργεσίας της.
Βασιλεύ· εδώκατε άσυλον εις το κράτος σας προς τους δυστυχείς αδελφούς μας απειλουμένους από την εξολοθρευτικήν μάχαιραν του ασεβούς. Η ανεξάντλητος αγαθότης της υμετέρας μεγαλειότητος, αφού τους έσωσεν από τον θάνατον, παρατείνει και διατηρεί την ύπαρξίν των. Το ένδοξον τούτο παράδειγμα εμιμήθησαν οι υπήκοοί της, τους οποίους ουράνιος δεσμός συνάπτει με ημάς. Όντες τέκνα της αυτής εκκλησίας έσπευσαν να βοηθήσωσι με ζήλον αδελφικόν τους συμπατριώτας μας, οίτινες εδεκατίσθησαν από την μάχαιραν, περιπλανώνται, καταδιώκονται από φοβεράς αναμνήσεις, και εφαίνοντο εγκαταλελειμμένοι ως και απ’ αυτήν την ελπίδα. Αλλ’ εκάματε και άλλο, Βασιλεύ· απερρίψατε μεγαλοψύχως καταφρονήσαντες τας αξιώσεις των εχθρών μας, οίτινες αφού εμέθυσαν από ελληνικόν αίμα ετόλμησαν να απαιτήσωσι όσα θύματα διέφυγαν τον θάνατον. Αι ευλογίαι ενός ολοκλήρου έθνους, το οποίον είναι έμπροσθεν του θανάτου πάντοτε, αλλ’ είναι πιστόν εις την αληθινήν θρησκείαν, προσφέρονται εις την υμερέραν μεγαλειότητα από την ελληνικήν κυβέρνησιν εξ ονόματός του.
Τα αισθήματα, τα οποία ενέσπειραν εις του Έλληνας αι ευεργεσίαι των αυγούστων προκατόχων σας, και τα οποία διεδόθησαν από γενεάς εις γενεάν κατά κληρονομίαν, έγιναν ζωηρότερα και μας εμψυχώνουν όλους υπέρ του ιερού προσώπου της θμετέρας μεγαλειότητος· η ευγνωμοσύνη του ελληνικού έθνους δεν θα παύση ειμή μετ’ αυτού. Καταδεχθήτε, Βασιλεύ, να το ενθυμηθήτε εις τοιαύτην δεινήν περίστασιν· και εν ώ σκέπτεσθε δια την τύχην τόσων εθνών μετά των συμμάχων σας, έχετε και την Ελλάδα και την Εκκλησίαν, της οποίας είσθε το στήριγμα, υπ’ όψιν. Η Ελλάς οπλισθείσα υπό την σημαίαν του σταυρού έχει δικαίωμα να ελπίση ότι ο απόγονος τόσων ορθοδόξων μοναρχών, ο ελευθερωτής των κατά πολύν καιρόν καταθλιβομένων δεν θα θελήση ποτέ την εξόντωσιν και την ατιμίαν της.
Παρακαλούμεν τον Θεόν, Βασιλεύ, να φυλάττη την υμετέραν μεγαλειότητα υπό την αγίαν του σκέπην δια την ευτυχίαν της Ευρώπης και δια την δόξαν της αγίας ημών πίστεως.».
"Εν Άργει τη 29 Αυγούστου 1822
Εν απουσία του Προέδρου του Νομοτελεστικού
Ο αντιπρόεδρος Θάνος Κανακάρης
Ο γραμμ. της Επικρατείας, μινίστρος των εξωτερικών υποθέσεων
Θεόδωρος Νέγρης»
Ακόμα, με τον ίδιο τρόπο, συντάχθηκε και η επιστολή προς τον πάπα Πίο Ζ΄:
«Παναγιώτατε Πάτερ
Προ πολλού η προσωρινή της Ελλάδος κυβέρνησις επεθύμει να προσφέρει εις την υμετέραν Μακαριότητα τεκμήριον βαθέος σεβασμού· αλλ’ απησχολημένη εις τας μάλλον κατεπειγούσας της πατρίδος ανάγκας, αι οποίαι απήτουν άνευ αναβολής όλην την μέριμναν αυτής, δεν ηδυνήθη μέχρι τούδε να εκπληρώση το ευάρεστον τούτο καθήκον. Σήμερον όμως μετά χαράς εξοφλεί την υποχρέωσιν, και ευτυχής λογίζεται ως δυναμένη να συνενώση εις την έκφρασιν του σεβασμού και την διάπυρον αυτής ευγνωμοσύνην δια το ενδιαφέρον το οποίον η υμετέρα Μακαριότης έδειξεν εις τα τέκνα της Ελλάδος. Πολλοί των συμπατριωτών μας λυσσωδώς καταδιωχθέντες υπό των ασεβών και καταφυγόντες εις την επικράτειαν της υμετέρας παναγιότητος μας εβεβαίωσαν , ότι ηξιώσατε, παναγιώτατε πάτερ, να τους προσδεχθήτε μετ’ ευαγγελικής ευσπλαχνίας, και χορηγήσητε αυτοίς προστασίαν όλως πατρικήν. Τα τεκμήρια ταύτα της αρετής μας επλήρωσαν ευγνωμοσύνης, χωρίς όμως και να μας εκπλήξωσιν. Ο αληθώς αποστολικός χαρακτήρ, τον οποίον η υμετέρα Μακαριότης ανέπτυξεν εις οδυνηράν εποχήν, γνωστός εγένετο καθ’ όλον τον χριστιανικόν κόσμον· και μ’ όλας τας διαιρούσας τους διαφόρους της Ευρώπης λαούς θρησκευτικάς δοξασίας πάντες ομοθύμως εθαύμασαν και εξεθείασαν τας αρετάς, αίτινες εις δόξαν της θρησκείας και του θείου αυτής θεμαλιωτού αντανακλώντο.
Ταύτα μας αναγκάζουσι ν’ απευθυνθώμεν τη υμετέρα παναγιότητι ταπεινοτάτην παράκλησιν. Εμάθομεν, ότι οι χριστιανοί μονάρχαι, το πλείστον υπαγόμενοι εις την εκκλησίαν της οποίας η υμετέρα Παναγιότης είναι ο αρχηγός, έμελλον να συνέλθωσι δια να διασκεφθώσι περί των συμφερόντων της Ευρώπης. Αξιώσατε, Παναγιώτατε Πάτερ, να μεσολαβήσητε υπέρ ημών. Η Ελλάς ας απαλλαχθή επί τέλους της ταπεινωτικής καταστάσεως, εις την οποίαν οι εχθροί του χριστιανικού ονόματος κατεδίκασαν αυτήν! οι χριστιανοί μονάρχαι ας βοηθήσωσιν αυτήν ευγενώς αγωνιζομένην ν’ αποσείση τον όσω βάρβαρον τοσούτω και ανυπόφορον ζυγόν του ασεβούς. Αρκούντως εμαρτύρησεν υπέρ της πίστεως του Ιησού Χριστού. Επί τέσσαρας αιώνας εβαπτίσθημεν εις δάκρυα και εποτίσθημεν αδικίας. Αναλαμψάτω επί τέλους και η της ευτυχίας ημέρα, υπό την σκέπην της υμετέρας Μακαριότητος. Η ημέρα εκείνη πληρούσα χαράς όλους τους πιστούς θέλει επισφραγίσει την δόξαν του Πίου Ζ΄.
Η ευαίσθητος και γενναία ψυχή σας, Παναγιώτατε Πάτερ, θέλει σας εμπνεύσει δύναμιν λόγου κατανύξουσαν τας καρδίας των χριστιανών ηγεμόνων, άλλως τε και ευθιαθέτων, ως νομίζομεν, προς ανακούφισιν των φρικαλέων δεινοπαθημάτων ημών. Θαρρούντες δε εις την αγαθότητα και τα φώτα της υμετέρας παναγιότητος, σας καθικετεύομεν, Μακαριώτατε Πάτερ, να προσδεχθήτε τον ειλικρινή σεβασμόν, και την διάπυρον ημών ευγνωμοσύνην, και απονείμητε ημίν την ιεράν υμών ευλογίαν.

"Εν Άργει τη 29 Αυγούστου 1822
Εν απουσία του Προέδρου του Νομοτελεστικού
Ο αντιπρόεδρος Θάνος Κανακάρης
Ο γραμμ. της Επικρατείας, μινίστρος των εξωτερικών υποθέσεων
Θεόδωρος Νέγρης»


NEWSLETTER